Okullar açılıyor. Gelin bu yıl öğrencilerinize farklı bir araştırma ödevi verin. Her yıl her yerde bulabilecekleri onlara bir şey katmayan ‘yaz-getir’, ‘çöz-getir’ tipi projeler vermekten bıkmadınız mı? Bunun yerine gerçek bir araştırma yapmalarını sağlayalım. Böylece hem keyifli bir çalışma yapıp hem de bilimin işleyişi hakkında fikir edinebilirler. Bu proje örneğini fen, sosyal, fizik, matematik ve coğrafya öğretmenleri uygulayabilir.
Yapılması gereken öğrencinize “evinde internete bağlı bir bilgisayar var mı” sormanız. Yanıt “evet” ise, “hapı yuttun” deyip ödevi verin. Aşama aşama ne yapmaları gerektiğini görelim.
Ay bugüne kadar çok çeşitli araçlarla gerek dünya üzerinde kurulu gözlem araçlarıyla gerekse yörünge araçlarıyla izlendi. Bu programda LRO, GRAIL, Chandraayan gibi Ay yörünge araçlarının elde ettiği veriler kullanılıyor. Yani konumuz Ay…. Ne yapılmalı?
- http://target.lroc.asu.edu/q3/# adresine girilir. Burada uydumuz Ay’ın görüntüsü ile karşılaşacaklar. Bundan sonraki işlemler sadece ‘fare’ (mouse) üzerinden olacak. Farenin tekerini hareket ettirirsek görüntünün büyüyüp-küçüldüğünü görebileceğiz. Tabi bu sırada görüntünün netleşmesi için internet hızınızın önemli olduğunu belirtmeye gerek yok sanırım.
- Ekranın sol kenarındaki ‘üst üste üç kağıt’ gibi görünen simge tıklanırsa bir menü açılır. Bu menünün hemen sağında bir küre şekli göreceksiniz. Buraya tıklarsanız Ay’ın istediğiniz diğer kısımlarını görebilirsiniz. Ay’ın göremediğimiz yüzünü ya da kutuplarını seçip inceleyebilir, üzerinde gezebilirsiniz! (Şekil 1)
- Öğrencinize bir krater ya da bölge seçmenizi isteyin. Şimdi programın ana esaslarına bakalım. (Şekil 2)
- Öğrencinize çeşitli araştırma işleri verebilirsiniz. Seçtiği bölgede kaç krater var? En büyük ve en küçük kraterin özellikleri nedir? En derin krater hangisi? Bu kraterlerden en yaşlısı hangisi olabilir? gibi.
- Seçilen bölgenin çeşitli kısımlarından çizilecek çizgilerle derinlik-uzunluk grafikleri isteyebilirsiniz ki program bunu çok güzel bir şekilde elde ediyor. Grafiğe bakarak ana krater ya da başka bir kraterin duvar yüksekliğini ya da varsa krater merkezindeki tepenin özelliklerini hesaplatabilirsiniz. (Şekil 3)
- Seçilen bölgenin 3D (3 boyutlu) görüntüsünü elde edebilirsiniz (Şekil 4). Bunun için görselde yazıldığı gibi ‘bir süre’ bekledikten sonra açılan pencereden 3D görüntüye ulaşabileceksiniz.
- Mesela öğrencinize seçtiği bölgeye bir uzay aracı indirmek istenirse en uygun yerin neresi olacağını bulması istenebilir. Bunun için örneğin ‘300 m’ çapında düz bir alan bulması ve işaretlemesi istenebilir.
- Yine seçili alanda demir ve titanyum dağılımı gerçekleştirebilirsiniz (Şekil 5). Ya da daha başka aletlerin elde ettiği verileri kullanıp çok farklı çalışma işlerine girebilirsiniz.
-
- Şekil 1: Ay’ın kısımları
-
- Şekil 2: Programın genel hatları
-
- Şekil 3: Derinlik-uzunluk analizi
-
- Şekil 4: 3 boyutlu alan görüntüsü elde etme.
-
- Şekil 5: Yüzeydeki demir-titanyum dağılımı
-
- Şekil 6: Ay yüzeyindeki adlandırmalar.
-
