AĞUSTOS AYINDA GÖKYÜZÜ

Amatörler için, gökyüzü düşkünleri için Ağustos ayında da  ideal gözlem olanakları sürüyor.  Haftanın 7 gününe isimlerini veren, “7 kat gökyüzü” tanımına neden olan, gökyüzünün gezginleri diye antik dönemlerden bu yana bilinen, gözlenen ve  incelenen 7 gökcismi gökyüzünde  sizlerle olacak.  GÜNEŞ,  yakınlarında görünen MERKÜR, VENÜS  ve JÜPİTER,   Akrep’in kalbine yakın konumlarını koruyan MARS ve SATÜRN,  ay içersinde bazı günler bunlara eşlik edecek olan AY  hepsi gökyüzünde. Ağustos ayı içersinde MERKÜR, VENÜS ve JÜPİTER’in gözlemi gittikçe daha zorlaşacak, gözlem süreleri oldukça kısa olacaktır. Ağustos ayının ortasına doğru yılın en görkemli gökolayı olması beklenen  PERSEID GÖKTAŞI YAĞMURU  gerçekleşecek. Hepsi gözlem şöleni için sizleri bekliyor olacak.

       AY :

AY, elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken ;

10 Ağustos günü  enöte noktasında –  YER’e en  uzak konumda olup uzaklığı   404300 km
22 Ağustos günü enberi noktasında – YER’e en yakın konumda olup uzaklığı   367000 km

AY’ın EVRELERİ :

Yeniay     : 02 Ağustos       İlkdördün   : 10 Ağustos
Dolunay : 18 Ağustos        Sondördün : 25 Ağustos

Gökyüzü gözlemi yapmayı düşünüyorsanız AY’ın ilkdördün evresine yakın günleri tercih etmelisiniz. Akşamın ilk saatlerinde AY gözlemi yapılır, sonrasında AY ışığının etkisi azalır ve batar. Bu saatten sonra da diğer gökcisimleri, derin uzay cisimleri rahatlıkla gözlenebilir. AY’ın daha batısındaki cisimleri daha önce gözlemek zorunda olduğumuz da bir gerçek. Elbette, gözlemlere olumsuz etki yapan çevre, ışık ve hava kirliliği olmaması gerekmektedir.

AY yörünge hareketi sırasında hergün doğuya doğru yaklaşık 13 derece yolalırken 04 Ağustosta MERKÜR – VENÜS, 5 Ağustosta JÜPİTER – MERKÜR gezegenleri arasında görülecektir. 11-12 Ağustos gecelerinde ise MARS ve SATÜRN gezegenlerinin yakın konumunda gözlenecektir.

Ağustos ayının ilk yarısında GÜNEŞ battıktn hemen sonra Batı ufkunda VENÜS, MERKÜR ve JÜPİTER sıralanmış bir şekilde dizilmiş olarak kısa sürede batacaklar. Açık temiz bir gökyüzü olduğunda, çevre, ışık ve hava kirliliğinin olmadığı yerlerde çok kısa süre gözlenebileceklerdir  (MERKÜR; 16 Ağustos’ta En Büyük Doğu Uzanımda olacak. Başka bir deyişle, GÜNEŞ’in Doğu tarafında en fazla uzaklaşabileceği 27.5 derecelik açıklıkta bulunacak.) . 4-5-6 Ağustos günlerinde VENÜS, ASLAN(LEO) takımyıldızının en parlak yıldızı olan REGULUS ile çok yakın görünecekler.  Ayın son günlerine gelindiğinde bu üç gezegen İlkbahar Noktası etrafında birbirlerine yakın görünümde bir üçgen oluşturacaklar.  26-27-28 Ağustos  günlerinde ise VENÜS, JÜPİTER’in doğusuna geçerken birbirlerine çok yakın konumda görülecekler.

Ağustos ayı süresince SATÜRN gezegeni ANTARES’in (Akrebin Kalbi) yakınındaki konumunu fazla değiştirmeyecektir. Ancak, MARS doğuya doğru hızlı hareketini sürdürerek ANTARES ile SATÜRN arasından geçerek ilerleyecektir. Bu üçlü ayın ilk günlerinde GÜNEŞ battıktan hemen sonra Güney yönümüzde gökyüzümüzü süüsleyecekler. Gece yarısında ise batacaklardır. Hergeçen gün batıya yaklaşacak ve daha erken batmış olacaklar.

GÜNEŞ ayın ilk günlerinde Doğu noktasından kuzeye doğru yaklaşık 23 derece öteden doğacak ve Batı noktasından kuzeye doğru 23 derece öteden batacaktır. Bu değer hergün azalacak ay sonunda 10 dereceye kadar azalmış olacaktır. Bildiğimiz gibi GÜNEŞ’imiz 23 Eylül günü Tam Doğu noktasından doğacak, Tam Batı noktasından batar.

Güneş’in konumundaki değişimler sonucunda Ağustos ayının ilk günlerinde 13.5 saatten fazla olan gündüz süresi, ay sonuna doğru yaklaşık 1 saat daha kısa olacaktır. Yine bildiğimiz gibi, gündüz süresi ile gece süresi 23 Eylül – EKİNOKS günü birbirine eşit yani 12 sat olacaktır.  ( Gece ve gündüz sürelerindeki bu değişimleri doğuran GÜNEŞ‘imizin gökyüzündeki konumundaki değişimlerdir. GÜNEŞ, TUTULUM üzerindeki yıllık görünür hareketi sırsında konumu sürekli değişmektedir.

GÜNEŞ hergün, gökyüzünde doğuya doğru diğer yıldızlara göre yaklaşık bir derece yol alır.
GÜNEŞ‘in , bir yıl süresince Gök Eşleğine uzaklığı değişir. 23 Eylül ve 21 Mart günlerinde ise TUTULUM ve EŞLEK’in kesim noktaları olan sırası ile Sonbahar Noktası ve İlkbahar Noktasında yani EŞLEK üzerinde bulunur. )

PERSEİD GÖKTAŞI YAĞMURU

Yılın en gözalıcı gökolayı , saatte 150-200 göktaşı kayması olması bekleniyor. İzlemeyi sakın unutmayın.

Nedir ? Nasıl oluşur ?

Kuyrukluyıldızlar onlarca km çaplarında, gaz-toz-buz karışımından oluşan bu nedenle de “Kirli Kartopu” benzetmesi yapılan GÜNEŞ Dizgemizin küçük cisimleridir. Daha kısa dönemliler NEPTÜN ötesinde bulunan KUİPER KUŞAĞI olarak adlandırılan bölgeden gelirler ve GÜNEŞ etrafında yörüngelerinde dolnırlar. Daha uzun dönemliler ise GÜNEŞ Dizgemizi saran en dıştaki OORT BULUTU adı verilen katmandan gelirler.

Katı soğuk yapıdaki bu küçük cisimler GÜNEŞ’e yaklaştıklarında GÜNEŞ ışınımı nedeniyle ısınır ve buzlar erir gaz hale geçer, sıkışmış gazlar, tozlar açığa çıkar ve GÜNEŞ’in ters tarafında kuyruk şeklinde gaz ve toz yapı oluşur. Bu sırada yörüngesine çok miktarda toz taş parçası bırakır.

Gezegenler arasında dolaşan bu taş parçalarına meteorid adı verilir. Bunlar dünyamızın atmosferlerine girerlerse meteor, bunların arasında yere kadar ulaşanlarına ise meteorit denilmektedir. Ama hepsi için “göktaşı” denilmesi de pek yanlış olmaz.

Dünyamızın GÜNEŞ etrafındaki yörüngesi yılın belirli zamanlarında böylesi kuyrukluyıldız kalıntıları
nın bulunduğu bölgelerle kesişir. Dünyamız buradan, bu tozlu yollardan geçer bu tarihlerde. Bu geçiş sırasında da çok sayıda toz ve taş parçası YER atmosferine saniyede 50-60 km gibi çok yüksek hızlarla girerler ve yanarak çok sayıda iz bırakırlar. Bu görsel şölene “Göktaşı Yağmuru” denilmektedir.

Göktaşlarının atmosferimize girdikleri yöne bakılarak gökyüzünün o bölgesinde hangi takımyıldız varsa onun adı verilir. O takımyıdızda  bir noktadan girip her yöne dağılıyormuş gibi bir görüntü oluşur. O noktaya RADIANT(Geliş- Giriş-Başlangıç vb..) noktası denir.

Dünyamız, 17 Temmuz ile 24 Ağustos tarihleri arasında Swift-Tuttle kuyruklu yıldızının 1992 yılındaki geçisi sırasında bıraktığı kalıntıların arasından geçecektir. Giriş-Radiant noktası PERSEUS (Kahraman) takımyıldızında olan bu göktaşı yağmurunun adı da PERSEID olmuştur.

Bu dönemin tam ortasına gelen 12-13 Ağustos günlerinde göktaşı yağmuru saatte maksimum sayıya (150-200) ulaşacaktır. Bu sayılar kesin sayılar değildir. Çoğu göktaşı izi sönük olduğundan görülmeyecektir, gözlenen sayı daha az olabilir. Bu tarihlerden önce ve sonra da çok az sayıda da olsa göktaşı gözlenebilecektir. Çapı yaklaşık 25 km olan bu kuyrukluyıldızın bir sonraki geçişi başka bir deyişle Güneş etrafında dolanışı 2126 yılında olacaktır

Perseus(Kahraman), Cassiopeia(Kraliçe), Andromeda takımyıldızları arasında her yöne doğru yayılan göktaşı izleri… Hele bir de uzun yolalan, çok ışık veren bir ateş topu olursa keyifler tavan yaptı demektir. Gökyüzü tutkunları için gözlenmesi çok keyifli olacaktır. Kendinizi bu şölene hazırlayın.

Nasıl gözlem yapılır ?

Bu sorunun yanıtı çok basit ; çıplak gözle Perseus takımyıldızı bölgesine bakarak. Özellikle ışık ve hava kirliliğinin olmadığı güvenli bir bölgede, uygun ve sağlıklı bir şekilde yere uzanarak sadece o bölgeye bakmak yeterli. Hepsi bu. Açık havada birkaç saat zaman geçireceksiniz, serin belki de konumunuza göre soğuk olabilir. Giyiminize dikkat etmelisiniz.

Gözlem sırasında arkadaşlarınızla gökyüzündeki bölgeyi paylaşarak, kaç göktaşı kayması gözlendiğini de saymış olursunuz. Fotoğraf çekmeyi düşünüyorsanız amacınıza uygun donanım olması gerekir. Astrofotoğrafçılık ile ilgili web sayfaları bu konuda sizlere yardımcı olacaktır.

Perseid Göktaşı Yağmurunun en fazla sayıda gözleneceği günlerde MARS, SATÜRN ve Antares ile yakın görünümde olan AY, bu günlerde ilkdördün evresi ve hemen sonrasında olacaktır. Bu nedenle de, gece yarısı civarında batacak ve göktaşı yağmuru gözlemlerinizi etkilemesi sözkonusu olmayacaktır.

Ne zaman gözlenir ? :

Elbette o bölge ufkunuzun üstüne çıkmış olmalı. Perseidler için 12 -13 Ağustos gece yarısından sonra Kuzey-Doğu yönünde ufuktan 30-40 derece yukarıya doğru  bakmanız yeterli. İlerleyen saatlerde  bu bölge başucunuza doğru yükselecektir.

Gökyüzünüz açık olsun,  keyifli gözlemler…