GÜNEŞ :
GÜNEŞ’imiz Mayıs ayının ilk yarısında KOÇ takımyıldızı sınırları içersinde bulunacaktır. 14 Mayıs günü ise komşu BOĞA takımyıldızı sınırları içersine geçecek ve ay sonuna kadar kadar bu takımyıldız sınırları içersinde görülecektir.
GÜNEŞ’in doğma ve batması bu ay içersinde biraz daha değişecektir. İlerleyen günlerde Coğrafya Yönleri olarak bildiğimiz Tam Doğu ve Tam Batı noktalarından kuzeye doğru ayın ilk günü 20 derece son günü ise yaklaşık 30 derece uzaktan doğup batacaktır.
Gökcisimlerinin doğma ve batma saatleri her gözlem yerinde farklı olur. Doğuda daha erken doğar ve batar.
Güneş’imiz yıllık görünür hareketi nedeniyle gökyüzünde daha kuzeye doğru yerdeğiştirecektir. Bunun sonucunda, öğlen meridyenimizden (Mayıs ayı süresince 12:44 – 12:46 saatleri arasında öğlen çemberinden geçecektir. ) geçisi sırasında ayın ilk günleri ufuktan yüksekliği yaklaşık 65 derece olacak, her geçen gün bu açısal yüksekliği artacak ve ayın son günü ise yaklaşık 72 derece olacaktır. Bu şekilde, daha yükseklerden geçmesi ışınlarının bize daha dik gelmesi yanı ısınmanın daha da artması demektir.
Gündüz uzunlukları da artıyor. Ayın ilk günlerinde 13 saat 50 dakika olan gündüz süresi ayın son gününde ise yaklaşık 14 saat 45 dakika olacaktır. Gündüz süresindeki bu artış 21 Haziran gününe kadar sürecektir. Daha sonra gündüz süresi kısalmaya başlayacaktır.
Dünyamız, Güneş etrafındaki yörüngesinde dolanırken Mayıs ayı içersinde Güneş’ten yaklaşık 1000 km daha uzaklaşmış olacaktır. Güneş’ten bu kadar uzaklaşmasına karşın Güneş ışınlarının bizim bulunduğumuz kuzey enlemlerindeki ülkelere daha dik gelecek olması ısınmayı, sıcaklığı arttıracaktır.
Bilgi Notu :
Yerküremiz GÜNEŞ etrafındaki yörüngesini bir yılda tamamlar. Yerküre üzerinde gözlem yapıyorsanız, çevrenizdeki gökcisimlerinin
hareketlerini farklı algılarsınız. Gözlediğiniz bu tür hareketlere “görünür hareket” adını veririz. Yerküredeki gözlemci olarak GÜNEŞ’i gözlediğimizde onun görünür hareketi sırasında hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yerdeğiştirdiğini, bir yılda YER etrafında bir kez dolandığını gözleriz. Bu yer değiştirme, yerkürenin hareketi sonucunda gözlenen bir harekettir. Güneş’in gerçek hareketi değildir. Bu hareketi sırasında da bir yıl süresince aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Burç adı verilen 13 takımyıldızın sınırları içersinde yolalır.
Bilgi Notu :
GÜNEŞ’imizin bir yıl boyunca gökyüzünde izlediği çembere “TUTULUM ” denilmektedir. Güneş, bu çember üzerinde hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yolalır. Güneş ve Ay Tutulmaları, YER, AY ve GÜNEŞ tam bu çember üzerinde ve aynı hizada olduklarında gerçekleşir. Tutulum denmesinin nedeni de budur. Diğer gezegenler ve AY da bu çembere çok yakın dolanırlar. Hepsinin dolandığı, Tutulum çevresindeki band şeklindeki bu bölgeye ZODYAK KUŞAĞI adı verilir.
Bilgi Notu :
Güneş Tutulum üzerinde hareket ederken Gök Eşleğine uzaklığı yani DİKAÇIKLIĞI sürekli değişmektedir. 21 Haziran’da Gök Eşleğinden kuzeye doğru en fazla 23.5 derece uzaklaşır. 22 Eylül’de gökeşleğini keserek sonra güneye iner, 21 Aralık günü maksimum ( – değer alarak) – 23.5 derece olur, sonra tekrar Eşleğe yaklaşır. 20-21 Mart günlerinde GÜNEŞ, gökeşleği üzerinde, İlkbahar noktasında bulunur, bu konum İlkbahar ILIMI olarak adlandırılır. Sonraki günlerde ise gökeşleğinden kuzeye doğru uzaklaşır ve bu döngü sürer gider. Gökeşleğine olan açısal uzaklıktaki bu değişim, doğma-batma, gün süresi gibi kavramları belirler.
———————————————————————————————————————–
AY
AY, elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken ;
12 Mayıs günü enöte konumunda – YER’e en uzak konumda olup uzaklığı 406 210 km
26 Mayıs günü enberi konumunda – YER’e en yakın konumda olup uzaklığı 357 208 km
İlkdördün : 03 Mayıs Dolunay : 11 Mayıs
Sondördün : 19 Mayıs Yeniay : 25 Mayıs
AY ;
04 Mayıs, Güneş battığında Regulus(alfa Aslan) ile Güney yönünde 60 derece yükseklikte çok yakın görünümde
07 Mayıs, Güneş battıktan sonra, JUPİTER ile Güney-Doğu yönünde 40 derece yükseklikte çok yakın görünümde,
13/14 Mayıs gecesi, gece yarısında, Güney-Doğu yönünde SATÜRN ile yakın görünümde birlikte doğacaklar,
22/23 Mayıs gecesi, sabaha karşı, Güneş doğmadan kısa süre önce, VENÜS ile yakın görünümde,
24 Mayıs ta MERKÜR, 27 Mayıs’ta ise MARS ile yakın görünümde olacaktır.
Uyarı..Öneri :
Gökyüzü gözlemi yapmayı düşünüyorsanız AY’ın ilkdördün evresine yakın günleri tercih etmelisiniz. Akşamın ilk saatlerinde AY gözlemi yapılır, sonrasında AY ışığının etkisi azalır ve batar. Bu saatten sonra da diğer gökcisimleri, derin uzay cisimleri rahatlıkla gözlenebilir. Elbette, gözlemlere olumsuz etki yapan çevre, ışık ve hava kirliliği olmaması gerekmektedir. Gözlem için, olanağınız varsa, kentlerin-yerleşim yerlerinin dışında, karanlık, ancak güvenli bir yer seçmeniz uygun olacaktır.
GEZEGENLERİN GÖZLENEBİLİRLİĞİ
Bilgi Notu : Gezegenler ve AY gibi Tutuluma yakın gökcisimlerinin Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra gökyüzünde görünürler. Batı tarafında olanlar ise, Güneş sabah doğmadan önce doğarlar. Bu gökcisimleri Güneş’e açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli fazla süre gözlenebilirler.
Yer’den bakıldığında, Güneş ve Gezegen doğrultuları arasındaki açıya o gezegenin uzanım açısı denir.
Yer ile Güneş arasında kalan “İç gezegenler” MERKÜR ve VENÜS’ün yörünge hareketleri sırasında UZANIM açılarındaki değişim ve özel konum adlandırmaları aşağıdaki şekilde görülmektedir.
“Dış gezegen” ; MARS, JÜPİTER, SATÜRN ve NEPTÜN için uzanım açısındaki değişimler de aşağıdaki şekilde verilmiştir.
MERKÜR : Güneş etrafındaki yörüngesinde hızla dolanırken gökyüzünde Güneş’in Batı tarafında ve Balıklar takımyıldızı sınırları içersinde olacaktır. 17/18 Mayıs gecesi Güneş’e açısal olarak en uzakta (EBBU = 26 derece ) olması nedeniyle, sabaha karşı Güneş doğmadan az önce Doğu ufkunda uygun koşullarda, kısa süre gözlenebilecektir. İlerleyen günlerde de Güneş’e açısal olarak yaklaşacaktır. 19 Mayıs’ta Balina(CETUS) takımyıldızına geçecek, 3 gün sonra da Koç takımyıldızı sınırlarınn girecektir.
VENÜS : Mayıs ayı süresince BALIKLAR takımyıldızı sınırları içersinde ve Güneş’in batısında kalacak olan VENÜS ayın ilk günü Güneş’e olan açısal uzaklığı 39 derece iken son gününde 45 dereceye kadar uzaklaşmış olacaktır. Sabah gökyüzünde Doğu ufkumuzda “Sabah Yıldızı” olarak yeralmaktadır. Güneş doğmadan az önce DOĞU noktasına çok yakın bir yerden doğacak ve Güneş doğuncaya kadar kısa süre gözlenebilecektir. Gözlem süresi hergün az da olsa artacaktır. Venüs’ün parlaklığı Mayıs ayı süresince artacaktır.
MARS : Mayıs ayı süresince BOĞA takımyıldızı sınırları içersinde olacak olan “Kızıl Gezegen” Güneş’in Doğu tarafında yeralacak ve Güneş battıktan sonra Batı ufkumuzda ufka yakın bir konumda görülecektir. Güneş’e açısal olarak 26 derece uzakta iken ay sonunda bu açıklık 17 dereceye azalacak ve gözlem süresi kısalacaktır. Güneş battıktan kısa bir süre batacaktır. Ayın ikinci yarısı gözlenmesi zor olacaktır.
JÜPİTER : Gezegenlerin “Ağabeyi” olan bu dev gaz gezegenin Güneş ile arasındaki açısal uzaklık (u : uzanım açısı) Güneş’in Doğu tarafında hergeçen gün azalmaktadır. Güneş battığında, Doğu ufkumuzda biraz yükselmiş olarak görülmeye başlayacak ve her geçen gün biraz daha yükselmiş olarak gözlenebilecektir. Sabaha doğru da her geçen gün biraz daha erken batmış olacaktır. Ancak gökyüzünde Venüs kadar olmasa da -2 kadirlik parlaklığı, kendi etrafında dolanan görece parlak ve meşhur Galileo Uyduları ile keyifle gözlenebilecek bir gözlem hedefi olacaktır. Mayıs ayı süresince de BAŞAK takımyıldızı sınırları içersinde yeralmayı sürdürecektir.
SATÜRN : Mayıs ayının ortasına kadar YAY takımyıldızı sınırları içersine bulunacak olan halkası ile güzel görünümlü bu gezegen, daha sonra YILANCI takımyışdızı sınırları içersine geçecektir. JÜPİTER gibi güzel bir gözlem hedefi olur. Akrep’in Kalbi Antares’in yaklaşık 18 derece doğusunda yeralacaktır. Ayın ilk günlerinde gece yarısına doğru doğacak ve sabah Güneş doğuncaya kadar gökyüzümüzü süsleyecektir. İlerleyen günlerde daha erken doğacaktır ve daha uzun süre gözlenebilecektir. Mayıs ayı süresince JÜPİTER’in yaklaşık 6 saat ardından görünecek birlikte gökyüzümüzü süsleyeceklerdir. JÜPİTER kadar parlak olmasa da sıfır kadire yaklaşacak olan parlaklığı ile rahatça gözlenebilecektir.
SATÜRN gezegeninin ilginç olmasını sağlayan halkasının görünümü sürekli değişmektedir. Bazen dünyamız, halkanın bulunduğu düzlemde bulunur ve halka sanki bir çizgi gibi görülür. Geçen uzun yıllar süresince halka düzleminin bize göre eğimi değişir. Bazen bu eğim en büyük olduğunda halkanın gözlemi en güzel olur. Halkanın ayrıntıları, arasındaki boşluklar, gezegen ile halka arasındaki boşluk vb halkanın yapısı çok belirgin olur. Astrofotoğrafçılar için güzel bir hedef olur. 2017 yılı işte böyle bir fırsatı size sunuyor. SATÜRN görünüm olarak en uygun konumda, kaçırmayın.
05 / 06 MAYIS ETA AQUARID (Eta KOVA) Göktaşı Yağmuru
Halley Kuyrukluyıldızı çok bilinen bir kuyrukluyıldızdır. Kuyrukluyıldızlar, genel olarak, bilimsel adı dışında, kim tarafından keşfedilmiş ise onun adı ile bilinir. Ancak Halley’in bir farklı durumu vardır. Bir İngiliz gökbilimci, jeofizikçi, matematikçi olan Edmond Halley, 1758 yılında, geçmiş yıllardaki KY geçişlerini incelemiş, aralarında 75 yıl ve katları olan geçişleri incelediğinde, aynı kuyruklı yıldız olması gerektiğini belirlemiş. Ardından ne zaman geçeceğini hesaplamış ve 1758 de kuyrukluyıldız tekrar Güneş etrafında dolanmış. Bu nedenle de o kuyrukluyıldıza Halley adı verilmiş.
Halley kuyrukluyıldızı Güneş etrafındaki yörüngesini yaklaşık 75 yılda tamamlar. Her geçişinde çıplak gözle gözlenebilecek kadar parlak olmuştur. Dönemi de, uzun yaşayan bir insanın ardarda iki geçişini gözleyebileceği bir süredir.
Önceki geçişi, Güneş’e en yakın olduğu tarih Şubat 1986 olmuştur. Bir sonraki görüneceği yıl 2061 olarak hesaplanmış.
Ekim ayı ortalarında görülen Orionid (Avcı) göktaşı yağmuru da Halley kuyrukluyıldızının yörüngesinde bıraktığı tozlar tarafından oluşturulur.
1986 yılı geçişinde, gönderilen GIOTTO adlı araştırma sondası Halley’in çekirdeğine çok yaklaşmış ve ilk kez bir KY çekirdeği görüntülenmiştir.
Halley kuyrukluyıldızının 1985-86 yılında Güneş’e en yakın olduğu konumda iken bu geçişi sırasında yörüngesinde bıraktığı toz ve taş parçaları yer atmosferine girerek bu göktaşı yağmurunu oluştururlar. Doğal olarak, Güneş’e yakın geçişinde yörüngede daha çok parçacık olur, eğer yakın geçişten sonra uzun yıllar geçmiş ise parçacıklar yayılacağı ve azalacağı için göktaşı yağmuru sağanak değil de çisentiye dönüşür. Yani, bir saat süresinde oluşan göktaşı izi sayısı azalır. Bu göktaşı yağmuru da sayıca çok fazla olmayacaktır. Bu kez, bir saat içersinde 15 civarında göktaşı izi görebilirsiniz. Belki, şansınız olursa arada ateştopu da görebilirsiniz.
19 Nisan – 28 Mayıs tarihleri arasında gözlenebilecek olan bu göktaşı yağmurunun en fazla sayıda gözleneceği tarihler 05-06 Mayıs geceleri. Geçen ay görülen Çalgı Göktaşı yağmurunda olduğu gibi ay İlk dördün evresini yeni geçmiş durumda olacak. Kova takımyıldızı bölgesi gece yarısından sonra Doğu ufkumuzdan yükselecek ve ay kısa süre sonra batacak. Bu durumda AY’ın ışığının etkisi de olmayacak. En güzel gözlem zamanı ise KOVA takımyıldızı sabaha karşı Güney-Doğu ufkumuzda iken olacaktır.
Öyleyse; sabaha karşı, ışık ve hava kirliliğinin olmadığı güvenli bir gözlem yeri belirlemek, uygun giysiler seçmek, uzanarak gökyüzüne, Güney-Doğu ufkumuza doğru bakmak, sayıca az olacağını da düşünerek bakmak, hepsi bu… Bu sırada, Akrep takımyıldızı, Akrepin kalbi Antares’in yanısıra çaydanlık görünümü de olan ve Samanyolu gökadamızın merkezini doğrultusundaki YAY takımyıldızı, aralarına aldıkları halkası ile güzel görünümlü dev gaz gezegen SATÜRN hemen yan tarafta olacak zaten.
Hepinize iyi gözlemler, gökyüzünüz açık olsun..
5 MAYIS 2017 CUMA DÜNYA UZAY GÜNÜ : 1997 yılında ABD’nin savunma sanayisi teknoloji ve iletişim konusunda dev şirketlerinden Lockheed Martin Corporation tarafından başlatılan, Mayıs ayının ilk Cuma günü etkinliklerle kutlanan bir özel gün. Uzay çalışmaları, evrenin gizemlerinin araştırılmasını ön plana çıkartarak matematik, bilim, teknoloji ve mühendislik eğitimini teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Yeterince yaygınlaşmamış durumdadır.