NİSAN AYINDA GÖKYÜZÜ

GÜNEŞ :

GÜNEŞ’imiz Nisan ayının  ilk yarısında  BALIKLAR  takımyıldızı sınırları içersinde bulunacaktır. 18 Nisan    günü ise komşu KOÇ
takımyıldızı sınırları içersine geçecek ve ay sonuna kadar  kadar bu takımyıldız sınırları içersinde görülecektir.

GÜNEŞ’in doğma ve batması bu ay içersinde biraz daha değişecektir. İlerleyen günlerde Coğrafya Yönleri olarak bildiğimiz Tam Doğu  ve  Tam Batı noktalarının Kuzey  tarafından,  ayın  ilk günü  6 derece son günü ise yaklaşık 20 derece uzaktan doğup batacaktır.

Doğma ve batma saatleri her gözlem yerinde farklı olur. Doğuda daha erken doğar ve batar.

Güneş’imiz yıllık görünür hareketi nedeniyle gökyüzünde daha kuzeye doğru yerdeğiştirecektir. Bunun sonucunda, öğlen, meridyenimizden geçisi sırasında ayın ilk günleri ufuktan yüksekliği 56 derece olacak, her geçen gün bu açısal yüksekliği artacak ve ayın son günü ise 64 derece olacaktır. Bu şekilde daha yükseklerden geçmesi ışınlarının bize daha dik gelmesi yanı ısınmanın artması demektir. Bahar geldi, artık  yaza doğru geçiyor zaman.

Gündüz uzunlukları da artıyor.  Ayın ilk günlerinde 12 saat 40 dakika olan gündüz süresi ayın son gününde ise yaklaşık 13 saat 50 dakika olacaktır.

Bilgi Notu :  

Yerküremiz  GÜNEŞ  etrafındaki yörüngesini bir yılda tamamlar. Yerküre üzerinde gözlem yapıyorsanız, çevrenizdeki gökcisimlerinin
hareketlerini farklı algılarsınız. Gözlediğiniz bu tür hareketlere  “görünür hareket” adını veririz. Yerküredeki gözlemci olarak GÜNEŞ’i gözlediğimizde onun görünür hareketi sırasında hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yerdeğiştirdiğini, bir yılda YER etrafında bir kez dolandığını gözleriz.  Bu  yer değiştirme,  yerkürenin hareketi sonucunda gözlenen bir harekettir. Güneş’in gerçek hareketi değildir. Bu   hareketi sırasında da bir yıl  süresince aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi  Burç adı verilen 13 takımyıldızın sınırları içersinde yolalır.

 Bilgi Notu :

GÜNEŞ’imizin  bir yıl  boyunca gökyüzünde izlediği çembere “TUTULUM” denilmektedir.  Güneş, bu çember üzerinde  hergün  yaklaşık 1 derece doğuya doğru yolalır.  Güneş ve Ay Tutulmaları,  YER, AY ve GÜNEŞ tam bu çember üzerinde ve aynı hizada olduklarında gerçekleşir. Tutulum denmesinin nedeni de budur. Diğer gezegenler ve AY da bu çembere çok yakın dolanırlar. Hepsinin dolandığı, Tutulum çevresindeki band şeklindeki bu bölgeye  ZODYAK KUŞAĞI  adı verilir.

Bilgi Notu :

Güneş Tutulum üzerinde hareket ederken  Gök Eşleğine uzaklığı yanı DİKAÇIKLIĞI sürekli değişmektedir. 21 Haziran’da Gök Eşleğinden kuzeye doğru  en fazla 23.5 derece uzaklaşır. 22 Eylül’de gökeşleğini keserek sonra güneye iner, 21 Aralık günü maksimum ( – değer alarak) 23.5 derece olur, sonra tekrar Eşleğe yaklaşır. 20-21 Mart günlerinde GÜNEŞ, gökeşleği üzerinde,  İlkbahar noktasında bulunur, bu konum İlkbahar ILIMI olarak adlandırılır. Sonraki günlerde ise gökeşleğinden kuzeye doğru  uzaklaşır ve bu döngü sürer gider.

Gökeşleğine olan açısal uzaklıktaki bu değişim, doğma-batma, gündüz-gündüz süresi gibi kavramları belirler.  

 ———————————————————————————————————————–

AY  

 AY,  elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken  ;

15 Nisan  günü  enöte   konumunda  –  YER’e  en  uzak konumda olup   uzaklığı  405 475  km

27 Nisan   günü  enberi  konumunda –  YER’e  en yakın konumda olup   uzaklığı  359 327 km

İlkdördün      :   03 Nisan            Dolunay       :   11 Nisan

Sondördün    :   19 Nisan               Yeniay         :   26 Nisan   

AY  ;   01 Nisan günü   MARS,  10/11 Nisan gecesi  JÜPİTER,  16/17 Nisan gecesi   SATÜRN, ile yakın görünümde olacaktır.  24 Nisan sabahı Güneş doğmadan  önce VENÜS ile yakın görünümde olacak ancak, Güneş’e açısal yakınlığı nedeniyle gözlenmeleri zor olacaktır.

28 Nisan  akşamı günbatımı sonrasında Batı ufkumuzda görsel şölen gerçekleşecektir. Meşhur açık yıldız kümesi  olan ÜLKER ( Pleiades, Yedi Kızkardeş vd….)  ile Boğa takımyıldızının enparlak yıldızı oln Aldebaran   arasında  kızıl gezegen MARS yeralacaktır. Çok ince Hilal şeklindeki AY ise Aldebaran ile çok yakın görünümde olacaktır. Biraz daha güneye doğru bakınca, AVCI ( ORION )  takımyıldızı ve hemen peşi sıra gökyüzünün en parlak görünen yıldızı olan AKYILDIZ (SIRIUS)  sıralanmış bir görününümde olacaktır.

Uyarı..Öneri  :

Gökyüzü gözlemi yapmayı düşünüyorsanız AY’ın ilkdördün evresine yakın günleri tercih etmelisiniz. Akşamın ilk saatlerinde AY gözlemi yapılır, sonrasında AY ışığının etkisi azalır ve batar. Bu saatten sonra da diğer gökcisimleri, derin uzay cisimleri rahatlıkla gözlenebilir. Elbette,  gözlemlere olumsuz etki yapan  çevre, ışık ve hava kirliliği olmaması gerekmektedir. Gözlem için, olanağınız varsa, kentlerin-yerleşim yerlerinin  dışında, karanlık,  ancak güvenli bir yer seçmeniz uygun olacaktır.

GEZEGENLERİN GÖZLENEBİLİRLİĞİ

Bilgi Notu :

Gezegenler ve AY   gibi Tutuluma yakın gökcisimlerinin Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra gökyüzünde görünürler. Batı tarafında olanlar ise,  Güneş sabah doğmadan önce doğarlar. Bu gökcisimleri  Güneş’e  açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli  fazla süre gözlenebilirler.  

Yer’den bakıldığında,  Güneş ve Gezegen doğrultuları arasındaki açıya  o gezegenin uzanım açısı denir.

Yer ile Güneş arasında kalan “İç gezegenler”  MERKÜR  ve  VENÜS’ün yörünge hareketleri sırasında  açılarındaki değişim ve özel konum adlandırmaları aşağıdaki şekilde görülmektedir.

“Dış gezegenler” ; MARS,  JÜPİTER,  SATÜRN ve  NEPTÜN  için uzanım 
açısındaki değişimler de  aşağıdaki şekilde verilmiştir.

MERKÜR :  Güneş etrafındaki yörüngesinde hızla dolanırken Mart  ayının son günü  BALIKLAR takımyıldızından KOÇ takımyıldızı   sınırları içersine geçece k olan MERKÜR’ün aynı gün  Güneş’e  açısal uzaklığı 19 derece (EBDU)  olacaktır. İlerleyen günlerde açısal olarak Güneş’e yaklaşacak olan gezegen 20 Nisan’da  Güneş ile kavuşacak,  ALTKAVUŞUM konumunda ve uzanım açısı = 0 derece olacaktır.  21 Nisan  günü ise KOÇ takımyıldızını terkederek BALIKLAR takımyıldızı sınırları içersine geçecektir.  Nisan ayının son gününde Güneş’in Batı tarafında 16 derecelik açısal uzaklığa erişmiş olacaktır.  Güneş’e göre konumu gözlenebilmesi için uygun olmasa da çevre, ışık ve hava kirliliği yoksa Güneş battığında Batı ufkumuzda zor da olsa  kısa süre gözlenebilir.

VENÜS :   Nisan ayı süresince BALIKLAR takımyıldızı sınırları içersinde ve Güneş’in batısında kalacak olan  VENÜS  ayın ilk günü  Güneş’e olan açısal uzaklığı 13 derece iken son gününde 39 dereceye kadar uzaklaşmış olacaktır. Sabah gökyüzünde Doğu ufkumuzda  “Sabah Yıldızı” olarak yerini alacaktır. Güneş doğmadan az önce DOĞU noktasına çok yakın bir yerden doğacak ve Güneş doğuncaya kadar kısa süre gözlenebilecektir. Gözlem süresi hergün az da olsa artacaktır.  Venüs’ün parlaklığı Nisan ayı süresince artacaktır.

MARS : Nisan ayının ilk günlerinde KOÇ bölgesindeyken 12 Nisan’da BOĞA takımyıldızı bölgesine geçecek olan “Kızıl Gezegen”   Nisan ayı süresince Güneş’in  Doğu tarafında yeralacak ve Güneş battıktan sonra Batı ufkumuzda görülecektir. Güneş’e açısal olarak 34 derece uzakta iken ay sonunda bu açıklık 26 dereceye azalacak ve gözlem süresi kısalacaktır.  23-24 Nisan’da Ülker Kümesi’ne açısal olarak yaklaşacaktır. Bu tarihte Ülker, MARS, AY ve Aldebaran dizilişi ile güzel bir gözlem hedefi oluşacaktır.

JÜPİTER :  Gezegenlerin “Ağabeyi”  olan bu dev gaz gezegenin  Güneş ile arasındaki açısal uzaklık (u :  uzanım açısı)   7 Nisan günü 180 derece olacaktır.  “KARŞIKONUM” adı verilen bu konumda JÜPİTER Güneş batarken doğacak ve Güneş doğuncaya dek bütün gece gökyüzünde yerini alacaktır. Ay sonuna doğru daha erken doğup Güneş doğmadan önce batacaktır. Venüs kadar olmasa da -2 kadirlik parlaklığı, çevresinde dolanan görece parlak ve meşhur Galileo Uyduları ile  keyifle gözlenebilecek bir gözlem hedefi olacaktır. Nisan ayı süresince de BAŞAK takımyıldızı sınırları içersinde yeralmayı sürdürecektir.

SATÜRN   :   Nisan   ayı süresince  YAY takımyıldızı sınırları içersine  bulunacak olan  halkası ile güzel
görünümlü bu gezegen, JÜPİTER gibi güzel bir gözlem hedefi olur.  Akrep’in Kalbi  Antares ile komşuluğunu sürdürecek,  ayın ilk günlerinde  gece yarısından sonra doğacak ve sabah Güneş doğuncaya kadar Doğu ufkumuzda gözlenecektir. İlerleyen günlerde daha erken, gece yarısından önce  doğacaktır ve daha uzun süre gözlenebilecektir.  Gece süresince JÜPİTER’in ardından görünerek birlikte gökyüzümüzü süsleyeceklerdir. JÜPİTER kadar parlak olmasa da 0.6 kadir olan parlaklığı ay sonuna doğru biraz parlayacaktır.

SATÜRN gezegeninin ilginç olmasını sağlayan halkasının görünümü sürekli değişmektedir. Bazen  dünyamız, halkanın bulunduğu düzlemde bulunur ve halka sanki bir çizgi gibi görülür. Geçen uzun yıllar süresince  halka düzleminin bize göre eğimi değişir. Bazen bu eğim en büyük olduğunda halkanın gözlemi en güzel olur. Halkanın ayrıntıları, arasındaki boşluklar, gezegen ile halka arasındaki boşluk vb halkanın yapısı çok belirgin olur.  Astrofotoğrafçılar için güzel bir hedef olur.

2017 yılı işte böyle bir fırsatı size sunuyor. SATÜRN  görünüm olarak en uygun konumda,  kaçırmayın.

22 / 23  NİSAN   ÇALGI  Göktaşı Yağmuru  (LYRIDS)

Bilinen en eski Göktaşı yağmurudur. Çin kaynaklarında, MÖ 687 de gözlendiği kayıtları vardır.

5 Nisan 1861 tarihinde keşfedilen ve Güneş’in etrafındaki yörüngesini yaklaşık 415 yılda tamamlayan bir kuyrukluyıldız : THATCHER kuyrukluyıldızı (C/1861 G1 Thatcher).

1861 yılında Güneş’e en yakın olduğu konumda iken  A.E.Thatcher tarafından keşfedilmiştir. Bu geçişi sırasında yörüngesinde bıraktığı toz ve taş parçaları yer atmosferine girerek göktaşı yağmurunu oluştururlar. Doğal olarak,  Güneş’e yakın geçişinden sonra yörüngede daha çok parçacık olur, eğer bu göktaşı yağmurunda olduğu gibi yakın geçişten sonra  uzun yıllar geçmiş ise parçacıklar yayılacağı  ve azalacağı için göktaşı yağmuru sağanak değil de çisentiye dönüşür. Yani, bir saat süresinde oluşan göktaşı izi sayısı azalır. Bu göktaşı yağmuru da sayıca çok fazla olmayacaktır. Bu kez, bir saat içersinde 15 civarında göktaşı izi görebilirsiniz. Belki arada ateştopu da görebilirsiniz.

19 – 26 Nisan tarihleri arasında gözlenebilecek olan bu göktaşı yağmurunun en fazla sayıda gözleneceği tarihler 22 / 23 Nisan geceleri.   Bu tarihlerin en şanslı tarihler olması da sözkonusu. AY, bu tarihlerde, gökparlaklığına neden olamayacaktır.  Bu günlerde ince hilal şeklinde ve  gündoğmasına yakın doğacak olması nedeniyle gözlemlere etkisi çok çok az olacaktır.

Gece yarısına doğru, Kuzey-Doğu ufkumuzdan doğacak olan  ÇALGI  (LYRAE) takımyıldızı bölgesinde görebileceğiz göktaşı izlerini. Çalgı takımyıldızının en parlak yıldızı olan VEGA yakınlarına bakmanız yeterlidir.

Öyleyse yapmamız gerekenler ; sayıca az olacağını düşünerek, ışık ve hava kirliliğinin olmadığı güvenli bir gözlem yeri belirlemek, uygun giysiler seçmek, uzanarak gökyüzüne , VEGA’ya doğru bakmak,  hepsi bu…

Gökyüzünüz açık olsun..