2019 AĞUSTOS AYINDA GÖKYÜZÜ

AĞUSTOS  AYINDA GÜNEŞ :

GÜNEŞ’imiz Ağustos ayının  ilk yarısında  YENGEÇ  takımyıldızı sınırları içinde bulunacaktır. 11  Ağustos’ta  komşu ASLAN  takımyıldızı sınırları içine geçecek ve ay sonuna kadar   bu takımyıldız sınırları içinde görülecektir.

GÜNEŞ’in doğma ve batması bu ay içersinde biraz daha değişecektir. Bu ayın ilk günlerinde  Coğrafya Yönleri olarak bildiğimiz Tam Doğu  ve  Tam Batı  noktalarından kuzeye doğru 24 derece iken ayın son günlerinde 14 derece uzaktaki  bir konumdan    doğup batacaktır. Bu açı  her geçen gün azalacaktır. (23 Eylül  günü Tam DOĞU ve Tam BATI noktalarından doğup batacaktır.)

Doğma ve batma saatleri her gözlem yerinde farklı olur. Bu zamanlara etki edenler, tarih (yani Güneş’in dikaçıklığı)  ve gözlem yerinin enlemidir.  Ülkenin tamamında aynı saat dilimi ve ortak bir zaman-saat kullanılır.  Güneş, daha doğudaki bir gözlem yerinde batıdaki bir gözlem yerine göre  daha erken doğar ve batar. Bu fark, iki gözlem yeri arasındaki coğrafya boylamları farkına denk zaman farkı kadardır.

( Örneğin   Ankara’nın Coğrafya Boylamı yaklaşık  32.8 derece doğu,  İzmir’in ise  27.1 derece doğu boylamı, buna göre aralarındaki boylam farkı  yaklaşık 5.6 derece olur.  Her bir derece Güneş’in hareketine uygun olarak 4 zaman dakikasına denk gelir. Buna göre 5.6 x 4 = 22.4 dakika eder.  Öyleyse Güneş, 1 Ağustos günü Ankara Öğlen çemberinden saat 12:54  te geçecek ise, İzmir öğlen çemberinden yaklaşık 22.4 dakika sonra  yanı  yaklaşık 13:17  de geçecek demektir. Daha doğudaki iller için hesap yapılırken boylam farkına denk zaman değeri çıkartılır. Bu ayrıntıyı da unutmayalım…Peki neden tam saat   13:00 da  geçmez…  “Eşleksel Güneş Saati Yapıyoruz”  başlıklı yazıda bu konu ele alındı, bilginiz olsun.

Güneş’imiz bu ay içinde de yıllık görünür hareketi sırasında  Güneye doğru  yer değiştirmesini sürdürecektir. Ağustos ayı süresince Ankara’da 12:54  ile  12:48 saatleri arasında öğlen çemberinden geçecektir.  Diğer kentlerin Ankara’ya göre boylam farklarına uygun olarak,  doğusundaki kentlerde daha erken, batısındaki kentlerde ise daha geç geçecektir.

Tam bu geçişler sırasında yani tam öğlen zamanında  Güneş’in ufuktan yüksekliği Ağustos ayı süresince  yaklaşık 68-58 dereceler  arasında olacaktır. ( Yaklaşık 40 derece Coğrafya enlemli Ankara’ya göre verilen bu değerler, güneye doğru kaç derece giderseniz ufuktan yüksekliği o kadar artar.. Kuzeye giderseniz azalır.)

Ağustos ayı içinde gündüz süresinin uzunlukları  da   azalmasını  sürdürecektir.  Ayın ilk günü yaklaşık olarak 14sa 16dk olan gündüz süresi  ayın son gününde  13 sa 07 dk  olacaktir.  Yani Gündüz Süresi   her geçen gün kısalmayı sürdürüyor. 

 ( Burada unutulmaması gereken özellik ; Türkiye’mizin doğusu ile batısı arasındaki doğma-batma saatleri arasındaki fark yaklaşık 1 saat civarındadır, ancak  enlemler arasındaki  küçük zaman farkları dikkate alınmadığında gündüz süresi ülkemizin her yerinde yaklaşık aynı uzunlukta olur.)

Türkiye’mizin doğusundan VAN, ortasından ANKARA ve batısından da İZMİR  kentleri için AĞUSTOS  ayının ilk, orta ve son günlerinde Güneş ile ilgili zamanlar ;  öğlen-meridyenden geçiş zamanı, yüksekliği ve uzaklığı aşağıdaki çizelgede verilmiştir. Değerleri karşılaştırarak yukarıda metin olarak verilen bilgileri irdelemenizi öneririm.

———————————————————————————————————————–

AY 

 AY,  Ağustos  ayı süresince elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken  yörüngesinin enberi ve enöte noktalarından geçiş tarihleri ile bu tarihlerdeki AY- YER uzaklıkları aşağıdaki gibidir.  AY, Ağustos ayı içinde yörüngesinin YER’e en yakın olduğu enberi konumundan iki kez geçecektir

02  AĞUSTOS  :  AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :   359 398 km

17  AĞUSTOS  :   AY,  Enöte ( YER’e en uzak )   konumunda  :   406 244 km

30  AĞUSTOS  :  AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :   357 176 km

AY’ın   EVRELERİ :

Ay’ın  Yer etrafındaki  yörüngesinde dolanmasının sonucu olarak, Güneş – Yer – AY  açısı  sürekli değişir ve  farklı tarihlerde YER den AY’a bakıldığında  AY’ın  Güneş tarafından aydınlatılmış olan olan yarısının YER’den farklı biçimlerde görünmesi  AY’ın EVRELERİ’ni oluşturur.

AY kendi ekseni etrafında 27,32 günde bir kezdöner. Bu dönme sırasında Güneş ışınları tıpkı Dünya üzerinde Gece-Gündüz  olayı olduğu gibi AY’ın yarısını aydınlatır, diğer yarısı karanlıkta kalır. Dönme nedeniyle de aydınlık kısımları gündüzü yaşar, karanlık kısımları da geceyi.  Dönme süresi 27,32 gün olduğundan AY yüzeyinde yaşıyorsanız yaklaşık  14 gün gündüz, 14 gün gece olacak demektir.  Buradan anlaşılacağı gibi AY bir yarısı hep karanlık olmaz.  AY’ın sürekli olarak  bir “Karanlık Yüzü”  yoktur.  Her tarafı dönme  sonucu Güneş ışığı alır.

Yeniay        : 01  Ağustos             İlkdördün     :  07  Ağustos             

Dolunay    :  15  Ağustos            Sondördün   :  23  Ağustos           Yeniay  : 31  Ağustos

AY, Yer etrafındaki yörüngesinde dolanırken, gökyüzünde hergün GÜNEŞ’ten açısal olarak yaklaşık 13 derece   doğuya doğru uzaklaşır ve bunun sonucu olarak aynı  gözlem yerinde hergün bir önceki güne göre yaklaşık 45-50 dakika daha geç doğar.

AY’ın evrelerine bakarak  doğma batma zamanlarını tahmin edebilirsiniz.

YENİAY  evresinde ise   Güneş ile hemen hemen aynı doğrultuda olacakları için aynı saatte doğar  ve  batarlar. Bu evrede iken bize dönük olan yüzü karanlık olacağı için ve ayrıca Güneş ışınları etkisi ile görülemez. Güneş Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.

İLKDÖRDÜN evresinde : GÜNEŞ öğlen çemberimizde iken, doğu ufkumuzdan  AY doğar, GÜNEŞ battığında ise AY  Güney yönümüzde Öğlen Çemberimizde görülür. Gece yarısı olduğunda  AY batar.

DOLUNAY evresinde : Yerdeki gözlemciye göre GÜNEŞ ile ters-karşı  tarafıta yeralır. GÜNEŞ  batarken doğar,  bütün gece gökyüzünü aydınlatır, GÜNEŞ  doğarken AY batar.  AY Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.

SONDÖRDÜN evresinde : Gece yarısı olduğunda doğar,  sabah GÜNEŞ doğarken AY güneyde en yüksek konumunda olur. Öğlen olduğunda ise günortasında AY batar.

Bunları biliyor muydunuz ? 

AY yüzeyinde, Dünya’ya  bakan tarafta oturuyor olsaydınız ;

DÜNYA’mız  gökyüzünde hep aynı yerde duruyor olacaktı..

Dünya’mıza  baktığınızda  AY’ın  dünyada oturanlara gösterdiği gibi  evreler gösterdiğini görecektiniz.

GEZEGENLERİN 

GÖZLENEBİLİRLİĞİ

Bilgi Notu :

Tutulum düzlemine yakın olan, ZODYAK Kuşağı içinde dolanan  Gezegenler ve AY ,   Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra Batı gökyüzünde görünürler. Güneş’in Batı tarafında olanlar ise,  Güneş sabah doğmadan önce doğarlar. Bu gökcisimleri  Güneş’e  açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli  fazla süre gözlenebilirler.  

Yukarıdaki  görüntüde  Güneş ve Gezegenlerin boyutları (çapları) orantılıdır. Birbirleri  ile karşılaştırılabilir.  Ancak Uzaklıkları  ölçekli değildir. Sadece  Güneş’e uzaklık  sırasındadırlar.

Gezegenlerin  Güneş Sistemi  içindeki konumları, uzaklıkları, görünümleri  gibi bir çok özelliği, tarih değiştirerek görebileceğiniz bazı web sayfalarının adresleri  aşağıda.  İstediğiniz tarihteki konumlarını, Dünyamıza  ya da Güneş’e uzaklıklarını görebileceğiniz birkaç örnek.  Buna benzer örnekleri  sizler  de internette bulabilirsiniz.

http://www.astronoo.com/en/articles/positions-of-the-planets.html

https://in-the-sky.org/solarsystem.php

https://www.timeanddate.com/astronomy/planets/distance

Başka bilgiler de istiyorsanız ;

http://www.astrookul.com

http://www.astronomidiyari.com

https://www.nasa.gov/audience/foreducators/index.html

https://www.facebook.com/populerastronomi/

Çıplak göz ile görebileceğimiz gezegenlerin  Ağustos  ayı içinde konumları ve gözlenebilirliklerini  inceleyelim şimdi de ;

MERKÜR ;  Ağustos  ayının ilk günlerinde Güneş’in batısında 13 derece açısal uzaklıkta olacak olan haberci gezegenin   ay sonuna doğru bu açısal uzaklıkğı  4 derece civarında olacaktır..

 Bu ayın ilk günlerinde İKİZLER   takımyıldızında  gözlenecektir,  Batı yönündeki  “Geri Hareketini”   bu ilk günlerde bitirerek Doğu yönündeki olağan hareketine başlayacaktır.  10 Ağustos  günü  YENGEÇ ve 23 Ağustos  günü  ASLAN  takımyıldızı sınırları içine geçecektir.

“Tüm gezegenler yörüngelerinde  doğu yönünde olağan  dolanma hareketlerini yaparlar. Geri yönde hareketleri olmaz.   (Geri Hareket)  denilen Batı yönündeki hareket ögrünür harekettir. Güneş etrafında  dolanan gezegenlerin dolanma hızları ve dönemleri farklıdır. Güneş’e  doğru daha içerde olan gezegen  açısal olarak daha hızlı dolanır. Bunun sonucu olarak bazı yörünge konumlarında   gökyüzünde sanki geri gidiyormuş gibi görünür. Sadece açısal  hız farkından ortaya çıkan  gerçek olmayan sadece görünür olan bir harekettir.  Gerçek olan , hepsi   aynı yönde dolanırlar.”

Ağustos ayı içinde  ilerleyen günlerde Güneş’e açısal olarak yaklaşacak ve gözlenemeyecektir. 

VENÜS :   Ayın ilk günlerinde  YENGEÇ   takımyıldızında yeralacak olan  gezegen  12 Ağustos günü   ASLAN  takımyıldızına geçecektir.   Ağustos ayı içinde Güneş’e açısal  olarak  yakın  olacak ve gözlenemeyecektir.

 MARS :   Ayın ik günlerinde Güneş’in Doğu tarafında  11 derece açısal uzaklıkta bulunacak olan  “Kızıl Gezegen”    Ağustos ayı süresince  ASLAN  takımyıldızı sınırları içinde   hareketini sürdürecektir.  Güneş’in gökyüzündeki doğuya doğru görünür hareketinin daha hızlı olması nedeniyle, ilerleyen günlerde  açısal olarak Güneş’e daha yakın olacak ve gözlenemeyecektir.

24 Ağustos  günü MARS  ve VENÜS  çok yakın görünümde olacaklar ancak açısal olarak Güneş’e yakın olmaları nedeniyle bu yakınlaşmayı gözleyemeyeceğiz.

JÜPİTER :  Bu ayın ilk günlerinde   Güneş’in doğusunda   açısal olarak Güneş’e  yaklaşık 123 derece uzaklıkta iken,  YILANCI takımyıldızı içinde konumu fazla değişmemesine karşın, Güneş’in doğuya doğru hareketi nedeniyle ay sonuna doğru Güneş’ten   Doğu tarafında açısal olarak yaklaşık  95 derece uzaklıkta    olacaktır.

Ayın ilk günlerinde  Güneş batmadan yaklaşık iki  saat önce doğmuş olacaktır.  Her geçen gün  Güneş battığında daha yüksek konumda olacak ve  Güneş  doğuncaya kadar  -2,5  kadir den daha parlak görünümü  ve parlak GALİLEO Uyduları ile  ile  güzel bir gözlem hedefi olmayı bu ay da sürdürecektir.  Güneş  batmadan önce, doğu ufkunda  parlak Jüpiter’i  gün ışığında görmeyi hiç denediniz mi  ??

SATÜRN :  Ağustos   ayı   içinde   YAY  takımyıldızındaki konumu fazla değişmeyecek olan  ve  “Halkaların Efendisi” de denilen bu güzel görünümlü dev gaz gezegen,  ayın ilk günlerinde Güneş’in Doğu tarafında ve 155 derece açısal uzaklıkta olacaktır. Bu tarihlerde  Günbatımı sonrasında doğacak ve gece boyunca gözlenebilecektir.   0.5  kadir  parlaklığı ve  görkemli  kuşağı ile iyi bir  gözlem  hedefi olan gezegen   ayın son günlerinde ise  Güneş’e  doğu tarafında  yaklaşık 125 derece açısal uzaklıkta olacaktır.

Ağustos  ayı süresince  de   gece yarısından sonra  Güney gökyüzümüzde yine görsel şölen var, kaçırmayın. Gökyüzünün izlenmeye değer parlak gezegenleri ( Jüpiter, Satürn  )  AKREP ve YAY takımyıldızlarının ev sahipliğinde gökyüzünü süsleyecekler.   Jüpiterin meşhur Galileo Uyduları, Satürn’ün muhteşem halkası.   İçinde bulunduğumuz SAMANYOLU Gökadasının merkezinin doğrultusu da bu bölgede,  YAY  takımyıldızı sınırları içinde. Parlak görünümü ile Samanyolu ışıkları ve merkez doğrultusunda yeralan çok sayıda parlak derin uzay cisimleri  bu görsel şölene ortaklık edecekler. 

Yapacağınız tek şey, uykunuzdan biraz vazgeçip gece yarısında  Güney yönünüzde göyüzüne bakmak. Elbette  ışık, hava, çevre kirlilikleri olmayan bir yerde olmalısınız bu güzellikleri görebilmek için. Kaçırmayın….

Gökyüzünüz açık olsun, ışık-hava ve çevre kirliliği sizin oralara uğramasın..(Hayal etmesi bile güzel..)

KAHRAMAN   (PERSEIDS)

GÖKTAŞI YAĞMURU  

12/13Ağustos

1862  yılında Lewis Swift and Horace Tuttle tarafından keşfedilen 109P/Swift-Tuttle  kuyrukluyıldızının çekirdek çapı  yaklaşık 25-30 km  kadar. Yörünge dönemi yaklaşık 133 yıl.  Güneş’in etrafından önceki geçişi  1992 yılında oldu.  Bir sonraki geçişi 2126 yılında olacak.  Biz görebilir miyiz acaba ?

Güneş etrafındaki yörüngesine bıraktığı toz, taş parçacıklarının  çok fazla sayıda   YER atmosferine girmeleri  bu yağmuru oluşturuyor.  Dünyamız bu tozlu-taşlı   artıkların olduğu yörünge  kalıntıları içinden bu tarihlerde geçer ve her yıl aynı tarihlerde bu göktaşı yağmuru tekrarlar.   Giovanni Schiaparelli  1865  yılında Perseid göktaşı yağmurunun kaynağının bu kuyrukluyıldız olduğunu ilk kez ortaya koymuştur.

17 Temmuz – 24 Ağustos tarihleri arasında etkin olacak bir yağmur. En etkin olacağı gece  11/12/13 Ağustos  geceleri  ve  civarındaki geceler.

Saniyede yaklaşık 60 km lik hızlarla Yer atmosferine girecek  olan   toz-taş parçacıkları, sattte  60-100  arası  göktaşı izi   olması bekleniyor.  Elbette, bütün izleri göremeyiz, ancak  AY,  bu günlerde  15 Ağustos taki   DOLUNAY  evresin  öncesinde olacak.  Bu nedenle de gökyüzü  parlaklığı  biraz fazla olacak ve sönük göktaşı izleri  gözlenemez olacaktır.  Ay Batı ufkuna yaklaştıkça sabaha yakın saatlerde bu etki çok azalacaktır.

Ay’ın etkisi 09/10 Ağustos günlerinde daha az olur ve bu tarihlerde de Perseidler az sayıda da olsa daha rahat görülebilir.

Göktaşı izleri  genel olarak Kahraman (Perse )  takımyıldızı  doğrultusundan  başlayacak.   Kahraman takımyıldızı ise bu tarihlerde akşamın ilerleyen saatlerinde  Kuzey-Doğu  ufkumuzdan yükselmeye başlayacak. Sabaha kadar gözlem yapılabilecek demektir.

Ne yapmalıyız?  Öncelikle  güvenli,  ışık kirliliğinin olmadığı karanlık bir ortam bulmalıyız.   Mat, minder vb.  gibi uygun şeyler üzerine uzanıp  Kuzey-Doğu ufkumuzda yükselmekte olan Kahraman (Perse)  takımyıldızı bölgesine doğru  bakarak gökyüzünü izlemeliyiz.   Gözlerimizin karanlığa alışması, gözleme hazır hale gelmesi , uyum sağlaması için en az 20 dakika  karanlık ortamda  olması gerekir.  Daha keyifli gözlem için bu etkinliğe severek katılmış bir arkadaş gurubu, demlenecek çay olmalı,  arada yapılacak gökbilim sohbetleri bu etkinliği güzelleştirmeli..

 GÜNLERE GÖRE  GÖKOLAYLARI

ÇYG  :  Açısal olarak Çok Yakın Görünümde ,      

YG   :  Açısal olarak Yakın Görünümde

01   Ağustos    :      Ay YENİAY  evresinde

01   Ağustos   :      AY,   Mars  ile YG

09  Ağustos   :    AY,  Jüpiter ile   ÇYG

02 Ağustos   :      AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :    359 398 km  

02  Ağustos   :    AY,   REGULUS ( Aslan takımyıldızının en parlak yıldızı  Alfa Leo )  ile  YG

07 Ağustos    :     Ay,   İLKDÖRDÜN evresinde

12 Ağustos    :    AY,   Satürn ile YG

12/13  Ağustos   :   PERSEID ( KAHRAMAN )  Göktaşı yağmuru

15 Ağustos   :      Ay,   DOLUNAY   evresinde

17  Ağustos  :   AY,    Enöte  ( YER’e en uzak )   konumunda  :    406 244 km

23 Ağustos  :      Ay  SONDÖRDÜN   evresinde 

24  Ağustos   :    AY,  ALDEBARAN  (BOGA  takımyıldızının en parlak yıldızı  Alfa Tau )  ile  YG

24 Ağustos  :     VENÜS  ve   MARS      ÇYG

30 AĞUSTOS   :  ZAFER  BAYRAMI

30 Ağustos   :      AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :    357 176 km

30  Ağustos   :      Merkür – AY – Regulus   ÇYG

31  Ağustos  :      Ay  YENİAY   evresinde

————————

Gökyüzünüz açık olsun, iyi gözlemler…