2006 Tam Güneş Tutulması ve Astronominin Fen Bilimleri Eğitimindeki Yeri Sempozyumu, 27-29 Mart 2006, Antalya
Amaç
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG) ile MEB Eğitim Araştırma ve Geliştirme Daire Başkanlığı işbirliğinde yapılan bu sempozyumun amacı,
- a) Türkiye’de astronomi eğitim ve öğretimi hakkında katılımcı öğretmenlere genel bilgi vermek,
- b) Tam Güneş Tutulmasını izletmek ve birlikte değerlendirmek,
- c) Fizik eğitimi ve öğretiminde astronominin nasıl kullanılabileceğini anlatmak,
- d) toplantıya katılan öğretmenler arasından, önceden seçilmiş 10 kadar öğretmenin birer öğrencisi ile birlikte, tutulma sırasında gözlem projeleri yapmalarında yardımcı olmak,
- e) öğretmenlerin toplantı süresince öğrendiklerini, kendi okullarına döndükten sonra, öğrencileri ve meslekdaşlarıyla paylaşmaları için öneriler geliştirmek
- f) Yapılan Panel ile, öğretmenlerin Fen Bilgisi dersi içindeki Astronomi konularının öğretilmesi ve bu konulardaki sorunlar hakkında mevcut durumu ortaya koymak ve bu konulardaki görüşleri belirlemek olmuştur.
Tespitler ve öneriler
- Tüm eğitim sistemimiz sorunlu ancak Fen eğitiminde sorun daha büyük.
- Türk okul sistemi, bir avuç öğrenciyi iyi eğitiyor ancak öğrencilerin çoğunluğunu iyi eğitemiyor.
- Türkiye fen derslerinde en az deney yapan ülkeler arasında.
- Türkiye’de öğretilmeye çalışılan Fen konusu sayısı diğer ülkelere göre çok
- Türkiye, açık uçlu soru çözümlerinde daha başarısız.
- Fen dersleri arasında verilmeye çalışılan astronomi konuları hem çok fazla hem de çok ağır, öğrenci düzeyine göre değil, anlatım bozukluğu ve bilgi yanlışlıkları vardır.
- Öğretmenlerin büyük bir çoğunluğu programda olan astronomi konularını bilmiyor, bilgiyi kitaptan yanlışları ile aktarıyor.
- Hizmetiçi eğitim yok ya da yetersiz.
- Astronomi, doğru öğretildiği zaman, ezbere öğrenme yerine rassyonel ve sayısal düşünceyi, bilimin doğasını anlamayı besleyip geliştirir. Entellektüel kapasiteyi, hayal gücünü kuvvetlendirir.
- Astronominin, gençleri bilim ve teknolojiye, ve buna bağlı olarak, hem sanayide hem de uzayla ilgili ve diğer bilim dallarında meslek edinmeye çektiği kayıtlara girmiş bir gerçektir.
- Astronomi kültürel, tarihi, felsefi ve estetik değerleri, doğal bilimler ile sanat ve beşeri bilimler arasında daha iyi bir anlayışın yerleşmesine yardımcı olur.
Fizik eğitiminde öğretilmesi zor birçok soyut fizik konuları astronominin yardımı ile kolaylaştırılabilir.
İyi bir Fen ve Astronomi öğretimi için öneriler:
- Fen konuları araştırma ve deney yoluyla öğretilmelidir.
- Öğretim daha çok laboratur ve proje temelli olmalıdır.
- Fizik öğretiminde Astronomi ve Uzay Bilimlerinden yararlanılmalıdır.
- İlköğretim ve ortaöğretim derslerinde işlenen astronomi konularının bir ‘envanteri’ çıkarmalı; bu envanterin öğretilmesi gereken a) astronomi konuları ve b) astronominin kullanılabileceği Fen ve Fizik konuları kapsamında yeterli olup olmadığı belirlenmelidir. Sonra da ortaöğretimde ‘yeterli Astronomi’, ayrı bir ders olarak mı, yoksa Fizik içinde belli üniteler şeklinde mi okutulması gerektiğine karar verilmelidir. Konular öğrenci düzeyine göre düzenlenmelidir.
- Mevcut ders kitaplarındaki yanlışlıklar düzeltilmelidir.
- Milli Eğitim Bakanlığı TUG ile işbirliği yaparak, Boyut, uzaklık, zaman; kütle çekimi, elektromanyetik ışınım; enerji, manyetizma gibi işlenecek konulara ilişkin eğitim materyalini sağlamalıdır. Belirlenen konularda eğitim malzemesini TUG ya kendi teleskopları ile ya da özellikle büyük teleskopları olan ülkelerden sayısal ortamda sağlayabilir. Bu materyal güncel tutulmalıdır.
- Bu materyali okullarda proje ve deneylerde kullanılabilir duruma getirecek bir ekip kurulmalı, bunun için bütçe ayrılmalıdır.
- MEB, ‘TUG ve üniversitelerimizin ilgili birimleri ile işbirliği yaparak düzenleyeceği yaz okullarında öğretmenlere
- öğretecekleri ya da fizikte kullanacakları astronomi konuları ve kullanacakları materyalin kullanılması öğretilmeli,
- derslerde yapacakları laboratuvar deneyleri öğretilmeli,
- astronomide mevcut ve gelecekteki kaynaklara daha iyi erişim yolları öğretilmelidir.
- Öncelikle, daha önce öğretemenlik hakkı kazanmış, Fizik, Matematik ve Fen Bilgisi gibi diğer branşlarda görev yapan Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümleri mezunlarının bilgilerini güncellemek amacıyla yapılacak bir hizmet içi eğitim sonrasında bu konuları veya açılacak dersi vermeleri sağlanabilir.
10.Hiç astronomi dersi almamış olan Fen Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Fizik ve Matematik Bölümleri mezunlarının halen programlarda seçmeli ders olarak yer alan Astronomi ve Uzay Bilimleri dersini vermelerine olanak tanımak yerine, Astronomi ve Uzay Bilimleri Mezunlarının öğrenim programlarının gereği bu dersi vermek, ayrıca Fen Bilgisi, Fizik, Matematik ve Bilgisayar öğretmeni bulunamayan yerlerde bu açığı kapatmak üzere öğretmenlik hakkı tanınması öğretmen atamalarındaki çelişkiyi kaldıracak ve zaman içinde astronomi öğretimindeki eksikliği kapatacaktır.
- Öğrencilere yönelik, astronomi şenlikleri, grup çalışmaları ve yarışmalar düzenlenmeli, bilim klüpleri oluşturulmalıdır.
12.Ortaöğretimde -üniversitelerin danışmanlığında – Fen bilimleri Projeleri yapılmalıdır.
Sonuç
Astronomi konuları ve dersi ile ilgili olarak; öğretmen atamalarına esas oluşturan çizelgeleri akılcı bir şekilde yeniden düzenlemek, çalışan öğretmenlere yeterli düzeyde hizmet içi eğitimi vermek, okullarda internet olanaklarını ve kullanımını gerekli düzeye çıkartmak, ders programlarındaki içerik, konular ve uygulamaları TUG ve Üniversitelerle birlikte düzenlemek gerektiği ortadadır. Okullarımızdaki, yıllardır giderilmeye çalışılan ezberciliğe dayanan öğretim sistemini düzeltmek istiyorsak, öğrencilerimize görecekleri, üzerinde ölçme, değerlendirme ve yorum yapacakları, hayal güçlerini geliştirecekleri ortam ve malzeme sağlamalıyız. Astronominin bunlara katkısı yadsınamaz. Ancak bunları gerçekleştirmek bütçe, ortak çalışma ve emek ister.
Zeki Aslan, Zeynel Tunca, Tuncay Özışık
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi
