( EK BİLGİ : Gece gökyüzünün görünümü ve gökolayları, doğma-batma zamanları ile ilgili konularda, okuyucu kendi bulunduğu yerde bu zamanlarda farklılıklar görebilir. Bunun nedeni şudur : Herhangi bir gözlem yerinde gökyüzünün görünümü ;
- Gözlem yerinin coğrafya enlemine
-
Gözlem yerinin coğrafya boylamına bağlıdır.
Aynı boylamdaki gözlem yerlerinin enlemleri arasında çok fark yoksa görünen gökyüzü çok farklı olmaz. Boylamlar farklı ise, gökolaylarının oluş zamanları ve onların gözlenme zamanları boylam farkına denk düşecek şekilde farklı olur. Buna geniş bir alanda aynı saat dilimini kabul edip aynı zamanı kullanıyor olmamız neden olur. Özellikle, doğma-batma-görülme gibi olaylarda ortaya çıkar. Örneğin, Türkiyenin doğusunda saat 6 da doğan GÜNEŞ, batıdaki illerde henüz doğmamıştır. Batıda saat 7 civarında doğacak demektir. Bu durumda, yapılabilecek tek şey, zamanlar için ortalama veya yaklaşık zamanlar vermektir. Bilinmelidir ki, verilen zamanlar yaklaşık zamanlardır. Çok uzakta gerçekleşen gökolaylarının zamanları ise heryerde aynı anda görüleceği için değişmez. )
MERKÜR GEÇİŞİ
Mayıs ayının ilk günlerinde GÜNEŞ’in doğusunda yeralan MERKÜR ilerleyen günlerde görünüm olarak GÜNEŞ’e yaklaşacak ve 9 Mayıs günü GÜNEŞ’in önünden geçecek, sonraki günlerde ise GÜNEŞ’in Batı tarafında yeralacak. 9 Mayıs günü gerçekleşecek olan “MERKÜR GEÇİŞİ” olarak tanımladığımız, yaklaşık 7.5 saat sürecek bu ilginç gökolayı saat 14:13 de başlayacak, gündüz bitene dek izlenebilecek. Hemen bir uyarı da yapmak gerekir.
Bu gökolayını güvenli bir şekilde izleyebilmek için GÜNEŞ gözlemine uygun donanımlı gözlem aletleri kullanılmalıdır. Güvenli Güneş Filtreleri kullanmalı ya da bir ekrana GÜNEŞ’in görüntüsü düşürülerek oradan izlenmelidir. Herhangibir optik gözlem aleti ile ve hatta çıplak göz ile doğrudan GÜNEŞ’e asla bakılmamalıdır.
( Bu gökolayı GÜNEŞ Tutulması ile benzeşir. GÜNEŞ’in önünden AY yerine MERKÜR ge
zegeni geçecek bu olayda. MERKÜR’ün gökyüzünde kapladığı alan AY kadar olsaydı bu gökolayında bir tam güneş tutulması izliyor olabilirdik. MERKÜR ise bakıldığında, yandaki fotografta görüldüğü gibi GÜNEŞ’in görünen diski önünde küçük bir nokta gibi görünür. Fotoğraftaki herbir nokta kısa zaman aralıkları ile ardıardına çekilmiş Merkür görüntüleridir.)
Mayıs ayının ilk günü Güneş battıktan hemen sonra AVCI (Orion) takımyıldızı ve ardından gökyüzünün en parlak görünen yıldızı olan AKYILDIZ (Sirius) Batı ufkumuza çok yakın konumda görülecekler. Kısa bir süre sonra onlar da ufkun altına inecekler. Bu sırada JÜPİTER Güney yönümüzde Öğlen Çemberine yaklaşıyor olacak ve Güney ufkumuzdan Başucumuza doğru yaklaşık 55-60 derece yüksekte yeralacak.
İlerleyen satlerde Önce MARS ve hemen ardından SATÜRN Güney-Doğu yönümüzde ufkumuzun üstüne çıkacaklar. Gece yarısı olduğunda Güney-Batı gökyüzümüzde JÜPİTER, Güney-Doğu gökyüzümüzde ise MARS ve SATÜRN parlak görünümleri ile çok uygun ve çok güzel gözlem olanağı sunacaklar. Bu Mayıs ayı süresince devam edecek.
VENÜS gezegeni, Mayıs ayı süresince GÜNEŞ’e yakın konumda yeralacaktır. Bunun sonucunda da -4 kadir parlaklıkta olmasına karşın gözlenemeyecektir.
KIZIL Gezegen MARS , Mayıs ayı süresince tıpkı SATÜRN gibi AKREP takımyıldızı sınırları içinde bulunacak. 22 Mayıs tarihinde GÜNEŞ’e göre KARŞI KONUM’da olacak ve GÜNEŞ batarken DOĞU ufkumuzda görülmeye başlayacak, sabaha kadar gözlenebilecek. Bu tarihte MARS’ın YER’e uzaklığı 0.51 AB (76.3 milyon km ) olacak.
Halkaları çok güzel görünen SATÜRN, Mayıs ayı süresince AKREP takımyıldızı sınırları içersinde bulunacak. MARS’tan bir süre sonra doğacak ve ay boyunca hemen hemen bütün gece gözlenebilecektir.
Gezegenlerin en büyüğü olan dev JÜPİTER, Mayıs ayı süresince ASLAN takımyıldızında bulunacaktır. Ayın ilk günlerinde GÜNEŞ’in batışı ile Güney yönünde öğlen çemberine geliyor olacak. Sabaha karşı batacak olan gezegen, her geçen gün batıya daha yakın konuma gelecek ve ay sonunda gece yarısından az sonra batacaktır. Ayın 15. Günü JÜPİTER ve AY yakın görünümde olacaklar.
AY, elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken ;
06 Mayıs : Enberi noktasında bulunacak – Uzaklığı yaklaşık 357800 km
18 Mayıs : Enöte noktasında bulunacak – Uzaklığı yaklaşık 405900 km
Bu ay içersinde AY’ın evreleri ;
06 Mayıs Yeniay – 13 Mayıs İlkdördün
21 Mayıs Dolunay – 30 Mayıs Sondördün
AY, 22 Mayıs akşamı MARS gezegeni ile, 23 Mayıs akşamı ise SATÜRN gezegeni ile çok yakın görünümde olacak. Dolunay evresinin hemen sonrası olması nedeniyle AY’ın parlaklığının etkisi ile bu iki gezegenin o günlerdeki gözlemi zor olabilir.
(EK BİLGİ : MAVİ AY için iki farklı tanım yapılıyor. Birincisi : Bir ay içersinde iki DOLUNAY gözleniyorsa, ay sonuna denk gelen ikinci dolunaya “MAVİ AY” deniliyor. İkinci tanım ise daha çok mevsimsel ele alınıyor. Bir mevsim içinde dört dolunay gerçekleşirse, bunlardan üçüncü dolunaya da aynı isim veriliyor. Buna göre 21 Mayıs gecesindeki dolunay Mavi Ay olarak belirtiliyor. Bunların yanısıra AY, yörüngesi üzerinde dolanırken, YER’e en yakın konumda iken aynı zamanda Dolunay veya Yeniay evresinde ise, bu durumda “SÜPER AY” deniliyor. Bir başka tanım da dinsel dayanaklı bir tanım. Ardışık on dolunay düşünün. ilk ikisinde tam tutulma olacak, sıradaki 6 dolunayda tutulma olmayacak, son iki dolunayda da tam tutulma olacak. Bu dörtlu(tetrad) tam tutulmalarda kızıl görünen AY da kanlı olarak nitelendiliyor. Sonuç olarak ; AY’ın ne mavi renkte olması ne de kanlı olması sözkonusudur. )
GÖKTAŞI YAĞMURU : ETA AQUARIDS
(EK BİLGİ : Kuyrukluyıldızlar yörüngelerinde dolanırken, özellikle Güneş ykınlarında, geçtikleri yola-yörüngeye toz, taş parçaları bırakırlar. Yıl içersinde belirli tarhlerde Dünya’mızın yolu bu tozlu yollardan geçer ve gece boyunca çok sayıda yıldız kayması diye bilinen olay gerçekleşir. Ufacık taş parçacıklarının hızla atmosferimize girerek sürtünme sonucu yanmaları ve ışıklı bir iz bırakmalarıdır aslında bu olay. Çok sayıda olunca yağmur gibi olduğu düşünülür ve Göktaşı Yağmuru olarak isimlendirilir. Belirli bir takımyıldız bölgesinde görünür ve onun adı ile anılır. Gözlenmesi çok güzel , keyifli ve çok rahat ve kolay olan bir gökolayıdır.)
Meşhur 1P HALLEY kuyruklu yıldızı GÜNEŞ etrafında dolanırken 1985-86 yıllarında gözlendi. Yörünge dönemi yaklaşık 76 yıl olan kurukluyıldız 2061 yılında birkez daha ziyaretimize gelecek. Dünyamız her yıl Halley’in Yaklaşık 30 sene önceki geçişinde bıraktığı toz, taş parçacıkları ile dolu bu bölgeden Nisan sonu ve Mayıs ayı içersinde geçmektedir. Bu taş parçacıklarının oluşturduğu göktaşı olayları bu yıl 5 Mayıs günü en yüksek değerine ulaşacak. Kuyruklu yıldızın geçişi çok önceleri olduğu için bu göktaşı yağmuru zayıf olacak. Bir saat süresinde 10-20 civarında göktaşı görülmesi bekleniyor. Toz-taş parçalarının YER atmosferine giriş hızları 66 km/s olarak hesaplanmış. KOVA takımyıldızı bölgesinden sabaha karşı gözlenebilecek. O tarihlerde AY’ın ışık etkisinin çok az olması gözlem şansını arttırır.
05 Mayıs Eta Aquarid Göktaşı Yağmuru (saatte 20)
09 Mayıs MERKÜR Geçişi
15 Mayıs AY ve JÜPİTER yakın görünümde
22-23 Mayıs AY, SATÜRN ve MARS yakın görünümde
30 Mayıs MARS, Dünya’ya en yakın konumda – KARŞIKONUM (75 milyon km)
