MAYIS AYINDA GÖKYÜZÜ – GÖKOLAYLARI
Zamanlar : TBZ Türkiye Bölge Zamanı ( = GMT + 3 sa )
Görsellerdeki boyutların ve uzaklıkların ölçekli olmadığını belirterek yeni tanım ve bilgilerle devam edelim..
Önceki yazıda, Güneş ve AY’ın birlikte, “Günlük Görünür Hareketleri” aşağıdaki Görsel 1. ile verilmişti.
Bu videoda, AY’ın evresi seçilerek, gün boyu gökyüzünde nasıl izlenebileceği gösterilmektedir. Gözlemcinin ufkuna göre Doğma-Batma zamanları da yaklaşık olarak belirlenebilmektedir. Benzer değerlendirmeleri yaparak, AY yerine, Güneş’e göre doğu ya da batı uzanım açısını bildiğiniz bir gezegeni yerleştirip nasıl, ne zaman ve nerede gözleyebileceğinizi de belirleyebilirsiniz.
Mayıs ayı içinde gökyüzü size, güzellikler sunuyor olacak.
1 Mayıs : Jüpiter ile Venüs, sabaha karşı Doğu ufkunuzda çok yakın görünümde olacaklar.
5/6 Mayıs gecesi, sabaha karşı, Doğu ufkunuzda görsel şölen var.
Gece yarısından sonra Satürn, Mars, Jüpiter ve Venüs sıra ile dizilmiş olarak yükselecekler. Satürn’ün halkasını, Jüpiter’in lekelerini ve Galileo uydularını, Mars’ın kızıllığını, Venüs’ün ışıltısını ardı ardına izlemek çok keyifli olacaktır.
ETA KOVA ( Eta Aquarids) Göktaşı Yağmuru
Bu dizilişin bulunduğu yönde aynı saatlerde, sayıca maksimumda (saatte 30-40 göktaşı izi ) olacak olan (Eta KOVA) Eta Aquarid göktaşı Yağmuru gerçekleşecek. Bu saatlerde gökyüzünde AY olmayacak, yani gök parlaklığı da az, bunun sonucu olarak göktaşı izleri daha belirgin görülebilecek demektir.
(Eta Aquarid-Eta KOVA Göktaşı yağmuru ; Halley kuyrukluyıldızının Güneş çevresindeki yörüngesinde bıraktığı toz kalıntılarının, bu tarihlerde oradan geçen YER’in atmosferine girmeleri ile oluşur.)
Öyleyse biraz uykunuzdan vazgeçin, gece yarısından sonra bu şöleni izlemeye programlanın. Yapacağınız şey, kent ışıklarından uzaklaşın, güvenli ve karanlık bir yer bulun, ortama uygun giyinin. Teleskoplarınız ya da dürbünleriniz ile gezegenleri ziyaret edersiniz. Göktaşı yağmurunu izlemek için oturun ya da uzanın, doğu-güneydoğu yönünde gökyüzünü izleyin. Sıcak bir içecek, hafif bir müzik ve bunların yanısıra AstroBilgi sohbeti de harika olacaktir.
Bunu festivali kaçırırsanın üzülmeyin, 23-29 Mayıs günleri arasında bu kez Göktaşı yağmuru yerine son Hilal evresindeki AY, bu gezegenlere eşlik edecek. AY‘ın gözlem için en uygun konumda olması güzel bir durum. AY ; 21/22 Mayıs‘ta SATÜRN ile yakın görünümde, 24/25 Mayıs‘ta MARS-JÜPİTER ikilisine eşlik edecek, 26/27 Mayıs‘ta VENÜS ile çok yakın görünümde olacak. 28/29 Mayıs‘ta ise MARS ile JÜPİTER çok yakın görünümde olacak. Bu olayların hepsi de sabaha karşı doğu-güneydoğu ufkunda gerçekleşecek.
16 MAYIS 2022 TAM AY TUTULMASI – KANLI AY ( ! )
16 Mayıs günü sabaha karşı başlayacak olan TAM AY TUTULMASI’nın tamamı ülkemizden gözlenemeyecektir. AY, turulma gününde, Doğu illerimizde yaklaşık 04:50, Batı illerimizde ise yaklaşık 05:55 te, tutulma başladıktan kısa bir süre sonra tamamen batmış olacaktır. Ay tutulmasının her aşamasındaki zamanları Görsel 3.te gösterilmektedir.
Bu bilgilere göre, TAM Ay Tutulması, Batı illerimizde bile, AY batmadan az önce, Tam Gölge içine girerken oluşan, örtülme yüzdesi çok küçük bir Parçalı Tutulma şeklinde kısa süre gözlenebilecektir.
AY’ın gölge konisi içine girmesi (AY yüzeyinin kararmaya başlaması) neden hep Doğu tarafında başlar ? Hiç düşündünüz mü ?
AY, günlük görünür hareketinde gökyüzünde batıya doğru yol alır. Ancak , gölge konisi içine girme olayı yani tutulmanın başlaması, yörüngesi üzerinde doğuya doğru gerçek hareketi sırasında oluşur. Bunun sonucunda tutulma, yani kararma AY yüzeyinin doğu tarafından başlar.
Kanlı AY yakıştırması ise tamamen hayal gücüne dayalı, gerçek olmayan bir durum. TAM tutulma süresi içinde Güneş ışınlarının YER atmosferinden geçerken daha kısa dalgaboylu ışınlar saçılıp soğurulur, yoluna devam edebilen kırmızı ışınlar ise bu kez kırılarak AY yüzeyine kadar ulaşır. Bu durumda Tam tutulma sırasında AY kızıl renkte görülür. Bu bilimsel bilgi ortada iken kim, neden böyle bir yakıştırma yapmış anlaşılmaz bir şey.
AY’ın EVRELERİ
9 Mayıs İLKDÖRDÜN – 16 Mayıs DOLUNAY – 22 Mayıs SONDÖRDÜN – 30 Mayıs YENİAY
16 Mayıs‘ta Dolunay evresinde, bir TAM AY Tutulması gerçekleşecek.
AY’ın Uzaklığı :
En uzak (Enöte) : 5 Mayıs (405 286 km) – En Yakın (Enberi) 17 Mayıs (360 297 km)
Yörüngede AY :
01 Mayıs Çıkış Düğüm Noktasında (Tutulum üzerinde, AY’ın yörüngesinde, Tutulum’un güneyinden kuzeyine geçtiği nokta)
16 Mayıs İniş Düğüm Noktasında (Tutulum üzerinde, Tutulum’un kuzeyinden güneyine geçtiği nokta) Bu noktada iken AY, YER ve GÜNEŞ bir hizada oldukları için TAM AY TUTULMASI gerçekleşecek. YER’e uzaklığı, Enberi noktasına yakın olduğu için, AY’ın görünür çapı da büyük olacak yani biraz daha büyük görünecek.
29 Mayıs Çıkış Düğüm Noktasında (Tutulum üzerinde, Tutulum’un güneyinden kuzeyine geçtiği nokta)
Yörünge hareketi sırasında Gök Eşleğine olan açısal uzaklığı da ( DİKAÇIKLIĞI ) sürekli değişir. Bu açısal uzaklığa DİKAÇIKLIK denildiğini önceki yazılardan öğrenmiştik.
5 Mayıs : AY, Gök Eşleği’nin kuzeyinde en uzak ( + 27 derece ), Bunun anlamı, gökyüzünde daha yükseklerde ve daha uzun süre ufkumuzun üstünde olması demektir.
19 Mayıs : AY, Gök Eşleği’ne güneyde en uzak ( – 27 derece ), Bunun anlamı, gökyüzünde ufka daha yakın ve daha kısa süre ufkumuzun üstünde olması demektir.
GEZEGENLER
Ayın ilk günlerinde MERKÜR, Güneş’in doğusunda yaklaşık 20 derece açısal uzaklıkta bulunacak. Batı ufkunda ufka yakın ve kısa süre görülebilecek. Her geçen gün Güneş’e açısal uzaklığı azalacak ve 21 Mayıs günü ALTKAVUŞUM konumuna ( YER – MERKÜR – GÜNEŞ dizlişi) gelecek.
Çıplak göz ile görülebilen diğer dört gezegen ise Güneş’in Batı tarafında dizlecekler.
Ayın ilk günlerinde SATÜRN 77 derece, Mars 58 derece, JÜPİTER 43 derece, VENÜS 42 derece açısal uzaklıkta olacaklar. Mayıs ayı süresince sabaha karşı doğu-güneydoğu ufkunda görünecekler.
Gece yarısından sonra, doğu-güneydoğu ufkundan önce SATÜRN yükselecek diğerleri sıra ile birbirlerini izleyecekler.
1 Mayıs sabaha karşı, VENÜS ile JÜPİTER çok yakın görünümde ( yaklaşık 12 açı dakikası ) olacaklar.
27 Mayıs sabaha karşı Hilal AY ile VENÜS çok yakın görünümde olacaklar.
29 Mayıs sabaha karşı JÜPİTER ve MARS çok yakın görünümde olacaklar.
Ayın son günlerinde ise SATÜRN 104 derece, Mars 66 derece, JÜPİTER 65 derece, VENÜS 37 derece açısal uzaklıkta olacaklar.
Özellikle AY ve gezegenlerin çok yakın görünümde olmaları, derin uzay cisimleri yanısııra astrofotografçılar için güzel birer hedef olmaktadır.
Güneş ile gezegenler arasındaki açısal uzaklıkların değişimine dikkat edin. Güneş, gökyüzünde görülen hareketinde doğuya doğru olarak dış gezegenlerden daha hızlı yol alır ve aralarındaki açı her geçen gün artar. Ancak iç gezegen olan VENÜS doğuya doğru hareketinde Güneş’ten daha hızlı olduğu için bu açı azalır. Bu gözle, bu irdeleme ila baktığınızda edindiğiniz bilgierin sonuçlarını, gökyüzüne nasıl yansıdığını görebileceksiniz.
Mayıs ayı süresince, günbatımı sonrası Batı ufkunuzda, BOĞA, ORİON ve BÜYÜK KÖPEK takımyıldızlarını, parlak yıldızlarını, ÜLKER gibi kümeleri kısa süre de olsa gözleyebileceksiniz. Gecenin ikinci yarısında ise AKREP, YILANCI ve YAY takımyıldızlarının parlak yıldızlarının yanısıra, Samanyolu Gökadamızın Merkezi doğrultusundaki çok sayıda derin uzay nesnesi, AY’sız gecelerde, karanlık bölgelerde gökyüzümüzü süsleyecek olan bol yıldızlı, görece parlak samanyolu görünümü… Hepsi izlemeye, gözlemeye değer görüntüler.
Sağlıklı günlerde, pırıl pırıl gökyüzünüzde, keyifli gözlemler dileğiyle….
