Çinliler Yapay Ay Yapacaklarmış

Ekim ayının ortalarında medyada bu haber çalkalandı. Ben de o sırada Bozüyük’teydim. Bir televizyondan aradılar, akşam haberlerinde bu haberi vereceğiz, yorumda bulunur musunuz diye. Otele gittiğimde haberin orijinalini okudum, çünkü bizim çevirmenler bazen bilimsel gerçekleri bilmedikleri için İngilizce’yi benden çok iyi bilmelerine karşın yanlış çeviriyorlar. Yazı biraz uzun oldu, sıkılanlar burada bırakabilir.

500 km yukarıda uzaya 3 uydu yerleştirecekler ve bu uydular geniş çaplı bir yelkenli gibi ve aynı zamanda bir çanak anten şeklinde güneş ışığını alıp Çin’in Chengdu kentinin tüm gece sokaklarını aydınlatacak. Yaklaşık 5 bin km kare alanı aydınlatacak yapay uydu 8 dolunay parlaklığında olacak. Kent bu durumda yaklaşık 150 000 dolar elektrik enerji masrafından kurtulacak.

TV’ye verdiğim bilgide bu tür çözümlerin daha önce de gündeme geldiğini ve başarısız olduğunu vurguladıktan sonra artık kimse geceleyin ışık istemediğini tüm kentlerin ışık kirliliğini azaltmak için yeni yöntemler denediğini anlattım. Fakat bu projeye göre sadece o kentte bu tür aydınlatma sağlanacağı ve diğer yerlerden bakıldığında uydunun sadece bir yıldız gibi görüneceği anlatılıyordu.

Bu konuda ileri ülkelerden ABD’li uzay mühendisleri bu projenin gerçekleşmeyeceği yönünde beyanatlar vermeye başladı. Projenin çeşitli zorlukları var biraz onları anlatayım. Yerden yaklaşık 450 km yukarıda yer çevresinde dolanan Uluslararası Uzay İstasyonu atmosferik sürtünme nedeniyle günde 2 km yükseklik kaybediyor. O nedenle yaklaşık 2-3 ayda 100 km yükseklik kaybederek 350 km’ye düşüyor. Roket motorlarını tekrar ateşleyerek asıl yörüngesine çıkartılıyor. Hemen hemen aynı yüksekliğe yerleştirilecek Çin uydusu geniş yelkenlisi nedeniyle aynı atmosferik sürtünme nedeniyle yörüngesi değişecektir. Geri yörüngesine oturması için sürekli roket yakıtı taşınması gerekecek ki bu da pahalıya patlayacaktır.

Aralarında 120 derece olan üç uydu Chengdu kentinin ufkundan görüldüğü anda diğeri de ufkun ters tarafından 60 derece yukarıda olacaktır. O uydu batarken bu kez yeni doğan uydu çanağını odaklayacak ve kentin üzerine ışığını düşürecek. Fakat sürekli olarak çanağını kent üzerine odaklamak zorunda kalacaktır. Her uydu bu olay için enerji harcamak zorunda kalacaktır. Ne kadar mümkün olur büyük soru işareti.

İnsanoğlu bedava olan bu güneş enerjisinden geceleyin de yararlanmak düşüncesinde. Bunun için çok farklı projeler düşünüldü geçmişte. Örneğin TV uydularının bulunduğu 35 000 km yükseğe yerleştireceğimiz bir uydunun üzerinde çanak şeklinde yansıtıcı yüzeye sahip yapı yere odaklanarak güneş ışığı yansıtabilir. Çanağın sürekli ışığı odaklaması için yapılacak hareket çok daha küçüktür. Bu şekilde tarlalara düşürülen ışıkla tarımda çok daha fazla ürün elde etmek mümkün olacaktır. Fakat o kadar uzaktaki yansıtıcı yüzeyin göndereceği ışık uzaklığın karesi ile zayıflayacağı için yansıtıcı yüzeyin çok büyük olması gerekmektedir. Bugünkü uzay teknolojisinde böyle bir yapıyı gerçekleştirmek çok zordur.

Ruslar 1992 yılında buna benzer bir proje gerçekleştirdiler, projenin adı Znamya2 idi. Znamya’yı bir roketle MIR uzay istasyonuna taşıdılar. Oradaki astronotlar testleri yaptıktan sonra Znamya’yı uzaya yerleştirdiler, 20 metre çapında çanak şeklindeki alüminyum folyoya benzeyen ince film ile kaplanmış bu yapı yerde 5 km genişliğinde bir alanı aydınlatacaktı. Bir dolunay ışığında parlaklığı olan Fransa’nın güneyinden itibaren görünmeye başladı ve saniyede 8 km hızla Rusya’nın batısında bitti. Avrupa’da hava kapalı olduğu için bazı gözlemciler parlak bir flaş ışığı gördüklerini söylediler. Birkaç saat sonra Znamya parçalandı ve Kanada üzerinde yere düştü.

Ruslaqr’ın Znamya uydusu

Ruslar Znamya2.5’u hazırladılar. 25 m çaplı yansıtıcı yüzeyi ile 1999 yılında yine MIR uzay istasyonundan uzaya yerleştirildi ama uzaya kenetli Progress uzay aracının antenine takılarak yere hiç bir şey gönderemeden öldü. Çalışsaydı 25 m çaplı yüzeyi ile 5-10 dolunay parlaklığında olacak ve yerde 7 km genişliğinde bir alanı aydınlatacaktı. Mühendisler 60-70 m çapında Znamya3’ü hazırlamaya başladılar ama hiç bir zaman yapılmadı çünkü yöneticiler Znamya2.5’un başarısızlığını göstererek projeyi sonlandırdılar.

Neden bu kadar uzun yazdım bu konuyu, uzay çalışmalarına meraklı öğrencilerimiz çok. Birileri bu konuda proje yapar mı diye düşündüm. Diğer önemli nokta Çinli uzay mühendisleri biz bütün hesaplamaları yaptık, başarısız olmayacağız diyorlar, işte ben bu azmi seviyorum ve 2022 yılını bekleyeceğim, Çinliler gerçekten başaracaklar mı, tüm zorlukları aşabilecekler mi?

Sevgilerimle..