HAZİRAN AYINDA GÜNEŞ :
GÜNEŞ’imiz Haziran ayının ilk günlerinde BOĞA takımyıldızı sınırları içersinde bulunacaktır. 22 Mayıs günü ise komşu İKİZLER takımyıldızı sınırları içine geçecek ve ay sonuna kadar bu takımyıldız sınırları içersinde görülecektir.
GÜNEŞ’in doğma ve batma konumları bu ay içersinde çok fazla değişim göstermeyecektir. Doğduğu ve battığı noktalar Coğrafya Yönleri olarak bildiğimiz Tam Doğu ve Tam Batı noktalarından Kuzey’e doğru 29-31 derece uzakta olacaktır. Bu açıklık 21 Haziran günü en büyük değerinde olur.
Haziran ayının ilk günlerinde yaklaşık 14 sa 49 dk olan gündüz süresi de çok fazla değişmeyecek. 21 Haziran günü en uzun gündüz-en kısa gece gerçekleşecek ve gündüz süresi yaklaşık 15 sa olacaktır. Sonraki günlerde gündüz süresi kısalmaya başlayacak ve ay sonunda yaklaşık 14 sa 58 dk 
olacaktır.
( Burada unutulmaması gereken özellik ; Türkiye’mizin doğusu ile batısı arasındaki doğma-batma saatleri arasındaki fark yaklaşık 1 saat civarındadır, ancak (enlemler arasındaki küçük zaman farkları dikkate alınmadığında) gündüz süresi ülkemizin heryerinde yaklaşık aynı uzunlukta olur.)
Güneş’imiz yıllık görünür hareketi sırasında gökküresi üzerinde kuzeye doğru yer değiştirmesi Haziran ayı içinde yavaşlayacak, 21 Haziran günü ise geri dönerek güneye doğru yer değiştirmeye başlayacaktır. Haziran ayı süresince Ankara’da yaklaşık 12:46 – 12:52 saatleri arasında öğlen çemberinden geçecektir. Aynı enlemdeki diğer kentlerin Ankara’ya göre boylam farklarına uygun olarak, doğma ve batma zamanlarında olduğu gibi, öğlen çemberinden geçiş zamanları doğusundaki kentlerde daha erken, batısındaki kentlerde ise daha geç olacaktır.
( Örneğin Ankara’nın Coğrafya Boylamı yaklaşık 32.8 derece doğu, İzmir’in ise 27.1 derece doğu boylamı, buna göre aralarındaki boylam farkı yaklaşık 5.6 derece olur. Her bir derece Güneş’in hareketine uygun olarak 4 zaman dakikasına denk gelir. Buna göre 5.6 x 4 = 22.4 dakika eder. Öyleyse Güneş, 1 Haziran günü Ankara Öğlen çemberinden saat 12:46 da geçecek ise, İzmir öğlen çemberinden yaklaşık 22.4 dakika sonra yanı yaklaşık 13:09 da geçecek demektir. Ankara’dan daha doğudaki iller için hesap yapılırken boylam farkına denk zaman değeri bu kez çıkartılır. Bu ayrıntıyı da unutmayalım…)
GÜNEŞ, Ankara ile aynı enlemli (yaklaşık 40 derece )gözlem yerlerinde Haziran ayı süresince günortasında, Güney yönünde, ufuktan en fazla 72-73,5 derece yüksekten geçecektir. 21 Haziran günü bu geçiş yüksekliği en büyük değerinde 73.5 derece olacak ve ayın son günlerine doğru ufuktan yüksekliği tekrar azalacaktır. (Ankara’ya göre verilen bu değerler, güneye doğru kaç derece giderseniz o kadar artar.. Kuzeye giderseniz azalır.) Her geçen gün GÜNEŞ ışınlarının geliş eğim açısı ve ısınma artmasını sürdürecektir.
Güneş’in gökyüzünde en yüksek konumunda olduğu 21 Haziran günü Dünyamızın hava sıcaklığı en yüksek olmaz. Bunun nedeni Yer atmosferinin, Yer kabuğunun ısınmasına etki eden bir çok etken vardır. Bunun sonucu olarak hava ve su sıcaklıkları ilerleyen tarihlerde en yüksekolur.
Türkiye’mizin doğusundan VAN, ortasından ANKARA ve batısından da İZMİR kentleri için HAZİRAN ayının 1, 15, 30. günlerinde Güneş ile ilgili zamanlar, öğlen-meridyenden geçiş zamanı, yüksekliği ve uzaklığı aşağıdaki çizelgede verilmiştir. Yaz Gündönümü olan 21 Haziran günü için de çizelgede yer verilmiştir. Değerleri karşılaştırarak yukarıda metin olarak verilen bilgileri irdelemenizi öneririm.
AY
AY, HAZİRAN ayı süresince, elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken yörüngesinin enberi ve enöte noktalarından geçiş tarihleri ile bu tarihlerdeki AY- YER uzaklıkları aşağıdaki gibidir.
08 HAZİRAN : AY, Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda : 368 504 km
23 HAZİRAN : AY, Enöte ( YER’e en uzak ) konumunda : 404 548 km
AY’ın EVRELERİ :
Ay’ın Yer etrafındaki yörüngesinde dolanmasının sonucu olarak, Güneş – Yer – AY açısı sürekli değişir ve farklı tarihlerde YER den AY’a bakıldığında AY’ın Güneş tarafından aydınlatılmış olan olan yarısının YER’den farklı biçimlerde görünmesi AY’ın EVRELERİ’ni oluşturur.
AY kendi ekseni etrafında 27,32 günde bir kezdöner. Bu dönme sırasında Güneş ışınları tıpkı Dünya üzerinde Gece-Gündüz olayı olduğu gibi AY’ın yarısını aydınlatır, diğer yarısı karanlıkta kalır. Dönme nedeniyle de aydınlık kısımları gündüzü yaşar, karanlık kısımları da geceyi. Dönme süresi 27,32 gün olduğundan AY yüzeyinde yaşıyorsanız yaklaşık 14 gün gündüz, 14 gün gece olacak demektir. Buradan anlaşılacağı gibi AY bir yarısı hep karanlık olmaz. AY’ın sürekli olarak bir “Karanlık Yüzü” yoktur. Her tarafı dönme sonucu Güneş ışığı alır.
Yeniay : 03 Haziran İlkdördün : 10 Haziran
Dolunay : 17 Haziran Sondördün : 25 Haziran
(AY, Yer etrafındaki yörüngesinde dolanırken, gökyüzünde hergün GÜNEŞ’ten açısal olarak yaklaşık 13 derece doğuya doğru uzaklaşır ve bunun sonucu olarak aynı gözlem yerinde hergün yaklaşık 45-50 dakika daha geç doğar.)
AY’ın evrelerine bakarak doğma batma zamanlarını tahmin edebilirsiniz.
YENİAY evresinde ise Güneş ile hemen hemen aynı doğrultuda olacakları için aynı saatte doğar ve batarlar. Bu evrede iken bize dönük olan yüzü karanlık olacağı için ve ayrıca Güneş ışınları etkisi ile görülemez. Güneş Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.
İLKDÖRDÜN evresinde : GÜNEŞ öğlen çemberimizde iken, doğu ufkumuzdan AY doğar, GÜNEŞ battığında ise AY Güney yönümüzde Öğlen Çemberimizde görülür. Gece yarısı olduğunda AY batar.
DOLUNAY evresinde : Yerdeki gözlemciye göre GÜNEŞ ile ters-karşı tarafıta yeralır. GÜNEŞ batarken doğar, bütün gece gökyüzünü aydınlatır, GÜNEŞ doğarken AY batar. AY Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.
SONDÖRDÜN evresinde : Gece yarısı olduğunda doğar, sabah GÜNEŞ doğarken AY güneyde en yüksek konumunda olur. Öğlen olduğunda ise günortasında AY batar.
Bunları biliyor muydunuz ?
AY yüzeyinde, Dünya’ya bakan tarafta oturuyor olsaydınız ;
DÜNYA’mız gökyüzünde hep aynı yerde duruyor olacaktı..
Dünya’mıza baktığınızda AY gibi evreler gösterdiğini görecektiniz.
GEZEGENLERİN
GÖZLENEBİLİRLİĞİ
Bilgi Notu :
Tutulum düzlemine yakın olan, ZODYAK Kuşağı içinde dolanan Gezegenler ve AY , Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra Batı gökyüzünde görünürler. Güneş’in Batı tarafında olanlar ise, Güneş sabah doğmadan önce doğarlar. Bu gökcisimleri Güneş’e açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli fazla süre gözlenebilirler.
Yukarıdaki görüntüde Güneş ve Gezegenlerin boyutları (çapları) orantılıdır. Birbirleri ile karşılaştırılabilir. Ancak Uzaklıkları ölçekli değildir. Sadece Güneş’e uzaklık sırasındadırlar.
Gezegenlerin Güneş Sistemi içindeki konumları, uzaklıkları, görünümleri gibi bir çok özelliği, tarih değiştirerek görebileceğiniz bazı web sayfalarının adresleri aşağıda. İstediğiniz tarihteki konumlarını, Dünyamıza ya da Güneş’e uzaklıklarını görebileceğiniz birkaç örnek. Buna benzer örnekleri sizler de internette bulabilirsiniz.
http://www.astronoo.com/en/articles/positions-of-the-planets.html
https://in-the-sky.org/solarsystem.php
https://www.timeanddate.com/astronomy/planets/distance
Başka bilgiler de istiyorsanız ;
http://www.astronomidiyari.com
https://www.nasa.gov/audience/foreducators/index.html
https://www.facebook.com/populerastronomi/
Çıplak göz ile görebileceğimiz gezegenlerin Haziran ayı içinde konumları ve gözlenebilirliklerini inceleyelim şimdi de ;
MERKÜR ; Haziran ayının ilk günlerinde Güneş’in doğusunda 11 derece açısal uzaklıkta olacak olan haberci gezegen 24 Haziran günü 
açısal olarak Güneş’ten en uzak konumda (En Büyük Doğu Uzanım EBDU : 25 derece ) ve ay sonuna doğru bu açısal uzaklık 23 derece civarında olacaktır..
Bu ay içersinde ayın ilk günlerinde BOĞA takımyıldızında gözlenecek, 05 Haziran günü İKİZLER ve ayın 25 inde ise YENGEÇ takımyıldızı sınırları içine geçecektir.
Haziran ayının ilk günlerinde Güneş’e açısal olarak yakın olması nedeniyle gözlenemeyecek, ilerleyen günlerde Güneş battığında ufuktan yüksekliği biraz artacak ve uygun gözlem koşullarında Batı ufkumuzda gözlenebilecektir. 18 Haziran günü İkizlerin parlak yıldızları Kastor ve Polluks ile komşu olacak ve MARS ile çok yakın görünümde olacaklardır.
VENÜS : Haziran ayının ilk günlerinde KOÇ takımyıldızı sınırları içinde 
iken 04 Haziran’ta BOĞA takımyıldızına geçecektir. Haziran ayı içinde Güneş’e açısal uzaklığı, Güneş’in batısında 19 derece den ay sonuna doğru 11 dereceye kadar azalacaktır. Mayıs ayı süresince oldukça parlak ( -3.9 kadir ) bir şekilde Güneş doğmadan önce ufuktan yüksekliği fazla olmasa da Doğu ufkunda kolaylıkla görülecektir. Her geçen gün daha geç doğacak ve gözlem süresi azalacak, gözlenmesi zorlaşacaktır.
MARS : Ayın ik günlerinde Güneş’in Doğu tarafında 29 derece açısal uzaklıkta 
bulucak olan “Kızıl Gezegen” İKİZLER takımyıldızı sınırları içinde 29 Haziran ’tan sonraki günlerde ise YENGEÇ takımyıldızı sınırları içinde doğuya doğru hareketini sürdürecektir. Güneş’in gökyüzündeki doğuya doğru görünür hareketinin daha hızlı olması nedeniyle, ayın son günü Güneş ile arasındaki açısal uzaklık azalacak, 19 derece olacaktır.
Güneş battığında, Batı ufkunda görülecek olan gezegen yaklaşık 2 saat gözlenebilecek her geçen gün Güneş battığı anda biraz daha ufka yakın olacak ve 1.7 kadir parlaklığı ile gözlem süresi azalacaktır. 18 Haziran günü MERKÜR gezegeni ile çok yakın görünümde gözleneceklerdir.
JÜPİTER : Bu ayın ilk günlerinde Güneş’in batısında bulunacaktır. Ayın ilk günlerinde açısal olarak Güneş’e yaklaşık 
169 derece uzaklıkta iken, YILANCI takımyıldızı içinde konumu fazla değişmemesine karşın, Güneş’in doğuya doğru hareketi nedeniyle ay sonuna doğru Güneş’ten açısal olarak Doğu tarafında yaklaşık 157 derece uzaklıkta (Batı taraftan 203 derece ) olacaktır. 10 Haziran günü ise hem doğudan hem de batıdan Güneş’e eşit uzaklıkta yanı 180 derece açısal uzaklıkta olacaktır. Bu konuma KARŞIKONUM adı verilir. (Jüpiter- Yer- Güneş dizilişi ) Gezegen bu konumda iken YER’e en yakın uzaklıkta olur.
Ayın ilk günleri gün batımından bir saat sonra doğacak olan gezegen,her geçen gün daha erken doğacaktır. Ayın son günlerinde ise Güneş batmadan bir saat önce doğmuş olacaktır. Güneş doğuncaya kadar -2,5 kadir den daha parlak görünümü ve parlak GALİLEO Uyduları ile ile güzel bir gözlem hedefi olmayı bu ay da sürdürecektir. 16 Haziran günü AY ile çok yakın görünümde olacaktır.
SATÜRN : Haziran ayı içinde YAY takımyıldızındaki konumu fazla değişmeyecek olan ve “Halkaların Efendisi” de denilen bu güzel 
görünümlü dev gaz gezegen, ayın ilk günlerinde Güneş’in Batı tarafında ve 139 derece açısal uzaklıkta olacaktır. Bu tarihlerde, gece yarısında doğacak ve gündoğumuna kadar gözlenebilecektir. Ay sonuna doğru Güneş’e olan açısal uzaklığı 169 dereceye kadar çıkacaktır. Bunun sonucu ayın ilerleyen günlerinde, daha erken, gece yarısı olmadan doğacak ve daha uygun gözlem koşulları olacak demektir. 0.5 kadir parlaklığı ve görkemli kuşağı ile iyi birgözlem hedefi olan gezegen 18/19 Haziran gecesi AY ile yakın görünümde olacaklardır.
Haziran ayı süresince gece yarısından sonra Güney gökyüzümüzde yine görsel şölen var, kaçırmayın. Gökyüzünün izlenmeye değer parlak gezegenleri ( Jüpiter, Satürn ) AKREP ve YAY takımyıldızlarının ev sahipliğinde gökyüzünü süsleyecekler. Jüpiterin meşhur Galileo Uyduları, Satürn’ün muhteşem halkası. İçinde bulunduğumuz SAMANYOLU Gökadasının merkezinin doğrultusu da bu bölgede YAY takımyıldızı sınırları içinde. Parlak görünümü ile Samanyolu ışıkları ve merkez doğrultusunda yeralan çok sayıda parlak derin uzay cisimleri bu görsel şölene ortaklık edecekler. AY 16-18 Mayıs günleri bu bölgede onlara eşlik edecek sadece.
Yapacağınız tek şey, uykunuzdan biraz vazgeçip gece yarısında Güney yönünüzde göyüzüne bakmak. Elbette ışık, hava, çevre kirlilikleri olmayan bir yerde olmalısınız bu güzellikleri görebilmek için. Kaçırmayın….
Gökyüzünüz açık olsun, ışık-hava ve çevre kirliliği sizin oralara uğramasın..(Hayal etmesi bile güzel..)
GÜNLERE GÖRE GÖKOLAYLARI
ÇYG : Açısal olarak Çok Yakın Görünümde ,
YG : Açısal olarak Yakın Görünümde
01 Haziran AY, Venüs ile YG
03 Haziran Ay YENİAY evresinde
04 Haziran AY, Merkür ile YG
05 Haziran AY, Mars ile YG
08 Haziran : AY, Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda : 368 504 km
08 Haziran AY Regulus (ASLAN takımyıldızının nın en parlak yıldızı ) ile YG
10 Haziran Ay, İLKDÖRDÜN evresinde
16 Haziran AY, Jüpiter ile ÇYG
17 Haziran Ay, DOLUNAY evresinde
19 Haziran AY, Satürn ile ÇYG
21 Haziran : YAZGÜNDÖNÜMÜ, ( En kısa gece, en uzun gündüz )
23 Haziran : AY, Enöte ( YER’e en uzak ) konumunda : 404 548 km
25 Haziran Ay SONDÖRDÜN evresinde
30 Haziran AY, Aldebaran (BOĞA takımyıldızının en parlak yıldızı) ile ÇYG
21 HAZİRAN 2019
YAZ GÜNDÖNÜMÜ ( Summer Solstice )
Yil içinde, gündüz süresindeki artışın sona erdiği ve gündüz süresinin azalmaya başladığı gün.. Kuzey Yarıküre için : – En uzun gündüz, en kısa gece süresi
Kuzey yarıkürede Yaz Gündönümü olduğu gün Güney Yarıküre için : KIŞ GÜNDÖNÜMÜ – En kısa gündüz, en uzun gece süresi olmaktadır.
GÜNEŞ’in Tutulum üzerindeki “Yıllık Görünür Hareketi” sırasında, gökyüzünde, kuzeye en çok yaklaştığı zaman. 21 Haziran’da Dikaçıklığı = + 23 derece 27 dakika : yaklaşık 23.5 derece olur.
Bunun sonucu olarak : Güneş bu tarihte, kuzey yarıkürede, enlemi 23.5 derece olan gözlem yerlerinde (YENGEÇ DÖNENCESİ olarak bildiğimiz enlem dairesi üzerindeki yerler..) öğlen tam tepeden geçecek demektir. Bizim enlemlerimizde ise tepeye yakın, biraz güneyden geçecek, en yüksek konumunda olacak demektir. Bu tarihten sonra, tekrar güneye doğru, dikaçıklığı azalacak demektir.
Bu tarihte GÜNEŞ’in gün ortasında tepe noktamıza en yakın geçiyor, ışınlarını neredeyse dik olarak bize gönderiyor olması, yılın en sıcak günü olması anlamında değildir. Atmosferimizde ölçülen sıcaklıklara etki eden önemli diğer etkenler de vardır. Atmosferin, karaların, okyanusların ısınması daha geç olur. Bu da Yaz Gündönümü’nden haftalar sonra en sıcak günler oluşur demektir.
Kuzey Kutup noktasındaki gözlemciler için Güneş günboyu ufka paralel olarak gökyüzünde dolanır. 20/21 Mart günü tam ufukta dolanan Güneş, her gün biraz daha yükselir, Yaz Gündönümü gününde Güneş gün boyu gökyüzünde ve yüksekliği de ufuktan 23.5 derece yukarıda, yani en yüksek konumunda demektir. 21 Haziran’da en yüksek konumda dolanır, ve ilerleyen günlerde tekrar yükseklik azalır. 23 Eylül günü ise GÜNEŞ tekrar ufka inmiştir, gün boyu ufukta dolanır. Bu süre içinde, kuzey kutup noktasında altı ay gündüz demektir.
Bu anlatılanlar ve tanımlar, Güney yarıküre için tamamen ters olacak şekilde gerçekleşir.
————————
Bilgi Notu :
GÜNEŞ’imizin bir yıl boyunca gökyüzünde izlediği çembere “TUTULUM” denilmektedir. Güneş, bu çember üzerinde her gün doğuya doğru yaklaşık 1 derece yolalır.
Güneş ve Ay Tutulmaları, YER, AY ve GÜNEŞ tam bu çember üzerinde ve aynı hizada olduklarında gerçekleşir. Tutulum denmesinin nedeni de budur. Diğer gezegenler ve AY da bu çembere çok yakın dolanırlar.
Hepsinin dolandığı, Tutulum çevresindeki band şeklindeki bu bölgeye ZODYAK KUŞAĞI adı verilir.
Yerküremiz GÜNEŞ etrafındaki yörüngesini bir yılda tamamlar. Dönme ve dolanma hareketi yapan Yerküre üzerinde gözlem yapıyorsanız, çevrenizdeki gökcisimlerinin hareketlerini farklı algılarsınız. Gözlediğiniz bu tür hareketlere “görünür hareket” adını veririz. (Yerküre üzerindeki gözlemci olarak GÜNEŞ’i gözlediğinizde onun görünür hareketi sırasında hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yerdeğiştirdiğini, bir yılda YER etrafında bir kez dolanıyormuş gibi gözleriz. Güneş’imizin gökyüzünde gözlenen bu yer değiştirmesi, yerkürenin hareketi sonucunda gözlenen bir göreli-görünen harekettir. Güneş’in gerçek hareketi değildir.) Bu hareketi sırasında da bir yıl süresince Burç adı verilen 13 takımyıldızın sınırları içersinde yolalır.
Bilgi Notu :
Güneş Tutulum üzerinde hareket ederken Gök Eşleğine uzaklığı yani DİKAÇIKLIĞI sürekli değişmektedir. 21 Haziran’da Gök Eşleğinden kuzeye doğru en fazla 23.5 derece uzaklaşır. Bu konumda Kuzey yarıkürede yaşayanlar için YAZ GÜNDÖNÜMÜ oluşur. 22 Eylül’de gökeşleğini keserek sonra güneye iner, 21 Aralık günü maksimum ( – değer alarak) 23.5 derece olur, sonra tekrar Eşleğe yaklaşır. 20-21 Mart günlerinde GÜNEŞ, gökeşleği üzerinde, İlkbahar noktasında bulunur, bu konum İLKBAHAR ILIMI olarak adlandırılır. Sonraki günlerde ise gökeşleğinden kuzeye doğru uzaklaşır ve bu döngü sürer gider. Gökeşleğine olan açısal uzaklıktaki bu değişim, doğma-batma, gün süresi gibi kavramları belirler.
Gökyüzünüz açık olsun, ışık-hava ve çevre kirliliği sizin oralara uğramasın..
(Hayal etmesi bile güzel..) Yine de uğruyorlarsa(!), siz de onların olmadığı yerlere gidin 🙂
—————————————————————————–
