EYLÜL AYINDA GÖKYÜZÜ

AY 

 AY,  elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken  ;

06 Eylül  günü  enöte  konumunda  –  YER’e  en  uzak konumda olup   uzaklığı  405 500 km

18 Eylül  günü  enberi  konumunda  – YER’e  en yakın konumda olup   uzaklığı  361 900 km

AY’ın   EVRELERİ :

 Yeniay       :  01 Eylül               İlkdördün    :   09 Eylül

Dolunay     :  16 Eylül                Sondördün   :  23 Eylül

Gökyüzü gözlemi yapmayı düşünüyorsanız AY’ın ilkdördün evresine yakın günleri tercih etmelisiniz. Akşamın ilk saatlerinde AY gözlemi yapılır, sonrasında AY ışığının etkisi azalır ve batar. Bu saatten sonra da diğer gökcisimleri, derin uzay cisimleri rahatlıkla gözlenebilir. Elbette,  gözlemlere olumsuz etki yapan  çevre, ışık ve hava kirliliği olmaması gerekmektedir. Gözlem için, olanağınız varsa, kentlerin-yerleşim yerlerinin  dışında, karanlık,  ancak güvenli bir yer seçmeniz uygun olacaktır.

Amatörler için, gökyüzü düşkünleri için Eylül ayı içersindeki günler de güzel  gözlem olanakları sunuyor sizlere.  Haftanın 7 gününe isimlerini veren, 7 kat gökyüzü tanımına neden olan, gökyüzünün gezginleri diye antik dönemlerden bu yana bilinen, gözlenen ve  incelenen 7 gökcismi  Eylül  ayının ilk günlerinde gökyüzünde birlikte görülecekler.

01 Eylül günü Güneş batmadan önce bu 7 gökcismi gökyüzünde sıralnıyorlar.  Hepsi GÜNEŞ’in Doğu tarafında yeralıyor. Gün içersinde Yeniay evresinde bir Tam Güneş Tutulması olacak ve sonrasında AY GÜNEŞ’in önünden geçip gitmiş olacak.  JÜPİTER,  MERKÜR  ve VENÜS   üçgen oluşturarak yakın görünümde olacaklar.  Güney yönünde ise   SATÜRN ve MARS   Akrebin Kalbi  ANTARES ile  üçgen görünümünü koruyor olacaklar.

İlerleyen günlerde, bu 7 gökcismi yörünge hareketlerini yaparak konumları değişmiş olacak.   JÜPİTER  ve MERKÜR  GÜNEŞ’in  batısına geçmiş olacaklar.    VENÜS ise GÜNEŞ’in doğusuna doğru biraz daha uzaklaşmış konumda olacaktır.  SATÜRN  konumunu fazla değiştirmez iken, MARS  ay sonunda   doğuya doğru bu ikiliden uzaklaşmış olacaktır.  Antik dönemlerde bile gökyüzünde  çıplak gözle görülebilen,  hareketlerinden yola çıkarak evren modelleri oluşturulmuş olan, haftanın 7 gününe adını veren bu  7 cisim Eylül ayı son günlerinde tam bir dizilim içinde olacaklardır.   Gökyüzünde bu cisimlerden geçen bir çember çizerseniz,  bu çembere “TUTULUM”  denmektedir. GÜNEŞ’imiz bir yıl boyunca  bu çember üzerinde yerdeğiştirir.  Güneş ve Ay Tutulmaları,  AY ve GÜNEŞ tam bu çember üzerinde ve aynı hizada olduklarında gerçekleşir. Tutulum denmesinin nedeni de budur.

GEZEGENLERİN GÖZLENEBİLİRLİĞİ

GÜNEŞ  ayın ilk günlerinde  Doğu noktasından kuzeye doğru yaklaşık 10 derece öteden doğacak ve Batı noktasından kuzeye doğru 10 öteden batacaktır. Bu değer  hergün azalacak.  Bildiğimiz gibi  GÜNEŞ’imiz  23 Eylül günü Tam Doğu noktasından doğacak, Tam Batı noktasından batacaktır. Ayın son günü ise artık  7-8 derece Güney yönüne doğru doğması ve batması sözkonusu olacaktır.  Bu ay  içersinde  önceleri  gündüz süresi 12 saatten fazla iken, 22-23 Eylül günü gündüz ve gece süreleri 12 saat yani eşit olacak (EKİNOKS ). Sonraki günlerde ise gündüz süresi kısalmaya ve karşıtı olarak gece süresi uzamaya başlayacaktır.

( Yandaki şekilde ;  Merkezinde YERKÜRE’nin yani gözlemcinin bulunduğu, bütün gökcisimlerinin üzerinde yeraldığı ve devindiği GÖKKÜRESİ görülmektedir.   Gözlemcinin ufuk düzlemi – ÇEVRENİ ve üzerinde dört  yön işaretlidir.   P noktasından geçen çizgi dünyamızın (göreli olarak Gökküresinin ) dönme eksenidir.  Bütün gökcisimleri bir gün içersinde bu eksen çevresinde bir çember çizerek bir kez dolanırlar.  Doğu tarafından cevrenin üstüne çıkarlar-doğarlar ve  Batı tarfından çevrenin altına inerler-batarlar. Bu şekil,  bizim enlemler
imiz-yaklaşık 40 derece kuzey enlemli gözlem yerleri için örnek çizimdir.

Gökyüzündeki  P noktasında   hepimizin bildiği  KUTUP YILDIZI bulunur, dönme ekseni üzerinde olduğu için  gökyüzündeki yeri  uzun yıllar geçsede  hiç değişmez.  Bu noktanın yani kutup yıldızının  gözlemcinin ufuk düzlemine yani K – kuzey noktasına açısal olarak uzaklığı  gözlem yerinin coğrafya enlemi kadardır.

Gece ve gündüz sürelerindeki bu değişimleri doğuran  GÜNEŞ‘imizin  gökyüzündeki konumundaki değişimlerdir.   GÜNEŞ,  TUTULUM üzerindeki yıllık görünür hareketi sırsında konumu sürekli değişmektedir.

GÜNEŞ  hergün, gök yüzünde doğuya doğru  diğer yıldızlara göre   yaklaşık  bir derece yol alır.

GÜNEŞ‘in , bir yıl süresince Gök Eşleğine uzaklığı değişir. 23 Eylül ve 21 Mart günlerinde ise TUTULUM ve EŞLEK’in kesim noktaları olan  sırası ile    Sonbahar Noktası ve İlkbahar Noktasında yani EŞLEK üzerinde bulunur.  Bu değişimlerin sonucu olarak,  GÜNEŞ’in yıl içersindeki doğma-batma saatleri,  Çevren üzerindeki doğduğu -battığı  noktalar,  gündüz-gece süreleri,  öğlen   zamanındaki yükseklikleri  sürekli olarak düzenli bir şekilde değişmektedir. )

MERKÜR :  Eylül ayı süresince GÜNEŞ’e yakın görünümde olacağı için gözlenmesi her zaman olduğu gibi zor olacaktır. Ayın ilk günleri GÜNEŞ batar batmaz batı ufkuna çok yakın,  ayın son günlerinde ise  en büyük batı uzanımda olacak yine de  GÜNEŞ doğmadan kısa süre önce doğu ufkunda uygun koşullarda görebilirsiniz.

VENÜS     Ayın ilk günlerinde  GÜNEŞ battığında batı ufkundaki parlak iki cisimden GÜNEŞ’e daha uzak olan  gezegen olacak. Daha yakın olan JÜPİTER ilerleyen günlerde  GÜNEŞ’e doğru açısal olarak yaklaşırken VENÜS doğuya doğru giderek açısal olarak  uzaklaşacaktır.  Bunun sonucu, JÜPİTER  görülemeyecek olmasına karşın  VENÜS  ilerleyen günlerde GÜNEŞ battıktan hemen sonra batı ufkunda daha yüksek konumda ve daha uzun süre gözlenebilecektir.

MARS ve SATÜRN  Eylül ayının ilk günlerinde  Ağustos ayında olduğu gibi  Akrebin kalbi ANTARES ile  bir üçgen oluşturmayı sürdüreceklerdir.  Ayın ilk günlerinde GÜNŞ batarken  Güney yönünde görülecekler ve saat 23 civarında batıncaya dek  gözlenebileceklerdir.  Her geçen gün batıya doğru yaklaşmış görünecek ve daha erken batacaklardır. MARS,  SATÜRN’den farklı olarak doğuya doğru konum değiştirecek ve bunun sonucu ay sonunda SATÜRN’den yaklaşık bir saat sonra batacaktır.

16 Eylül 2016     Yarı Gölge – Parçalı Ay Tutulması

Tutulma Başlangıcı   :    Saat  19:54

Tutulma ortası ( maksimum tutulma)  :    Saat 21:54

Tutulma sonu  :   Saat   23:53

Yarı Gölge-Parçalı AY tutulmaları  Tam AY tutulmaları kadar keyifli olmayabilir.  AY  Dünyamızın Tam Gölge Konisi içersine girmeyecek olması nedeniyle kızıllaşma olmayacak,  Yarı Gölge konisi içersinde iken  tutulma ortasında  Ay yüzeyindeki kararma az da olsa farkedilecektir.

http://eclipse.gsfc.nasa.gov/eclipse.html   Tutulmalarla ilgili NASA sayfalarında her türlü bilgiye ulaşabilirsiniz.

http://www.timeanddate.com/eclipse/      Bu web adresinde karşınıza çıkan  sayfada   bulunduğunuz ilin adını girmeniz yeterli.  Bulunduğunuz yerden tutulmaların nasıl ve ne zaman görüleceğini animasyonla gösteriyor. Benzer web sayfalarını kendiniz de bulabilirsiniz.

1 Eylül günü gerçekleşecek olan Halkalı Güneş Tutulması Afrika kıtasının güneyinden izlenebilecektir.   AY’ın  gölgesi  Okyanus üzerinde başlayıp, Afrika kıtasının güneyinden geçecek ve yine okyanus üzerinde sona erecek bir yol izleyecektir. Yandaki şekilde koyu renkli band Tam-Halkalı Tutulma Bandı dır. Bu band içersinde kalan yerlerde halkalı  tutulma izlenebilir. Bandın heriki tarafındaki gri bölgelerde gözlem yapanlar ise  tutulmayı  Parçalı  Güneş Tutulması olarak göreceklerdir.  Halkalı  tutulma bandına yakın olanlar daha büyük oranda tutulma görebilirken, uzaklaştıkça  tutulma  miktarı azalacaktır.

EYLÜL AYI GÖKOLAYLARI TAKVİMİ :

1 Eylül    AY,   Yeniay evresinde, çıkış düğümünde, GÜNEŞ ile aynı doğrultuda, Halkalı Güneş Tutulması.. ( Afrika kıtasının güneyinde, iki tarafındaki okyanuslar üzerinde gözlenebilecektir. Ülkemizden  gözlenemeyecektir.)

1 Eylül    SATÜRN – MARS – Akrebin kalbi ANTARES  yakın görünümde.

3 Eylül    NEPTÜN  karşı konumda,  en parlak görünümünde,  biraz büyük bir teleskop ile mavi küçük bir nokta şeklinde gözlenebilir.

3 Eylül   AY ve VENÜS yakın görünümde,

6 Eylül  AY, enöte konumunda,  (405100 km)

9 Eylül  AY, SATÜRN  ve MARS yakın konumda,

9 Eylül  AY, ilkdördün evresindedir.

13 Eylül  MERKÜR  alt kavuşum konumunda, yaklaşık  GÜNEŞ ile aynı doğrultuda

16 Eylül  AY dolunay evresinde ve iniş düğümünde. (Yarı Gölge Ay Tutulması)

18 Eylül  AY enberi konumunda olacaktır. (361900 km)

22 Eylül   Sonbahar ILIMI – Kuzey yarıküre için Sonbahar Mevsimi başlangıcı (Sonbahar Ekinoksu), Güneş ışınları YER Eşleğine(Ekvatoruna) dik olarak düşecektir.

22 Eylül  AY, ALDEBARAN   (Boğa takımyıldızının en parlak yıldızı)  ile yakın görünümde,

23 Eylül  AY sondördün evresinde,

26 Eylül  JÜPİTER  karşıkonumda. (GÜNEŞ ile 180 derece ters yönde)

28 Eylül   MERKÜR  En Büyük Batı Uzanımda ( EBBU  yaklaşık 18 derece )

28 Eylül  AY,REGULUS ( ASLAN takımyıldızının en parlak yıldızı) ile yakın görünümde,

Gökyüzünüz  açık  olsun.