19 MAYIS ATATÜRK’Ü ANMA, GENÇLİK VE SPOR BAYRAMIMIZ
KUTLU OLSUN
MAYIS AYINDA GÜNEŞ :
GÜNEŞ’imiz Mayıs ayının ilk günlerinde KOÇ takımyıldızı sınırları içersinde bulunacaktır. 15 Mayıs günü ise komşu BOĞA takımyıldızı sınırları içine geçecek ve ay sonuna kadar bu takımyıldız sınırları içersinde görülecektir.
GÜNEŞ’in ufuk üzerindeki doğma ve batma NOKTALARI noktaları bildiğimiz Tam Doğu ve Tam Batı noktalarının Kuzey tarafında olacaktır. Ayın ilk günü bu açıklık 14 derece iken son günü 24 dereceye ulaşacaktır.
Güneş’in doğma zamanları her geçen gün daha erken olurken, her geçen gün daha geç batacaktır. Güneş ışınlarını biraz daha erken göreceğiz, akşam olurken ise batışını daha geç izleyeceğiz, bunun sonucu olarak gündüz süresi Mayıs ayı içinde artmayı sürdürecektir.
Mayıs ayının ilk günlerinde yaklaşık 13 sa 50 dk olan gündüz süresi ay sonuna doğru yaklaşık 54 dakika artacak ve 14 sa 44 dk olacaktır. ( Burada unutulmaması gereken özellik ; Türkiye’mizin doğusu ile batısı arasındaki doğma-batma saatleri arasındaki fark yaklaşık 1 saat civarındadır, ancak (enlemler arasındaki küçük zaman farkları dikkate alınmadığında) gündüz süresi ülkemizin heryerinde yaklaşık aynı uzunlukta olur.)
Güneş, Mayıs ayı süresince Ankara’da yaklaşık 12:44 – 12:46 saatleri arasında öğlen çemberinden geçecektir. Diğer kentlerin doğma ve batma zamanlarında olduğu gibi, öğlen çemberinden geçiş zamanları da Ankara’ya göre boylam farklarına uygun olarak, doğusundaki kentlerde daha erken, batısındaki kentlerde ise daha geç olacaktır. ( Örneğin Ankara’nın Coğrafya Boylamı yaklaşık 32.8 derece doğu, İzmir’in ise 27.1 derece doğu boylamı, buna göre aralarındaki boylam farkı yaklaşık 5.6 derece olur. Her bir derece Güneş’in hareketine uygun olarak 4 zaman dakikasına denk gelir. Buna göre 5.6 x 4 = 22.4 dakika eder. Öyleyse Güneş, 1 Mayıs günü Ankara Öğlen çemberinden saat 12:45 te geçecek ise, İzmir öğlen çemberinden yaklaşık 22.4 dakika sonra yanı yaklaşık 13:08 de geçecek demektir. Ankara’dan daha doğudaki iller için hesap yapılırken boylam farkına denk zaman değeri bu kez çıkartılır. Bu ayrıntıyı da unutmayalım…)
GÜNEŞ, Ankara ile aynı enlemli gözlem yerlerinde Mayıs ayının ilk günlerinde, gün ortasında, Güney yönünde, ufuktan en fazla 65 derece yüksekten geçecektir. Ayın son günlerine doğru ufuktan yüksekliği yaklaşık 72 dereceye ulaşacaktır. (Ankara’ya göre verilen bu değerler, güneye doğru kaç derece giderseniz o kadar artar.. Kuzeye giderseniz azalır.) Her geçen gün GÜNEŞ ışınlarının geliş eğim açısı artacaktır ve ısınma da artmasını sürdürecektir.
Türkiye’mizin doğusundan VAN, ortasından ANKARA ve batısından da İZMİR kentleri için MAYIS ayının 1, 15, 31. günlerinde Güneş ile ilgili zamanlar, öğlen-meridyenden geçiş zamanı, yüksekliği ve uzaklığı aşağıdaki çizelgede verilmiştir. Değerleri karşılaştırarak yukarıda metin olarak verilen bilgileri irdelemenizi öneririm.
AY
AY, MAYIS ayı süresince elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken yörüngesinin enberi ve enöte noktalarından geçiş tarihleri ile bu tarihlerdeki AY- YER uzaklıkları aşağıdaki gibidir.
13 MAYIS : AY, Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda : 369 015 km
26 MAYIS : AY, Enöte ( YER’e en uzak ) konumunda : 403 935 km
AY’ın EVRELERİ :
Ay’ın Yer etrafındaki yörüngesinde dolanmasının sonucu olarak, Güneş – Yer – AY açısı sürekli değişir ve farklı tarihlerde YER den AY’a bakıldığında AY’ın aydınlık olan yarısının YER’den farklı biçimlerde görünmesi AY’ın EVRELERİ’ni oluşturur.
Sondördün : 05 Mayıs Yeniay : 12 Mayıs
İlkdördün : 19 Mayıs Dolunay : 26 Mayıs
(AY, Yer etrafındaki yörüngesinde dolanırken, gökyüzünde hergün GÜNEŞ’ten açısal olarak yaklaşık 13 derece doğuya doğru uzaklaşır ve bunun sonucu olarak aynı gözlem yerinde hergün yaklaşık 45-50 dakika daha geç doğar.)
AY’ın evrelerine bakarak doğma batma zamanlarını tahmin edebilirsiniz.
YENİAY evresinde ise Güneş ile hemen hemen aynı doğrultuda olacakları için aynı saatte doğar ve batarlar. Bu evrede iken bize dönük olan yüzü karanlık olacağı için ve ayrıca Güneş ışınları etkisi ile görülemez. Güneş Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.
İLKDÖRDÜN evresinde : GÜNEŞ öğlen çemberimizde iken, doğu ufkumuzdan AY doğar, GÜNEŞ battığında ise AY Güney yönümüzde Öğlen Çemberimizde görülür. Gece yarısı olduğunda AY batar.
DOLUNAY evresinde : Yerdeki gözlemciye göre GÜNEŞ ile ters-karşı tarafıta yeralır. GÜNEŞ batarken doğar, bütün gece gökyüzünü aydınlatır, GÜNEŞ doğarken AY batar. AY Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.
SONDÖRDÜN evresinde : Gece yarısı olduğunda doğar, sabah GÜNEŞ doğarken AY güneyde en yüksek konumunda olur. Öğlen olduğunda ise günortasında AY batar.
GEZEGENLERİN GÖZLENEBİLİRLİĞİ
Bilgi Notu :
Tutulum düzlemine yakın olan, ZODYAK Kuşağı içinde dolanan Gezegenler ve AY , Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra Batı gökyüzünde görünürler. Güneş’in Batı tarafında olanlar ise, Güneş sabah doğmadan önce doğarlar. Bu gökcisimleri Güneş’e açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli fazla süre gözlenebilirler.
MERKÜR ; Mayıs ayının ilk günlerinde Güneş’in batısında 18 derece açısal uzaklıkta olacak olan haberci gezegen 21 Mayıs günü Güneş ile aynı doğrultuda ÜSTKAVUŞUM konumunda (Yer- Güneş- Merkür şeklinde dizilim) olacaktır. Ay sonuna doğru Güneş’in doğu tarafında yeralacak ve ayın son günü Güneş’ten açısal olarak 10 derece uzaklıkta olacaktır.
Bu ay içersinde ayın ilk günlerinde BALIK takımyıldızında gözlenecek, 08 Mayıs günü KOÇ ve ayın 18 inde ise BOĞA takımyıldızı sınırları içinde yolalacak.
Mayıs ayının ilk günlerinde Güneş doğmadan az önce doğacak ve Doğu ufkumuzda yüksekliği fazla olmadığı için gözlemi zor olacaktır. İlerleyen günlerde açısal olarak Güneş’e daha yakın olacağı için gözlenmesi zorlaşacak ve gözlenemeyecektir.
VENÜS : Mayıs ayının ilk günlerinde BALIKLAR takımyıldızı sınırları içinde 
iken 17 Mayıs’ta KOÇ takımyıldızına geçecektir. Mayıs ayı içinde Güneş’e açısal uzaklığı, Güneş’in batısında 26 derece den ay sonuna doğru 18 dereceye kadar azalacaktır. Mayıs ayı süresince oldukça parlak ( -3.9 kadir ) bir şekilde Güneş doğmadan önce ufuktan yüksekliği fazla olmasa da Doğu ufkunda kolaylıkla görülecektir. Her geçen gün daha geç doğacak ve gözlem süresi azalacaktır.
MARS : Ayın ik günlerinde Güneş’in Doğu tarafında 38 derece açısal uzaklıkta 
bulunan “Kızıl Gezegen” BOĞA takımyıldızı sınırları içinde 16 Mayıs’tan sonraki günlerde ise İKİZLER takımyıldızı sınırları içinde doğuya doğru hareketini sürdürecektir. Güneş’in gökyüzündeki doğuya doğru görünür hareketinin daha hızlı olması nedeniyle, ayın son günü Güneş ile arasındaki açısal uzaklık azalacak, 29 derece olacaktır.
Güneş battığında, Batı ufkunda görülecek olan gezegen yaklaşık 2 saat gözlenebilecek her geçen gün Güneş battığı anda biraz daha ufka yakın olacak ve 1.7 kadir parlaklığı ile gözlem süresi azalacaktır.
JÜPİTER : Bu ay içersinde de Güneş’in batısında bulunacaktır. Ayın ilk günlerinde açısal olarak Güneş’e yaklaşık 
135 derece uzaklıkta iken, YILANCI takımyıldızı içinde konumu fazla değişmemesine karşın, Güneş’in doğuya doğru hareketi nedeniyle ay sonuna doğru Güneş’ten açısal olarak Batı tarafında yaklaşık 166 derece uzaklaşmış olacaktır. Güneş battıktan birkaç saat sonra Doğu ufkunda görünmeye başlayacaktır. Her geçen gün daha erken doğacaktır. Güneş doğuncaya kadar -2,5 kadir den daha parlak görünümü ve parlak GALİLEO Uyduları ile ile güzel bir gözlem hedefi olmayı bu ay da sürdürecektir. 20 Mayıs günü AY ile yakın görünümde olacaktır.
SATÜRN : Mayıs ayı içinde YAY takımyıldızındaki konumu fazla değişmeyecek olan ve “Halkaların Efendisi” de denilen bu güzel 
görünümlü dev gaz gezegen, ayın ilk günlerinde Güneş’in Batı tarafında ve 107 derece açısal uzaklıkta olacaktır. Bu tarihlerde, gece ortasında doğacak ve gündoğumuna kadar Güneydoğu ufkumuzda 
gözlenebilecektir. Ay sonuna doğru Güneş’e olan açısal uzaklığı 138 dereceye kadar çıkacaktır. Bunun sonucu ayın ilerleyen günlerinde, daha erken, gece yarısı olmadan doğacak ve daha uygun gözlem koşulları olacak demektir. 0.5 kadir parlaklığı ve görkemli kuşağı ile iyi birgözlem hedefi olan gezegen 22 Mayıs gecesi AY ile çok yakın görünümde olacaklardır.
Mayıs ayı süresince gece yarısından sonra Güney gökyüzümüzde yine görsel şölen var, kaçırmayın. Yukarıdaki resimde görüleceği gibi gökyüzünün izlenmeye değer parlak gezegenleri ( Jüpiter, Satürn ) AKREP ve YAY takımyıldızlarının ev sahipliğinde gökyüzünü süsleyecekler. Jüpiterin meşhur Galileo Uyduları, Satürn’ün muhteşem halkası. İçinde bulunduğumuz SAMANYOLU Gökadasının merkezinin doğrultusu da bu bölgede YAY takımyıldızı sınırları içinde. Parlak görünümü ile Samanyolu ışıkları ve merkez doğrultusunda yeralan çok sayıda parlak derin uzay cisimleri bu görsel şölene ortaklık edecekler. AY 20-24 Mayıs günleri bu bölgede onlara eşlik edecek sadece.
Mayıs ayı ilk günlerinde bu bölge batı ufkuna yaklaştığında, bu kez doğu taraftan Venüs ve Merkür doğu ufkunda görülecekler ve şölene katılacaklar..
Yapacağınız tek şey, uykunuzdan biraz vazgeçip gece yarısından hemen sonra Güney yönünüzde göyüzüne bakmak. Elbette ışık, hava, çevre kirlilikleri olmayan bir yerde olmalısınız bu güzellikleri görebilmek için. Kaçırmayın….
Gökyüzünüz açık olsun, ışık-hava ve çevre kirliliği sizin oralara uğramasın..(Hayal etmesi bile güzel..)
05 / 06 MAYIS ETA AQUARID (Eta KOVA) Göktaşı Yağmuru
Halley Kuyrukluyıldızı çok bilinen bir kuyrukluyıldızdır. Kuyrukluyıldızlar, genel olarak, bilimsel adı dışında, kim tarafından keşfedilmiş ise onun adı ile bilinir. Ancak Halley’in bir farklı durumu vardır. Bir İngiliz gökbilimci, jeofizikçi, matematikçi olan Edmond Halley, 1758 yılında, geçmiş yıllardaki KY geçişlerini incelemiş, aralarında 75 yıl olan geçişleri incelediğinde, aynı kuyruklı yıldız olması gerektiğini belirlemiş. Hemen ne zaman geçeceğini hesaplamış ve 1758 de kuyrukluyıldız tekrar Güneş etrafında dolanmış. Bu nedenle de o kuyrukluyıldıza Halley adı verilmiş.
Halley kuyrukluyıldızı Güneş etrafındaki yörüngesini yaklaşık 75 yılda tamamlar. Çıplak gözle gözlenebilecek kadar parlak olmuş her geçişinde. Dönemi de, uzun yaşayan sağlıklı bir insanın ardarda iki geçişini gözleyebileceği bir süredir. 
Önceki geçişi, Güneş’e en yakın olduğu tarih Şubat 1986 olmuştur. Bir sonraki görüneceği yıl 2061 olarak hesaplanmış. Ekim ayı ortalarında görülen Orionid (Avcı) göktaşı yağmuru da Halley kuyrukluyıldızının yörüngesinde bıraktığı tozlar tarafından oluşturulur.
1986 yılı geçişinde, gönderilen Giotto adlı araştırma sondası Halley’in çekirdeğine çok yaklaşmış ve ilk kez bir KY çekirdeği görüntülenmiştir.
Halley kuyrukluyıldızının 1985-86 yılında Güneş’e en yakın olduğu konumda iken bu geçişi sırasında yörüngesinde bıraktığı toz ve taş parçaları yer atmosferine girerek ETA Aquarid göktaşı yağmurunu oluştururlar. Doğal olarak, Güneş’e yakın geçişinde yörüngede daha çok parçacık olur, eğer yakın geçişten sonra uzun yıllar geçmiş ise parçacıklar yayılacağı ve azalacağı için göktaşı yağmuru sağanak değil de çisentiye dönüşür. Yani, bir saat süresinde oluşan göktaşı izi sayısı azalır.
Bu göktaşı yağmuru sırasında AY Yeniay evresinde olacak ve gökyüzümüzü aydınlatamayacaktır, Bunun sonucu olarak göktaşı izleri daha rahat görülebilecektir.
19 Nisan – 28 Mayıs arasında etkili olacak bir yağmur. En etkili olacağı tarihler 5/6 Mayıs geceleri. Bir saat içersinde 20-40 civarında göktaşı izi görebilirsiniz. Gece yarısından sonra sabaha karşı Güney-Doğu ufkunuza bakmanız yeterli. KOVA takımyıldızı sınırları içinden her yöne doğru yayılan göktaşı izleri görmeniz olası. Belki arada ateştopu da görebilirsiniz. Şansınıza.. 🙂
DÜNYA UZAY GÜNÜ
Özellikle çocuklara yönelik olarak astronomi ve uzay çalışmalarını
kullanarak Fen Bilimlerine, Mühendislik , Uzay ve Teknoloji konusunda farkındalık oluşturma amacıyla 1997 yılından Bu yana kutlanmakta olan bir gün. Her yıl Mayıs ayının ilk Cuma günü kutlanır.
Ülkemizde de uygulanan STEM programına benzer amaçlar taşımaktadır. Bu gün özellikle okullarda yapılan etkinliklerde sunumlar, söyleşiler yapılır, atölyeler, uygulamalar ve gökyüzü gözlemleri yaptırılarak farkındalık oluşturulur.
Bu yıl 3 Mayıs CUMA günü kutlanacaktır.
16 MAYIS
DÜNYA IŞIK GÜNÜ
UNESCO Genel Kurulu tarafından alınan kararla, 16 Mayıs Uluslararası Işık Günü olarak kutlanmaya başlandı. 2018 yılında başlatılan bu kutlamalarda “ışık ve ışık temelli teknolojilerin, bilim, teknoloji, kültür, eğitim ve sürdürülebilir kalkınma ” alanındaki etkileri, sonuçları ve oynadığı role dikkat çekilmesi amaçlanıyor.
Aydınlatmaya hayır demiyoruz elbette, bu alanlarda yapılacak çalışma ve uygulamaların gökyüzü sevdalılarını hayal kırıklığına uğratmayacak yönde, ışık kirliliği, gökyüzü parlaklığını arttırıcı uygulamalar olmaması beklentimiz olacak.
————————————————————————-——————-
GÜNLERE GÖRE GÖKOLAYLARI
ÇYG : Açısal olarak Çok Yakın Görünümde ,
YG : Açısal olarak Yakın Görünümde
03 Mayıs Dünya Uzay Günü
5/6 Mayıs Eta Aquarid Meteor Yağmuru (saatte yaklaşık 20 adet)
05 Mayıs Ay yeniay evresinde
06 Mayıs AY Aldebaran ( BOĞA tky nın en parlak yıldızı) ile YG
07 Mayıs AY, Mars ile YG
12 Mayıs AY Regulus (ASLAN takımyıldızının nın en parlak yıldızı ) ile YG
12 Mayıs Ay ilkdördün evresinde
13 Mayıs AY, Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda : 369 015 km
19 Mayıs ATATÜRK’ü ANMA, GENÇLİK VE SPOR BAYRAMI
19 Mayıs Ay dolunay evresinde
21 Mayıs AY, Jüpiter ile ÇYG
26 Mayıs AY, Enöte ( YER’e en uzak ) konumunda : 403 935 km
20 Mayıs AY, Antares (AKREP takımyıldızının en parlak yıldızı) ile YG
23 Mayıs AY, Satürn ile ÇYG
26 Mayıs Ay sondördün evresinde
———————————————————————————————————
Bilgi Notu :
GÜNEŞ’imizin bir yıl boyunca gökyüzünde izlediği çembere “TUTULUM” denilmektedir. Güneş, bu çember üzerinde hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yolalır.
Güneş ve Ay Tutulmaları, YER, AY ve GÜNEŞ tam bu çember üzerinde ve aynı hizada olduklarında gerçekleşir. Tutulum denmesinin nedeni de budur. Diğer gezegenler ve AY da bu çembere çok yakın dolanırlar.
Hepsinin dolandığı, Tutulum çevresindeki band şeklindeki bu bölgeye ZODYAK KUŞAĞI adı verilir.
Yerküremiz GÜNEŞ etrafındaki yörüngesini bir yılda tamamlar. Dönme ve dolanma hareketi yapan Yerküre üzerinde gözlem yapıyorsanız, çevrenizdeki gökcisimlerinin hareketlerini farklı algılarsınız. Gözlediğiniz bu tür hareketlere “görünür hareket” adını veririz. (Yerküre üzerindeki gözlemci olarak GÜNEŞ’i gözlediğinizde onun görünür hareketi sırasında hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yerdeğiştirdiğini, bir yılda YER etrafında bir kez dolanıyormuş gibi gözleriz. Güneş’imizin gökyüzünde gözlenen bu yer değiştirmesi, yerkürenin hareketi sonucunda gözlenen bir göreli-görünen harekettir. Güneş’in gerçek hareketi değildir.) Bu hareketi sırasında da bir yıl süresince Burç adı verilen 13 takımyıldızın sınırları içersinde yolalır.
Bilgi Notu :
Güneş Tutulum üzerinde hareket ederken Gök Eşleğine uzaklığı yani DİKAÇIKLIĞI sürekli değişmektedir. 21 Haziran’da Gök Eşleğinden kuzeye doğru en fazla 23.5 derece uzaklaşır. 22 Eylül’de gökeşleğini keserek sonra güneye iner, 21 Aralık günü maksimum ( – değer alarak) 23.5 derece olur, sonra tekrar Eşleğe yaklaşır. 20-21 Mart günlerinde GÜNEŞ, gökeşleği üzerinde, İlkbahar noktasında bulunur, bu konum İlkbahar ILIMI olarak adlandırılır. Sonraki günlerde ise gökeşleğinden kuzeye doğru uzaklaşır ve bu döngü sürer gider. Gökeşleğine olan açısal uzaklıktaki bu değişim, doğma-batma, gün süresi gibi kavramları belirler.
