2017 OCAK AYINDA GÖKYÜZÜ

OCAK AYINDA GÜNEŞ :
Artık biliyoruz ki:  Güneş’imiz gökyüzündeki  görünür hareketi sırasında hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yerdeğiştirmektedir. Bu hareketi sırasında da bir yıl   süresince  Burç adı verilen 13 takımyıldızın sınırları içersinde yolalır. 18 Aralık günü  YAY takımyıldızı sınırları içersine girmişti. 2017 yılının ilk gününde de YAY takımyıldızı ortalarında gözlenecektir.  19 Ocak günü ise komşu OĞLAK takımyıldızı sınırları içersine geçecek ve ay sonuna kadar bu takımyıldız sınırları içersinde görülecektir.

GÜNEŞ,  bir önceki ayda olduğu gibi  ayın ilk günlerinde,  Doğu noktasından Güney yönüne doğru 28 derece öteden doğacaktır. Akşamları da aynı şekilde battığı nokta Batı noktasından Güney yönüne doğru 28  derece ötede olacaktır.  Ay sonuna doğru bu değerler  hergeçen gün  küçülerek  25 dereceye kadar inecektir. Bunun anlamı  GÜNEŞ artık kuzey yarıküreye doğru yolalıyor demektir.

21 Aralık günü  KIŞ  GÜNDÖNÜMÜ ;  en kısa GÜNDÜZ  – en uzun GECE  gerçekleşmişti. Bu tarihten sonra artık geceler kısalmaya, gündüz süreleri ise artmaya başladı.   Bu değişim Ocak ayı içersinde de sürecektir. Ayın ilk günlerinde yaklaşık 09sa 30dk olan gündüz süresi ay sonuna doğru yaklaşık 45 dakika artacaktir. Burada unutulmaması gereken özellik ; Türkiye’mizin doğusu ile batısı arasındaki doğma-batma saatleri arasındaki fark yaklaşık 1 saat civarındadır, ancak ,  enlemler arasındaki küçük farklar dikkate alınmadığında gündüz süresi ülkemizin heryerinde aynı uzunlukta olur.

GÜNEŞ,  günortasında, Güney yönünde,  OCAK  ayı   ilk günlerinde ufuktan en fazla 27 derece yüksekten geçecektir.  Son günlerine doğru  ufuktan yüksekliği yaklaşık  6 derece daha fazla olacaktır. Her geçen gün GÜNEŞ ışınlarının  geliş eğim açısı artıyor demektir.  Ama soğuyan, üşüyen hatta donan kara parçasını ısıtmak kolay olmuyor, bunu unutmayalım.

Bilgi Notu :

Güneş Tutulum üzerinde hareket ederken  Gök Eşleğine uzaklığı yanı DİKAÇIKLIĞI sürekli değişmektedir. 21 Haziran’da Gök Eşleğinden kuzeye doğru  en fazla 23.5 derece uzaklaşır. 22 Eylül’de gökeşleğini keserek sonra güneye iner, 21 Aralık günü maksimum ( – değer alarak) 23.5 derece olur, sonra tekrar Eşleğe yaklaşır ve sonra gökeşleğinden kuzeye doğru  uzaklaşır ve bu döngü sürer gider. Gökeşleğine olan açısal uzaklıktaki bu değişim, doğma-batma zamanlarını, gün süresi gibi kavramları belirler.  

 Bilgi Notu :

GÜNEŞ’imizin  bir yıl boyunca gökyüzünde izlediği çembere “TUTULUM” denilmektedir. Güneş, bu çember üzerinde  hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yolalır.  Güneş ve Ay Tutulmaları,  YER, AY ve GÜNEŞ tam bu çember üzerinde ve aynı hizada olduklarında gerçekleşir. Tutulum denmesinin nedeni de budur. Diğer gezegenler ve AY da bu çembere çok yakın dolanırlar. Hepsinin dolandığı, Tutulum çevresindeki band şeklindeki bu bölgeye  ZODYAK KUŞAĞI  adı verilir.

———————————————————————————————————————–

AY

 AY,  elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken  ;

10 Ocak   günü  enberi  konumunda ;

YER’e  en yakın konumda olup   uzaklığı  363 200 km

22 Ocak    günü  enöte   konumunda ;

YER’e  en  uzak konumda olup   uzaklığı  404 900 km

AY’ın   EVRELERİ :

İlkdördün      :   05 Ocak           Dolunay       :   12 Ocak

Sondördün    :   20 Ocak            Yeniay          :   28 Ocak   

AY’ın evrelerine bakarak  doğma batma zamanlarını tahmin edebilirsiniz.

Yeniay  evresinde ise   Güneş ile hemen hemen aynı doğrultuda olacakları için aynı saatte doğar batarlar. Bu evrede iken bize dönük olan yüzü karanlık olacağı ve Güneş ışınları etkisi ile görülmez.  Bu evreden sonra  AY hergün yaklaşık 13 derece   GÜNEŞ’ten doğuya doğru uzaklaşır ve hergün yaklaşık 45-50 dakika daha geç doğar.

İLKDÖRDÜN evresinde : GÜNEŞ öğlende iken AY doğar, GÜNEŞ battığında ise AY  Güney yönümüzde Öğlen Çemberimizde görülür. Gece yarısı olduğunda  batar.

DOLUNAY evresinde : GÜNEŞ ile ters tarafımızda yeralır. GÜNEŞ  batarken doğar,  bütün gece gökyüzünü aydınlatır, GÜNEŞ  doğarken AY batar.

SONDÖRDÜN evresinde : Gece yarısı olduğunda doğar,  sabah GÜNEŞ doğarken AY güneyde en yüksek konumunda olur. Öğlen olduğunda ise günortasında AY batar.

AY, gökyüzünde doğuya doğru yapmış olduğu yörünge hareketi sırasında ;

2 Ocak akşamı batı ufkumuzda Venüs, 3 Ocak akşam saatlerinde Mars ile  çok yakın görünümde olacak.  9 Ocak akşam saatlerinde ise doğuda Aldebaran ile, 15 Ocak gece yarısı  Regulus ile çok yakın görünümde gözlenecek.  19 Ocak sabaha karşı  doğu ufkumuzda Jüpiter, 24-25 Ocak sabaha karşı   Satürn ve Venüs ile yakın görünümde olacaktır.

Uyarı..Öneri  :

Gökyüzü gözlemi yapmayı düşünüyorsanız AY’ın ilkdördün evresine yakın günleri tercih etmelisiniz. Akşamın ilk saatlerinde AY gözlemi yapılır, sonrasında AY ışığının etkisi azalır ve batar. Bu saatten sonra da diğer gökcisimleri, derin uzay cisimleri rahatlıkla gözlenebilir. Elbette,  gözlemlere olumsuz etki yapan  çevre, ışık ve hava kirliliği olmaması gerekmektedir. Gözlem için, olanağınız varsa, kentlerin-yerleşim yerlerinin  dışında, karanlık,  ancak güvenli bir yer seçmeniz uygun olacaktır.

GEZEGENLERİN GÖZLENEBİLİRLİĞİ

Bilgi Notu : Gezegenler ve AY   gibi Tutuluma yakın gökcisimlerinin Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra gökyüzünde görünürler. Batı tarafında olanlar ise,  Güneş sabah doğmadan önce doğarlar. Bu gökcisimleri  Güneş’e  açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli  fazla süre gözlenebilirler.   

MERKÜR :  Yeni yılın ilk ayında, Güneş’in batısında Yay takımyıldızı sınırları içersinde bulunacak olan gezegen  19 Ocak günü açısal olarak
Güneş’e en uzak görünümde (EBBU : En Büyük Batı Uzanımda) olacaktır. Yaklaşık 24 derece. Bunun anlamı ise  Güneş doğmadan önce doğu ufkumuzda ufka çok yakın konumda, hava, ışık ve çevre kirliliği yoksa  belki gözleyebilirsiniz.

VENÜS :   Geçtiğimiz aydan bu yana Batı ufkumuzun ilgi odağı olmayı sürdüren “Akşam Yıldızı” da denilen parlak gezegen Güneş’in doğusunda bulunacaktır.   12 Ocak günü Güneş’e açısal olarak en uzak görünümde ( EBDU : En Büyük Doğu Uzanımda) olacaktır. Yaklaşık 47 derece.  Gözlem için en uygun konum olacak, Güneş battığında Batı ufkunda çok parlak olarak yerini alacaktır. Bütün ay süresince Güneş battıktan sonra 2-3 saat gözlenebilecektir. Ay sonuna doğru  Mars gezegeni ile yakın görünümde olacaklardır.

MARS : Venüs gezegeni komşuluğundaki konumunu ay sonuna kadar koruyacak olan “Kızıl Gezegen”  Güneş battıktan sonra Batı ufkumuzda  Venüs gezegeninin hemen doğusunda, ancak daha sönük ve kırmızı görünümlü olarak 2-3 saat  gözlenebilecektir.

JÜPİTER :  Bu ay içersinde de Güneş’in batısında bulunacaktır. Ayın ilk günlerinde açısal olarak Güneş’e 80 derece uzaklıkta iken,  Başak takımyıldızı içersinde konumu fazla değişmemesine karşın, Güneş’in doğuya doğru hareketi nedeniyle ay sonuna doğru Güneş’ten açısal olarak  yaklaşık  110  derece uzaklaşmış olacaktır. Bunun sonucu olarak  gezegenlerin en büyüğü olan bu dev gaz gezegen ayın ilk günlerinde sabah,  gündoğumu öncesinde doğu ufkunda görünecek, Güneş doğuncaya dek yaklaşık 4 saatten fazla, ayın son günlerinde ise daha erken gece yarısından
önce doğacak ve  gün doğana dek uzun süre gözlenecektir. Parlak görünümü,  Galileo  uyduları ile güzel bir gözlem hedefi olmayı bu ay da sürdürecektir.

SATÜRN :  Ocak  ayı   içersinde de  Yılancı  takımyıldızı içersindeki,  Akrep’in Kalbi  Antares ile komşuluğunu sürdürerek, konumu fazla değişmeyecek olan  “Halkaların Efendisi” denilebilecek bu güzel görünümlü dev gaz gezegen,  ayın ilk günlerinde Güneş’in Batı tarafında ve 18 derece açısal uzaklıkta olacaktır. Ay sonunda ise Güneş’in doğuya doğru olan hareketi sonucunda açısal uzaklık 48 dereceye kadar çıkacaktır. Bunun sonucu ayın ilerleyen günlerinde, sabaha karşı Güneş doğmadan az önce, daha uygun gözlem koşulları demektir.

GÖKTAŞI YAĞMURLARI :

2017 yılının önemli sayılabilecek ilk göktaşı yağmuru  yılın ilk günlerinde.

Quadrantid ( BOOTIDS  )  Göktaşı Yağmuru   3/4  Ocak

Göktaşı yağmurları çoğunlukla bir kuyruklu yıldızın  yörüngesine bıraktığı kalıntılardan kaynaklanır. Ancak bu göktaşı yağmurunda kaynak  Güneş’in etrafında 5.5 yıllık bir dolanma dönemi olan  2003 EH1  isimli asteroiddir.  Büyük Ayı, Ejderha, Herkül ve Çoban takımyıldızların birleştikleri bölgeden geliyormuş gibi gözlenen ve bu nedenle de Qadrantid   adı verilen  göktaşı yağmurunun kaynağının bu asteroid olduğu sonradan belirlenmiştir.

Saatte yaklaşık 40 tan fazla göktaşı kayması gözleyebileceğimiz güzel bir yağmur olması bekleniyor.  AY’ın gece yarısına doğru batacak olması,  gözlem için olumlu bir durum, gökyüzü daha karanlık olacak demektir.  3/4 Ocak gece yarısından sonra  Kuzey-Doğu ufkunuzdan yükselmekte olan bölgeye bakmayı unutmayın. Çoğunluğu bu bölgeden gelecek ancak daha farklı bölgelerden gelecek olanlara da hazırlıklı olun..

Gökyüzünüz açık olsun.. İyi gözlemler..