Sevgili çocuklar..
23 Nisan
ULUSAL EGEMENLİK VE ÇOCUK BAYRAMINIZ KUTLU OLSUN…..
NİSAN AYINDA GÜNEŞ :
GÜNEŞ’imizin bir yıl boyunca gökyüzünde izlediği çembere “TUTULUM” denilmektedir. Güneş, bu çember üzerinde hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yolalır. Güneş ve Ay Tutulmaları, YER, AY ve GÜNEŞ tam bu çember üzerinde ve aynı hizada olduklarında gerçekleşir. Tutulum denmesinin nedeni de budur. Diğer gezegenler ve AY da bu çembere çok yakın dolanırlar. Hepsinin dolandığı, Tutulum çevresindeki band şeklindeki bu bölgeye ZODYAK KUŞAĞI adı verilir.
Yerküremiz GÜNEŞ etrafındaki yörüngesini bir yılda tamamlar. Dönme ve dolanma hareketi yapan
Yerküre üzerinde gözlem yapıyorsanız, gezegenimizin kendi ekseni etrafında yaptığı DÖNME ve Güneş etrafında yaptığı
DOLANMA hareketlerinin sonucu olarak çevrenizdeki gökcisimlerinin hareketlerini farklı algılarsınız. Gözlediğiniz bu tür hareketlere
“görünür hareket” adını veririz. (Yerküre üzerindeki gözlemci olarak GÜNEŞ’i gözlediğimizde onun görünür hareketi sırasında hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yerdeğiştirdiğini, bir yılda YER etrafında bir kez dolanıyormuş gibi gözleriz. Güneş’imizin gökyüzünde gözlenen bu yer değiştirmesi, yerkürenin hareketi sonucunda gözlenen bir göreli-görünen harekettir. Güneş’in gerçek hareketi değildir.) Güneş, bu görünür hareketi sırasında da bir yıl süresince gökküresi üzerinde Burç adı verilen 13 takımyıldızın sınırları içersinde yolalır.
GÜNEŞ’imiz Nisan ayının ilk günlerinde BALIKLAR takımyıldızı sınırları içersinde bulunacaktır. 19 Nisan günü ise komşu KOÇ takımyıldızı sınırları içine geçecek ve ay sonuna kadar bu takımyıldız sınırları içinde görülecektir.
GÜNEŞ’in doğma ve batması bu ay içersinde, Coğrafya Yönleri olarak bildiğimiz Tam Doğu ve Tam Batı noktaları yakınlarında her geçen gün kuzeye doğru yer değiştirecektir. Ayın ilk günü bu açıklık 5 derece iken son günü 19 dereceye ulaşacaktır.
Nisan ayının ilk günlerinde yaklaşık 12 sa 38 dk olan gündüz süresi ay sonuna doğru yaklaşık 68 dakika artacak ve 13 sa 46 dk olacaktır.
( Burada unutulmaması gereken özellik ; Türkiye’mizin doğusu ile batısı arasındaki doğma-batma saatleri arasındaki fark yaklaşık 1 saat civarındadır, ancak enlemler arasındaki küçük zaman farkları dikkate alınmadığında gündüz süresi ülkemizin heryerinde yaklaşık aynı uzunlukta olur.)
Güneş’in doğma zamanları her geçen gün daha erken olurken, her geçen gün daha geç batacaktır. Güneş ışınlarını biraz daha erken göreceğiz, akşam olurken ise batışını daha geç izleyeceğiz dolayısıyla gün süresi Nisan ayı içinde artacaktır.
Güneş, Nisan ayı süresince Ankara’da saat yaklaşık 12:52 – 12:45 saatleri arasında öğlen çemberinden geçecektir. Diğer kentlerin Ankara’ya göre boylam farklarına uygun olarak, doğma ve batma zamanlarında olduğu gibi, öğlen çemberinden geçiş zamanları doğusundaki kentlerde daha erken, batısındaki kentlerde ise daha geç olacaktır. ( Örneğin Ankara’nın Coğrafya Boylamı yaklaşık 32.8 derece doğu, İzmir’in ise 27.1 derece doğu boylamı, buna göre aralarındaki boylam farkı yaklaşık 5.6 derece olur. Her bir derece Güneş’in hareketine uygun olarak 4 zaman dakikasına denk gelir. Buna göre 5.6 x 4 = 22.4 dakika eder. Öyleyse Güneş, 1 Nisan günü Ankara Öğlen çemberinden saat 12:52 te geçecek ise, İzmir öğlen çemberinden yaklaşık 22.4 dakika sonra yani yaklaşık 13:15 de geçecek demektir. Ankara’dan daha doğudaki iller için hesap yapılırken boylam farkına denk zaman değeri bu kez çıkartılır. Bu ayrıntıyı da unutmayalım…)
GÜNEŞ, Ankara ile aynı enlemli gözlem yerlerinde Şubat ayının ilk günlerinde, günortasında, Güney yönünde, ufuktan en fazla 55 derece yüksekten geçecektir. Ayın son günlerine doğru ufuktan yüksekliği yaklaşık 65 dereceye ulaşacaktır. (Ankara’ya göre verilen bu değerler, güneye doğru kaç derece giderseniz o kadar artar.. Kuzeye giderseniz azalır.) Her geçen gün GÜNEŞ ışınlarının geliş eğim açısı artmasını sürdürecektir. Isınma artacaktır. Nasıl olsa “kazma ve kürekleri Mart ayında yaktık ! ”, artık, Bahar kendisini tam olarak gösterecektir.
Türkiye’mizin doğusundan VAN, ortasından ANKARA ve batısından da İZMİR kentleri için NİSAN ayının ilk, orta ve son günlerinde Güneş ile ilgili zamanlar, öğlen-meridyenden geçiş zamanı, yüksekliği ve uzaklığı aşağıdaki çizelgede verilmiştir. Değerleri karşılaştırarak yukarıda metin olarak verilen bilgileri irdelemenizi öneririm.
AY
AY, NİSAN ayı süresince elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken yörüngesinin enberi ve enöte noktalarından geçiş tarihleri ile bu tarihlerdeki AY- YER uzaklıkları aşağıdaki gibidir.
Bazı aylarda, yörüngenin konumuna göre Enberi veya Enöte noktalarından iki kez geçebilir. Nisan ayı içinde de böyle olacaktır.
01 NİSAN : AY, Enöte ( YER’e en uzak ) konumunda : 405 577 km
17 NİSAN : AY, Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda : 364 205 km
28 NİSAN : AY, Enöte ( YER’e en uzak ) konumunda : 404 582 km
AY, Yer etrafındaki yörüngesinde dolanırken, gökyüzünde hergün yıldızlara göre açısal olarak yaklaşık 13 derece doğuya doğru konumunu değiştirir. Bunun sonucu olarak aynı gözlem yerinde hergün bir önceki güne göre yaklaşık 50 dakika daha geç doğar.
AY’ın EVRELERİ :
Yine yörüngede dolanmanın sonucu olarak, Güneş – Yer – AY açısı sürekli değişir ve farklı tarihlerde YER den AY’a bakıldığında AY’ın aydınlık olan yarısının YER’den farklı biçimlerde görünmesi AY’ın EVRELERİ’ni oluşturur.
Yeniay : 05 Nisan İlkdördün : 12 Nisan
Dolunay : 19 Nisan Sondördün : 27 Nisan
AY gün boyu gökyüzünde gözlenebilir çoğu zaman. Sadece Güneş’e açısal olarak yakın olduğu (Yeniay evresi ) günlerde görülemez. Elbette bir gözlem yerinde görülebilmesi için onun çevreninin üzerine çıkmış (doğmuş) olması gerekir. Gündüz atmosfer parlaklığı nedeniyle farkedilmesi hilal evrelerinde zor olabilir.
Yeniay evresinde : Güneş ile birlikte doğar ve batar, gözlenemez.
İlkdördün evresinde : Öğlen zamanı doğar, Güneş battığında Güney yönünde en yüksek konumundadır. Güneş’e dönük olan sağ yarısı aydınlıktır. Gece yarısına kadar görünür.
Dolunay evresinde : Ay, akşam Güneş batarken doğar, bütün gece gökyüzünde görünür, sabah Güneş doğarken batar. Yer’den görünen yüzü tamamen aydınlıktır.
Sondördün evresinde : Gece yarısı doğar, sabah Güneş doğarken Güney yönümüzde en yüksek konuma ulaşır. Güneş’e dönük olan sol yarısı aydınlıktır. Öğle olduğunda batar.
GEZEGENLERİN GÖZLENEBİLİRLİĞİ
Bilgi Notu :
Tutulum düzleminin heriki tarafında bulunan ZODYAK Kuşağı içinde dolanan Gezegenler ve AY;
- Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra Batı gökyüzünde görünürler.
- Güneş’in Batı tarafında olanlar ise, Güneş sabah doğmadan önce doğarlar, Güneş doğuncaya kadar gözlenebilirler.
Bu gökcisimleri Güneş’e açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli fazla süre gözlenebilirler.
Nisan ayının ilk günlerinde haftanın yedi gününe adları verilmiş olan, antik dönemlerde gökyüzünün çıplak göz ile gözlenebilen yedi gezinen gökcismi olan Güneş, Ay, Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter ve Satürn yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi aynı anda gökyüzünde sıralanıyorlar. Elbette Güneş ufkumuzun üstünde olduğu için hepsini birden göremiyoruz. Güneş’in Batısında yer alanları Güneş doğmadan önce, doğusunda yer alanları da Güneş battıktan sonra görebiliriz.
MERKÜR
Haberci gezegen MERKÜR, KOVA takımyıldızı sınırları içinden 14 Nisan günü BALIKLAR, 22 Nisan günü ise BALİNA takımyıldızına geçecektir. Kısa süre BALİNA takımyıldızında kalacak olan gezegen 27 Nisan günü tekrar BALIKLAR takımyıldızı sınırları içine geçecektir. Nisan ayının ilk günlerinde Güneşîn Batı tarafında 22 derece uzaklıkta bulunacak, 11 Nisan günü Güneş’in batısında ve açısal olarak en uzak konumda(EBBU: en büyük batı uzanım = 27 derece ) olacaktır. Aynı günlerde, Batı’ya doğru olan geri hareketini tamamlayıp, douya doğru olan hareketine başlayacaktır. Ayın son günü ise Güneş’in Batı tarafında 20 derece açısal uzaklıkta bulunacaktır. Biraz daha Batı tarafta yer alacak olan VENÜS kendisine ay boyunca eşlik edecektir.
Nisan ayı süresince Batı ufkunuzda günbatımında ufuktan yüksekliği 10 derecenin altında olacağı için ve gözlenmesi çok zor olacaktır. Çok uygun koşullarda dikkatli gözler görebilir.
VENÜS :
Güzellik Tanrıçası VENÜS, Nisan ayının ilk günlerinde KOVA takımyıldızı sınırları içinde doğuya doğru hareketini sürdürecektir. 17 Nisan günü BALIKLAR takımyıldızı sınırları içine geçecektir. Ayın ilk günü Güneş’in açısal olarak 32 derece batısında görülecek olan gezegen ayın son günü ise 26 derece açısal uzaklıkta bulunacaktır. Bunun anlamı, VENÜS Mart ayı içinde sabah gökyüzümüzü süsleyecek ve ay boyunca Güneş’ten yaklaşık 1 saat önce doğacak ve gündoğumuna kadar “Sabah Yıldızı” tanımlamasına uygun bir şekilde güzel bir gözlem hedefi olacaktır. Her geçen gün gözlem süresi daha kısa olacaktır. Ay boyunca yaklaşık -4 kadir parlaklığı ile doğu gökyüzünde AY’dan sonra en parlak gökcismi olarak gözlenebilecektir.
MARS :
Nisan ayı içinde BOĞA takımyıldızı sınırları içinde bulunacaktır. Ayın ilk günü Güneş’in doğusunda yaklaşık 47derece açısal uzakta ve ünlü Ülker-Pleiades açık yıldız kümesine yakın bir konumda olacaktır. “Kızıl Gezegen” in ay sonunda Güneş’e olan açısal uzaklığı 39 derece ye kadar azalacaktır.. Ayın ilk günleri Güneş battığında Güney-Batı yönünde ufuktan 48 derece yükseklikte bir konumda olacak, Güneybatı-Batı gökyüzümüzü süsleyecek ve gece yarısından önce batacaktır. Hergeçen gün Batı ufkumuza daha yakın olacak ve daha erken batacaktır.. 08 Nisan akşamı günbatımında 4 günlük hilal evresindeki AY ile yakın görünümde olacak olan MARS’ın parlaklığı hergeçen gün azlarak +1.5 kadir civarında olacaktır.
JÜPİTER : Güneş ailesinin en büyük gezegeni olan JÜPİTER, Nisan ayı süresince de Güneş’in batısında ve YILANCI takımyıldızı 
sınırları içinde bulunacaktır. Ayın ilk günü açısal olarak Güneş’e yaklaşık 105 derece uzaklıkta iken, Güneş’in doğuya doğru daha hızlı yer değiştirmesi nedeniyle bu açısal uzaklık artacak ve ayın son günü 135 derece olacaktır. Ayın ilk günlerinde gece yarısından sonra doğacak olan bu dev gaz gezegen ilerleyen günlerde daha erken doğacak ve yaklaşık -2.5 kadir parlaklığı ile gece gökyüzümüzü süsleyecek, Güneş doğana kadar izlenebilecektir. Dikaçıklığı nedeniyle de ufka olan yüksekliği Güney yönünde en fazla 28 derece olacaktır. JÜPİTER, 23 Nisan günü Güneş doğmadan önce AY ile yakın görünümde olacaktır (YG).
SATÜRN
Nisan ayı içinde de YAY takımyıldızındaki konumu fazla değişmeyecek olan ve “Halkaların Efendisi” de denilen bu güzel görünümlü dev gaz gezegen, ayın ilk günleri Güneş’in 79 dereceBatı tarafında yer alacak, ilerleyen günlerde Güneş’ten açısal olarak uzaklaşmasını 
sürdürerek ayın son günlerinde bu açısal uzaklık 106 derece olacaktır. Güneş doğmadan yaklaşık 3 saat kadar önce, ilerleyen günlerde ise daha erken doğacaktır. Ufkumuzdan yüksekliği JÜPİTER gibi en fazla 27-28 derece olacaktır. Nisan ayı süresince parlaklığı da yaklaşık 0.6 kadir olacaktır. 25, 26 Nisan geceleri, sondördün evresine yaklaşan AY ile yakın görünümde (YG)olacaktır.
Nisan ayı içinde, JÜPİTER ve SATÜRN gezegenleri ile AKREP ve YAY takımyıldızları, Samanyolu gökadamızın merkezi doğrultusundaki çok sayıda derin uzay cismi birarada bulunacaklar, 22-26 Nisan günleri AY kendilerine eşlik edecek ve gözlemciler için güzel hedef olmayı sürdüreceklerdir. Yukarıdaki bu güzel görünüm için biraz uykudan fedakarlık etmek gerekecek sadece.
Güneş batarken Güney-Batı yönünde Gökyüzünün bir başka güzel bölgesine baktığımızda da MARS ve 8-11 Nisan gibi bazı günler AY eşlik edecek. Ülker Açık Yıldız Kümesi, Kızıl Gezegen MARS, çok parlak yıldızların oluşturduğu KOÇ, BOĞA, AVCI ve BÜYÜK KÖPEK takımyıldızları bu bölgede yeralıyorlar. Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi gökyüzünün en parlak görünen yıldızı olan Akyıldız ( Sirius ) en doğuda, hepsini izler gibi duruyor. Haydi keyfini çıkarın bu güzel görünümlerin..
22 / 23 NİSAN 2019
ÇALGI Göktaşı Yağmuru (LYRIDS)
23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı şerefine gökyüzünde bir şölen var sanki…
Bilinen en eski Göktaşı yağmurudur. Çin kaynaklarında, MÖ 687 de gözlendiği kayıtları vardır. 5 Nisan 1861 tarihinde keşfedilen ve Güneş’in etrafındaki yörüngesini yaklaşık 415 yılda tamamlayan bir kuyrukluyıldız : THATCHER kuyrukluyıldızı (C/1861 G1 Thatcher).
1861 yılında Güneş’e en yakın olduğu konumda iken A.E. Thatcher tarafından keşfedilmiştir. Bu geçişi sırasında yörüngesinde bıraktığı toz ve taş parçaları yer atmosferine girerek göktaşı yağmurunu oluştururlar. Doğal olarak, Güneş’e yakın geçişinden sonra yörüngede daha çok parçacık olur, eğer bu göktaşı yağmurunda olduğu gibi yakın geçişten sonra uzun yıllar geçmiş ise parçacıklar yayılacağı ve azalacağı için göktaşı yağmuru sağanak değil de çisentiye dönüşür. Yani, bir saat süresinde oluşan göktaşı izi sayısı azalır. Bu göktaşı yağmuru da sayıca çok fazla olmayacaktır. Bu kez, bir saat içersinde 20 civarında göktaşı izi , belki arada ateştopu da görebilirsiniz.
19 – 26 Nisan tarihleri arasında gözlenebilecek olan bu göktaşı yağmurunun en fazla sayıda gözleneceği tarihler 22 / 23 Nisan geceleri. AY bu günlerde DOLUNAY evresinini 4 gün geçmiş olduğu için gözlemleri olumsuz etkileyecektir. Gece yarısına doğru, Kuzey-Doğu ufkumuzdan doğacak olan ÇALGI (LYRAE) takımyıldızı bölgesinde görebileceğiz göktaşı izlerini. Çalgı takımyıldızının en parlak yıldızı olan VEGA yakınlarına bakmanız yeterlidir. AY ışığının etkili olmasına karşın belki parlak bir ateştopu süsler gökyüzünüzü. Öyleyse yapmamız gereken ; sayıca az olacağını düşünerek, ışık ve hava kirliliğinin olmadığı güvenli bir gözlem yeri belirlemek, uygun giysiler seçmek, uzanarak gökyüzünde VEGA’ya doğru bakmak, hepsi bu…
Kış mevsimi bitti diye aldanmayalım. Havalar geceleri serin olur. Ancak kentlerden uzaklaştığınızda atmosfer daha temiz ve pırıl pırıl gökyüzü sizi bekliyor olacaktır.
Gökyüzünüz açık olsun.. İyi gözlemler..
NİSAN Ayı içinde gün gün gökolayları :
ÇYG : Açısal olarak Çok Yakın Görünümde , YG : Açısal olarak Yakın Görünümde
01 Nisan : AY, Enöte ( YER’e en uzak ) konumunda : 405 577 km
02 Nisan : AY ve VENÜS YG
03 Nisan : AY ve MERKÜR YG
05 Nisan : AY, Yeniay evresinde
09 Nisan : AY ve MARS YG
09 Nisan : AY ve Aldebaran ( BOĞA tky nın en parlak yıldızı) ÇYG
12 Nisan : AY , İlkdördün evresinde
15 Nisan : AY ve Regulus (ASLAN takımyıldızının nın en parlak yıldızı ) YG
15 Nisan : MERKÜR En Büyük Batı Uzanım konumunda ( EBBU : 27 derece )
17 Nisan : AY, Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda : 364 205 km
23 Nisan : AY, JÜPİTER ve Antares (AKREP takımyıldızının en parlak yıldızı) YG
22 / 23 Nisan : ÇALGI Göktaşı Yağmuru (LYRIDS)
23 NİSAN : ULUSAL EGEMENLİK VE ÇOCUK BAYRAMI
25-26 Nisan : AY ve SATÜRN YG
27 Nisan : AY , Sondördün evresinde
28 Nisan : AY, Enöte ( YER’e en uzak ) konumunda : 404 582 km
Gökyüzünüz açık olsun..
