2017 KASIM AYINDA GÖKYÜZÜ

KASIM AYINDA

GÜNEŞ :

GÜNEŞ’imiz KASIM  ayının ilk günü BAŞAK  takımyıldızı sınırlarını geçerek TERAZİ takımyıldızı içersinde yolalacaktır. 22/23 Kasım günü  AKREP takımyıldızına geçecek olan Güneş, bu takımyıldızda çok kısa süre kalacak ve bir hafta sonra da YILANCI takımyıldızı sınırları içine girecektir. Güneş o tarihlerde hangi takımyıldız sınırları içinde ise o günler  o takımyıldızın adını alan BURÇ günleri oluyorsa, neden YILANCI takımyıldızı ve doğal olarak YILANCI Burcu!   falcıların dikkatini bile çekmez ??  

GÜNEŞ’in ufkumuz üzerindeki doğma ve batma konumu bu ay içersinde değişimini sürdürecektir. Doğma ve batma noktaları  daha da Güney’e kayacaktır.  Bu ayın ilk günlerinde  Coğrafya Yönleri olarak bildiğimiz Tam Doğu  ve  Tam Batı  noktalarından güneye doğru 18 derece iken ayın son gününde  ise   Güneye doğru 28 derece uzaktaki  bir konumdan    doğup batacaktır.   Bu açı  Aralık ayının 21’ine  kadar her geçen gün artacaktır.

Doğma ve batma saatleri her gözlem yerinde farklı olur. Bu zamanlara etki edenler, yıl içinde hangi gün olduğu, yani Güneş’in dikaçıklığı ve gözlem yerinin enlemidir.  Ülkemizin  tamamında aynı saat dilimi ve ortak bir zaman-saat kullanılır.  Güneş, doğudaki bir gözlem yerinde batıdaki bir gözlem yerine göre  daha erken doğar ve batar. Bu fark, iki gözlem yeri arasındaki coğrafya boylamları farkına denk zaman farkı kadardır.

Güneş’imiz yıllık görünür hareketi sırasında  Gökküresi üzerinde Güneye doğru  yerdeğiştirmesini sürdürecektir.  Bir başka deyişle  gökeşleğine uzaklığı güneye doğru artacaktır. Bunun sonucunda bizim enlemlerimizde gündüz süresi azalmasını sürdürecektir.

Güneş, Kasım ayının ilk günleri Ankara’da 07:17 de doğacak,  hergeçen gün daha geç olmak üzere ayın  son günü ise 07:49 da doğacaktırBunun anlamı, sabah okula gidecek öğrenciler, işe gidecek olanlar karanlıkta yola çıkacaklar demektir. İleri saat uygulamasının devam etmesinin olumsuz bir sonucu da bu olmaktadır.

KASIM ayı süresince Ankara’da 12:32  ile  12:37 saatleri arasında öğlen çemberinden geçecektir.  Diğer kentlerin Ankara’ya göre boylam farklarına uygun olarak,  doğusundaki kentlerde daha erken, batıdaki kentlerde ise daha geç geçecektir.   ( Örneğin   Ankara’nın Coğrafya Boylamı yaklaşık  32.8 derece doğu,  İzmir’in ise  27.1 derece doğu boylamı, buna göre aralarındaki boylam farkı  yaklaşık 5.6 derece olur.  Her bir derece Güneş’in hareketine uygun olarak 4 zaman dakikasına denk gelir. Buna göre 5.6 x 4 = 22.4 dakika eder.  Öyleyse Güneş, 1 KASIM günü Ankara Öğlen çemberinden saat 12:32  te geçecek ise, İzmir öğlen çemberinden yaklaşık 22.4 dakika sonra  yanı  yaklaşık 12:54  de geçecek demektir. Ankara’dan daha doğudaki iller için hesap yapılırken boylam farkına denk zaman değeri çıkartılır. Bu ayrıntıyı da unutmayalım…

Tam bu geçişler sırasında yani tam öğlen zamanında  ufuktan yüksekliği KASIM ayı süresince  ayın ilk günlerinde 36 derece iken son günlerinde 28 dereceye kadar azalacaktır.  Gün ortasında bile Güneş’in ışınlarının geliş açısının eğimi iyice azalması sonucunda  ısınmamız daha da  azalacak, kış mevsimi kendisini iyice gösterecektir.

Kasım ayı içinde gündüz süresinin uzunlukları da   azalmasını  sürdürecektir.  Ayın ilk günü yaklaşık olarak 10 sa  30 dk olan gündüz süresi  ayın son gününde  09 sa 34 da  olacaktirGündüz Süresi   hergeçen gün kısalmasını sürdürüyor.  Hepimizin bildiği gibi gündüz süresinin kısalması  21 Aralık gününe kadar devam edecektir.

——————————————————————————————————————-

AY  

 AY,  elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken  ;

06 KASIM  günü  enber konumunda – YER’e  en yakın konumda olup   uzaklığı  361.400 km

21 KASIM  günü  enöte   konumunda –  YER’e  en  uzak konumda olup   uzaklığı  405.502 km

Dolunay      :   04 KASIM                Sondördün    :   10 KASIM  

Yeniay         :   18  KASIM                  İlkdördün    26 KASIM

 

04 Kasım  :  AY  dolunay evresinde,

06 Kasım  :  AY , MARS  yakın görünümde,

10 Kasım  : AY  sondördün evresinde,

13 Kasım  :  JÜPİTER  ve VENÜS  çok yakın görünümde ,

15 Kasım  :  AY ve MARS  yakın görünümde ,

17 Kasım :   AY,  JUPITER ve VENÜS  yakın görünümde,

18 Kasım  :  AY  yeniay evresinde,

21 Kasım  :   AY, SATURN yakın görünümde,

24 Kasım  :  MERKÜR,  en büyük doğu uzanımda ( EBDU : 22 derece ),

25 Kasım  :  AY ve JÜPİTER yakın görünümde,

26 Kasım  :   AY  ilkdördün evresinde,

28 Kasım  :  MERKÜR ve SATÜRN  yakın görünümde

 

05/06 Kasım  gecesi sabaha karşı AY, Aldebaran’ı (  Boğa takımyıldızının en parlak yıldızı-Boğa’nın gözü)  örtecek.  Dolunay evresi hemen sonrası olunca gözlemi oldukça zor..

 ———————————————————————————————-

04/05  Kasım  : TAURİD ( BOĞA ) Göktaşı Yağmuru

17/18  Kasım  LEONİD ( ASLAN )  Göktaşı Yağmuru

GEZEGENLERİN GÖZLENEBİLİRLİĞİ

Bu ay içinde gezegenlerin  hemen hepsi Güneş’e açısal olarak yakın görünümde olacaklardır. Bunun sonucu olarak gözlenmeleri zor olacaktır.

MERKÜR : 

Ayın ilk günü GÜNEŞ’in Doğu tarafında ve  GÜNEŞ’e açısal olarak yaklaşık 14  derece uzaklıkta bulunacak olan  TERAZİ  takımyıldızı sınırları içindeki  gezegen  11 Kasım günü  YILANCI ve daha sonra da 26 Kasım günü YAY  takımyıldızı sınırlarına geçecektir. 22 Kasım günü GÜNEŞ’e olan açısal uzaklığı bu dönem için  en büyük değerinde ( En Büyük Doğu Uzanım EBDU ) olacak.  18 Kasım günü Jüpiter ile çok yakın görünümde olacaktır.  Bu tarihlerde bile ufuktan yüksekliği fazla olmayacak ve Güneş batarken  ufka çok yakın  olduğu için gözlenmesi çok çok zor olacaktır.  Ayın son günlerinda YAY takımyıldızının derin uzay cisimlerinin çok fazla bulunduğu bölgede SATÜRN  ile 3 derece kadar yakın görünümde olacaklar.

VENÜS :  

Ayın  ilk günü  Güneş’e olan açısal uzaklığı 16  derece  iken ay sonunda  bu açıklık 9 dereceye kadar azalacaktır.  Sabah gökyüzünde Doğu ufkumuzda  “Sabah Yıldızı” olarak yeralmaktadır. Güneş doğmadan kısa süre  önce doğacak, ufuktan yaklaşık 15 derece yüksekte ve Güneş doğuncaya kadar çok kısa süre gözlenebilecektir. 13 Kasım günü JÜPİTER ile çok çok yakın görünümde olacak,  ancak hergeçen gün  ufka daha yakın olması nedeniyle gözlenmesi zorlaşacaktır. . Ayın ilk günlerinde BAŞAK  takımyıldızı sınırları içersinde yeralacak, 13 Kasım’da   Jüpiter ile birlikte TERAZİ   takımyıldızı sınırları içine geçecektir.  VENÜS   -3.5 ,   -4.0 kadir  parlaklığı ile   GÜNEŞ ve AY’dan sonra gökyüzünün en parlak görünen cismi olmayı bu ay içinde de sürdürecektir. Ancak gökyüzünde görünme süresi çok  kısa olacaktır.

MARS :

Kasım  ayı süresince  BAŞAK takımyıldızı sınırları içinde bulunacak olan   Kızıl Gezegen”  Güneş’in  Batı tarafında yeralacak ve Güneş’e ayın ilk günleri açısal olarak 33 derece uzaklıkta ike ay sonuna doğru bu açıklık 44 dereceye kadar ulaşacaktır. Aynın ilk günlerinde Güneş’ten birkaç  saat önce doğacak ve gündoğumuna kadar  tan olayının izin verdiği süre  gözlenebilecektir.  +1.8  kadir parlaklığı ile sönük bir görünümde olacaktır. Her  geçen gün biraz daha erken doğacak ve gözlem süresi biraz daha artacaktır.  15 Kasım günü AY ile yakın görünümde gözlenecektir.

 

 

JÜPİTER :

Gezegenlerin “Ağabeyi”  olan bu dev gaz gezegenin  Güneş ile arasındaki açısal uzaklık (u :  uzanım açısı    Ayın ilk

günü açısal olarak Güneş’e çok yakın olacak olan  gezegen hergeçen gün Batı ya doğru açısal olarak uzaklaşacak ve ayın son günü  Güneş’in Batı tarafında 26 derece uzakta olacaktır.    JÜPİTER’in  BAŞAK takımyıldızı içindeki konumu çok az değişerek  13-15 Kasım günlerinde  TERAZİ takımyıldızı sınırları içine geçecektir.   13 Kasım’da  VENÜS ile çok çok yakın görünümde olacak, 17 Kasım günü  AY onlara eşlik edecektir. Ayın ikinci yarısından itibaren Güneş doğmadan önce Doğu ufkunda görünmeye başlayacaktır. Ay sonuna doğru kısa süre de olsa biraz daha rahat gözlenebilecektir.

 

SATÜRN   :  

Gökyüzünün  güzel görünümlü “Halkaların Efendisi”    dev gaz gezegeni olan SATÜRN, Kasım  ayı ilk yarısında  YILANCI takımyıldızı sınırları içinde bulunacak, 18-19  Kasım günlerinde YAY takımyıldızı sınırları içine geçecektir.  Akrep’in Kalbi  Antares’in doğusunda ve yaklaşık 15-18  derece olan açısal

uzaklığını da koruyacaktır.   Ayın ilk günlerinde Güneş battığında  Güney-Batı  yönünde  ufuktan 20 derece yükseklikte görünecek olan SATÜRN   yaklaşık 2 saat sonra ufka yaklaşmış olacaktır.  Ayın ilk günü Güneş’e açısal uzaklığı 45 derece iken ayın son günü 19 dereceye kadar azalacaktır. Her geçen gün  ise daha erken batacak  ayın son gününde gözlemi iyice zorlaşacaktır.  JÜPİTER kadar parlak olmasa da 0.5  kadire yaklaşacak olan parlaklığı ile Antares’in doğusunda hemen farkedilecektir.    Güzel görünümlü  halkalı gezegen SATÜRN,    Akrep ve Yay-Nişancı takımyıldızlarının, Samanyolu Gökadamızın merkez doğrultusunuın, çok sayıda bulutsu  ve derin uzay cisminin bulunduğu bir bölgede bulunuyor. Çevresiyle keyifli gözlem yapılabilecek bir yerde…

 

SATÜRN’ün halkası görünüm olarak en uygun konumda, 

Astrofotoğrafçılar için güzel bir hedef olur.  Kaçırmayın.

 

 

 

 

 

 

 

17 Kasım 2017  sabah güneş doğmadan az öncesinde   gökyüzünün Güneş’ten sonra en parlak görünen üç cismi,  AY, VENÜS ve JÜPİTER yakın görünümde poz verecekler.  Çok ince  son hilal konumundaki AY fotoğraflanması ustalık istiyor.

 

Açık bir gökyüzü, karanlık bir ortam, çevre ve hava kirliliği yoksa  ustalığınızı konuşturun ve  bu güzel hedefi fotoğraflayın.

Haydi iş başına ….

 

GÖKTAŞI YAĞMURLARI :

Kasım ayı içersinde  iki ayrı göktaşı yağmuru gerçekleşiyor.   Göktaşı Yağmurları  sırasında  bilinmesi gereken bir durum sözkonusudur ; belirtilen tarihler, gözlenmesi olası göktaşı sayısının en fazla-maksimum olduğu günlerdir. Bu tarihlerden yaklaşık 1-2 hafta önce ve sonra da göktaşı kaymaları gözlenir. Ancak sayıları az olur ve  verilen tarihler yaklaştıkça sayılar artar, en fazla sayı verilen tarihlerde olur.

TAURID (BOĞA)   GÖKTAŞI  YAĞMURU  

04/05  Kasım  günlerinde maksimum sayıya ulaşması  beklenen  TAURID – BOĞA  Göktaşı Yağmuru  dünyamızın   2P Encke  kuyrukluyıldızının kalıntılarının bulunduğu eski yörüngesinden geçerken gerçekleşecek.   Bu sırada 2004TG10  kod adlı  asteroidin  kalıntıları da ayni bölgede olacak. Bu iki gökcisminin kalıntılarının oluşturacağı  bir saatte en fazla 10 kadar göktaşı izinin gözlenebileceği zayıf bir yağmur olacak. Çisenti neredeyse !  Bir diğer olumsuz durum AY’ın dolunay evresinde olması. Bütün gece gökyüzünü aydınlatacak olan AY büyük engel. Kısacası pek keyifli gözlem olmayacak demektir.

LEONIDS ( ASLAN )  GÖKTAŞI YAĞMURU

06 – 30  Kasım   tarihleri arasında  LEONID – ASLAN   Göktaşı Yağmuru  meydana gelecek.  17 Kasım gecesi   maksimum sayıya ulaşacak,  saatte en fazla 20 civarında göktaşı kayması gözlenebilecek.  Ancak bu kez  yeniay evresi  ve bu nedenle   ay ışığının etkisi olmayacaktır.  Gece yarısından sonra ışık kirliliğinin olmadığı karanlık bir ortamda gözlem keyifli olabilir. Belki çok parlak göktaşları, ateştopları  gözlenebilir.  Güney-Doğu yönünde ASLAN takımyıldızına doğru bakmak yeterli.

ASLAN  Göktaşı Yağmuru,  Güneş etrafındaki yörüngesinin  dönemi  33 yıl  olan  55P/ Tempel – Tuttle  kuyruklu yıldızının son geçişi sırasında yörüngesinde bıraktığıı tozlar içinden Dünya’mız her yıl bu tarihlerde geçerken oluşmaktadır.  3,6 km çaplı bir çekirdeği olan kuyrukluyıldız 1865/1866 yılında keşfedilmiş, 1966 yılı geçişinin hemen  sonrasında saatte 1000 den fazla göktaşı kayması izlenmiştir.  Böylesi bir Leonid  sağanağı  için  en az 15 sene beklememiz gerek, unutmayın,.

 Gökyüzünüz açık olsun..

 

AÖS-18: Urfa

Astronomiyi aktarmaya devam ediyoruz. Astronomi Öğretmen Seminerlerinin 18.si Şanlıurfa’da gerçekleşecek.

Seminerde temel astronomi dersleri (Güneş ve Güneş sistemi, yıldızlar ve evrimi, gökadalar, ötegezegenler, ışık kirliliği…), teleskop eşliğinde Güneş ve gezegen gözlemi, basit model yapımları ve en önemlisi ülkenin önde gelen gökbilimcileriyle bolca sohbet…

Başvuru için tıklayınız.

Seminer programını indirmek için tıklayınız.

Ayrıntılar: https://www.facebook.com/groups/485192598546764/ adresinde.

Bilimle kalın.

 

BİR SORU ve YANITLARI

Öğretmen arkadaşlarım, sosyal medya da tartışıyorlardı.  Ben de tuzum bulunsun istedim.

” Üniversiteye Hazırlık – Okula Yardımcı ”   kitabındaki astronomi sorusu..  Soru ve şıkları aşağıda, ben de   bunlar üzerindeki düşündüklerimi yazdım.

———————————————————————————–

Değerli arkadaşlar ; yapılan yorumlar arasında doğrular da var. Özellikle  “ Minik Bulut”  ,  ” Doğan Üçgül”    doğru yorumlar yapmış.  Ben konuyu biraz açmış oldum , nedenlerini ortaya koydum. Ama bazı arkadaşların yazdığı gibi soru  her şık için gerekli bilgileri içermiyor. Örneğin dönme ekseninin konumu..

Böylesi soruları hazırlarken  yeterince açık hazırlamak zordur. Her koşulu yazmak anlamsızlaştırabilir. Ancak,  yer-ay ikilisine benzetip,  günümüzde bile buzullarımız varsa   diye yola çıkıp yanıta ulaşabiliriz. Diğerleri ise bilgi eksikliği sözkonusu ve yanlış..

Önce bazı bilgileri tazeliyelim.

Dünya kendi ekseni etrafında  dönüyor :  23 sa 56 dk

Dünya, Güneş etrafında yörüngesinde DOLANIYOR .   365,24  gün

Dönme ve dolanma dönemlerinin eşit olması  kilitli yörünge anlamında,  , tıpkı AY’ın dünya etrafında yörüngesinde  dolanma döneminin,  kendi ekseni etrafında dönme dönemine eşit olması gibi.

Buna bağlı olarak :  sonuç :  Ay bize herzaman aynı yüzünü gösterir.

Dünya – Güneş için yazarsak :  Dünyanın aynı  yarısı, aynı yüzü  hep Güneş’e dönük olur. 

Bu yeterli değildir. Başka etkenler de  bu konuda önemlidir.

Kendi ekseni etrafındaki dönme süresinin  365,24 gün olması sözkonusu olduğuna göre :

Kendi ekseni etrafında dönme hızı  çok çok azalır. Çok yavaş döner. Yüzeydeki herhangi bir noktadaki  dönmeden kaynaklanan çizgisel hız  çok çok azalır,

( Dünyamızın kendi ekseni etrafında dönmesi 24 sa,  Güneş etrafında dolanması da 24 saat alınırsa, soru için yanlış olmaz ancak dünyamızın yörüngesi bugünkü gibi olmaz, bunu dışlıyorum..)

Şimdi  şıkları   irdeleyelim :

B şıkkı :  YANLIŞ  

Güneş’e dönük yüzü herzaman aydınlık, gündüz,  diğer yüzü ise sürekli karanlık, gece olur.

A noktasında oturan için:  Güneş sürekli başucu noktasındadır.

B noktasında oturan için :  Güneş  sürekli  ufaka yakın bir konumdadır.  Yani Güneş’in  belirli bir gözlem yeri için konumu hiç değişmez.  Gündüz süresi sözkonusu değildir artık.

(Dönme ekseninin doğrultusunu değiştirip değiştirmemesi kabulu bu konuda farklı  sonuçlara götürür..)

 C şıkkı : EKSİK  –  YANLIŞ      Çizgisel hız için, neredeki çizgisel hız  belli değil.

Dünya üzerinde  bir nokta için;

Dönmeden dolayı çizgisel hız  bu günkü değerinden 365 kez  azalması gerekir.( Dönme süresi yaklaşık 365 kez artmıştır.)

DOLANMA’dan dolayı yörünge üzerindeki çizgisel hızı  aynı kalır. Çünkü dolanma süresi yine aynı.

D şıkkı : EKSİK – YANLIŞ

İşte kafaları çok karıştıracak şık.  Dönme ekseni yıl boyunca  aynı konumda kalacak mı ?  Çünkü bu konu o kadar basit değil.    Kilitli yörüngede bu olur mu ?

Dönme ekseni şimdiki gibi  tutulum normali ile  23,5 derece  açı yapıyor  ve yıl boyunca doğrultusunu değiştirmiyorsa birçok şey değişir.   Bu durumda  Dünyamızın    iki dönencesi arasında  yerdeğiştirir duruma gelir. Dinamik açıdan bakınca işler karışır.

Bir başka anlamsız durum :  Bulunduğumuz   yer, Güneş’e dönük yer mi ? değilse zaten bu şık anlamsız.  Güneşe dönük bölgede ise ve   eksen doğrultusu aynı kalıyorsa  bu açı  iki yönde değişir, bunun ölçüsü bulunduğun yere göre değişir.

E Şıkkı : EKSİK – YANLIŞ

Nerede , hangi noktada, heryerde mi ???    6 ay gece, 6 ay gündüz  bugünkü koşullarda bile  sadece kutup noktalarına yakın yerlerde oluşur.  Yeryüzünde  diye sorulunca  böylesi bir şey sözkonusu bile olmaz.

A şıkkı :  DOĞRU  

Dünyamızın bir atmosferi var.  Bu atmosfer bir çok  konuda işlevsel.  Bugünkü yapısı bu dönme ve dolanma ile ortaya çıkmış bir son durum.  Sorudaki gibi dönme-dolanma eşit bir dünya da aynı kalır mı ?  Kaldığını varsayacağız,  soruda bu konuda da bilgi yok.  Öyleyse atmosferimizin işlevlerini yerine getirdiğini düşüneceğiz.   Mevsimler,   küre üzerinde  ısı dağılımı,  yaz-kış arası sıcaklık farkının az olması sonucu vb .

VENÜS gezegeninin dönme süresi,  dolanma süresinden daha uzun. Ancak, yüzeyinde sıcaklık dağılımı, yoğun atmosferinin etkisi ile hemen her yerinde çok yüksek. Ancak dönme – dolanma eşit olmadığı için yine de her yeri geç te olsa güneşlenebiliyor.

Dünyamızın bu koşulunda ise,  Güneş görmeyen tarafta   durum ne olur ?

Hemen bugünü düşünelim. Kutup bölgelerinde  Güneş ışığı,  çok eğik geldiği için  buzullar dolu. 6 ay  gündüz olmasına rağman  durum bu. Atmosferimiz orada da var.  Buzul çağları yaşadı bu dünya..

Yörünge kilitli ise,  atmosferimizin   ısı  dağıtımı bu konuda yetersiz  olmalıdır..karanlık  yarısı  buzullarla kaplı olması çok doğal olmalıdır.  Yine de iklim bilimciler ekleme yapabilirler.

Gözümden kaçan noktalar olabilir,  ekleme – ya da düzeltme yapılabilir, ama genel durum budur.   (  19 Ekim 2017     Zeynel Tunca  )

AÖS 17-Ayvalık Programı

Program:

 


Ayrıntılar: https://www.facebook.com/groups/269831710183819/ adresinde…