GÜNEŞ :

GÜNEŞ’imiz Haziran ayının  ilk yarısında  BOĞA  takımyıldızı sınırları içersinde bulunacaktır. 21 Haziran    günü ise komşu İKİZLER takımyıldızı sınırları içersine geçecek ve ay sonuna kadar  kadar bu takımyıldız sınırları içersinde görülecektir.

GÜNEŞ’in doğma ve batması bu ay içersinde biraz daha değişecektir. Bu ay içinde  Coğrafya Yönleri olarak bildiğimiz Tam Doğu  ve  Tam Batı  noktalarından kuzeye doğru 30-32 derece uzakta bir konumda    doğup batacaktır. Bu açı  21 Haziranda en büyük değerde olur.

Doğma ve batma saatleri her gözlem yerinde farklı olur. Doğudaki bir gözlem yerinde batıdaki bir gözlem yerine göre daha erken doğar ve batar. Bu fark, iki gözlem yeri arasındaki coğrafya boylamları farkına denk zaman farkı kadardır.

Güneş’imiz yıllık görünür hareketi sırasında  gökyüzünde kuzeye doğru yerdeğiştirmesi  Haziran ayı içinde yavaşlayacak, 21 Haziran günü ise geri dönerek Güneye doğru  yerdeğiştirmeye başlayacaktır.

Haziran ayı süresince Ankara’da yaklaşık olarak 12:46  ile  12:52 saatleri arasında öğlen çemberinden geçecektir. Diğer kentlerin Ankara’ya göre boylam farklarına uygun olarak,  doğusundaki kentlerde daha erken, batıdaki kentlerde ise daha geç geçecektir. Tam bu geçişler sırasında yani tam öğlen zamanında  ufuktan yüksekliği Haziran ayı süresince  yaklaşık 70-73 derece arasında olacaktır. Herhangi bir gözlem yeri için Güneş’in en yüksek olacağı zaman 21 Haziran günü öğlen zamanıdır.

Haziran ayı içinde gündüz süresinin uzunlukları da  artmasını  sürdürecektir. Gündüz süresindeki bu artış 21 Haziran  gününe kadar sürecektir. 21 Haziran’dan sonra ise gündüz süresi yavaş yavaş kısalmaya  başlayacaktır.

21  HAZİRAN 2017  

Kuzey Yarıküre için  :  YAZ GÜNDÖNÜMÜ  –   En uzun gündüz,  en kısa gece süresi

Güney Yarıküre için  : KIŞ GÜNDÖNÜMÜ  –   En kısa gündüz,  en uzun gece süresi

GÜNEŞ’in  Tutulum üzerindeki “Yıllık Görünür Hareketi”  sırasında,   gökyüzünde,  kuzeye  en çok yaklaştığı zaman.  Dikaçıklığı =  + 23 derece  27 dakika : yaklaşık 23.5 derece olur.

Bunun sonucu olarak : Güneş bu tarihte, kuzey yarıkürede, enlemi 23.5 derece olan gözlem yerlerinde (YENGEÇ DÖNENCESİ olarak bildiğimiz enlem dairesi üzerindeki yerler..)   öğlen tam tepeden geçecek demektir. Bizim enlemlerimizde ise  tepeye yakın, biraz güneyden geçecek (enlemi daha büyük olan daha kuzeydeki ülkeler için daha güneyden..) ,  en yüksek konumunda olacak  demektir. Bu tarihten sonra, tekrar güneye doğru, dikaçıklığı azalacak demektir.

GÜNEŞ’in tam tepe noktamızdan geçiyor, ışınlarını tam dik olarak bize gönderiyor olması, yılın en sıcak günü olması anlamında değildir. Atmosferimizde ölçülen sıcaklıklara etki eden önemli diğer etkenler de vardır. Örneğin; karaların, okyanusların ısınması daha geç olur. Bu da Yaz Gündönümü’nden haftalar sonra en sıcak günler oluşur demektir. 

Bu tarihte, Kuzey Kutup noktasındaki gözlemciler için  Güneş gün boyu gökyüzünde ve yüksekliği de ufuktan 23.5 derece yukarıda, yani en yüksek konumunda demektir. 21 Mart günü tam ufukta dolanan güneş, her gün biraz daha yükselir, günboyu ufka paralel olarak gökyüzünde dolanır. 21 Haziran’da en yüksek konumda dolanır, ve ilerleyen günlerde tekrar yükseklik azalır. 21 Eylül  günü ise GÜNEŞ tekrar  ufka inmiştir, gün boyu ufukta dolanır. Bu süre içinde, kuzey kutup noktasında altı ay  GÜNEŞ ufkun üstünde yani gündüz demektir.

Bu anlatılanlarve tanımlar, Güney yarıküre için tamamen ters olacak şekilde gerçekleşir.

Bilgi Notu :

Güneş Tutulum üzerinde hareket ederken  Gök Eşleğine uzaklığı yanı DİKAÇIKLIĞI sürekli değişmektedir. 21 Haziran’da Gök Eşleğinden kuzeye doğru  en fazla 23.5 derece uzaklaşır. 22 Eylül’de gökeşleğini keserek sonra güneye iner, 21 Aralık günü ( – değer alarak) maksimum 23.5 derece olur, sonra tekrar Eşleğe yaklaşır. 20-21 Mart günlerinde GÜNEŞ, gökeşleği üzerinde,  İlkbahar noktasında bulunur, bu konum Kuzey yarıküredeki gözlemciler için  İlkbahar ILIMI olarak adlandırılır. Sonraki günlerde ise gökeşleğinden kuzeye doğru  uzaklaşır ve bu döngü sürer gider. Gökeşleğine olan açısal uzaklıktaki bu değişim, doğma-batma, gün süresi gibi kavramları belirler.  

23 Eylül konumu, Sonbahar ILIMI

21 Haziran  YAZ GÜNDÖNÜMÜ

21 Aralık   KIŞ GÜNDÖNÜMÜ

 ————————————————————————————————————–———

AY  

 AY,  elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken  ;  

06 Haziran  günü  enöte   konumunda

YER’e  en  uzak konumda olup   uzaklığı  405 950  km

23 Haziran   günü  enberi  konumunda

YER’e  en yakın konumda olup   uzaklığı  357 200 km

İlkdördün      :   01 Haziran            Dolunay       :   09 Haziran

Sondördün    :   17 Haziran            Yeniay         :   24 Haziran     

AY  ;   

03/04 Haziran  gecesi,  gece boyunca,   BAŞAK takımyıldızı içinde, JÜPİTER ile çok yakın görünümde,

09/10 Haziran gecesi gece yarısından sonra Batı gökyüzünde, SATÜRN ile çok yakın görünümde,

21 Haziran sabaha karşı,  Doğu ufkumuzda, GÜNEŞ doğmadan az önce   VENÜS ile çok yakın görünümde.

GEZEGENLERİN GÖZLENEBİLİRLİĞİ

 MERKÜR :  Ayın ilk günü Güneş’in Batı tarafında ve KOÇ takımyıldızı sınırları içersinde olacaktır. Bu gün Güneş’e açısal olarak yaklaşık 20 derece uzaklıkta bulunacak olan gezegen ayın 2 sinde BOĞA takımyışldızı sınırları içine geçecektir.İlerleyen her gün, gökyüzünde doğuya doğru hareketini sürdürecek,  21  Haziran günü   Güneş’e açısal olarak çok yakın olacak ve İKİZLER takımyıldızı sınırları içine geçecektir.  Ay sonunda ise Güneş’ten açısal olarak  Batı tarafında yaklaşık 10 derece uzakta yeralacaktır.  Bu açısal yakınlık nedeniyle de gözlenmesi çok zor olacaktır. 28 Haziran günü MARS ile çok yakın görünümde olacaklardır.

VENÜS :   Mayıs ayı son günlerinde  BALIKLAR takımyıldızı sınırları içersinde ve Güneş’in batısında olduğu günlerde geri hareketini yaparak tekrar doğuya  doğru hareketine başlamıştı. Bu günlerde gökyüzündeki yerdeğiştirmesi çok yavaş olan  VENÜS  ayın ilk günü  Güneş’e olan açısal uzaklığı 45 derece olacaktır.  Sabah gökyüzünde Doğu ufkumuzda  “Sabah Yıldızı” olarak yeralmaktadır. Güneş doğmadan az önce DOĞU noktasına çok yakın bir yerden doğacak ve Güneş doğuncaya kadar kısa süre gözlenebilecektir. 9 Haziran’da KOÇ,  28 Haziran’da ise BOĞA takımyıldızı sınırları içine geçecektir.  VENÜS   -4 kadir  parlaklığı ile   GÜNEŞ ve AY’dan sonra gökyüzünün en parlak görünen cismi olmayı sürdürecektir.

MARS :  ayı ilk günlerinde  BOĞA  takımyıldızı sınırları içinden 5 Haziran’da İkizler takımyıldızı sınırları içine geçecek ve ay sonuna kadar bu takımyıldız sınırları içinde kalacak.   Yaklaşık +2 kadir parlaklığı ile zor farkedilecek durumda olan  “Kızıl Gezegen”  Güneş’in  Doğu tarafında yeralacak ve Güneş battıktan sonra Batı ufkumuzda ufka çok yakın bir konumda olacağı için gözlenmesi çok zor olacaktır. Güneş’e açısal olarak 17 derece uzakta iken ay sonunda bu açıklık 8 dereceye azalacak ve gözlenemeyecektir.

JÜPİTER :  Gezegenlerin “Ağabeyi”  olan bu dev gaz gezegenin  Güneş ile arasındaki açısal uzaklık (u :  uzanım açısı)   Güneş’in Doğu tarafında hergeçen gün azalmaktadır.  Ayın ilk günü 122 derece olan bu açısal uzaklık ayın son gününde 94 dereceye kadar azalacaktır.  JÜPİTER’in  BAŞAK takımyıldızı içindeki konumu çok az değişmesine karşın GÜNEŞ’in doğuya doğru yerdeğiştirmesi sonucu  aralarındaki açısal uzaklık hergeçen gün azalmaktadır. Güneş battığında, Doğu ufkumuzda biraz yükselmiş olarak görülmeye başlayacak ve her geçen gün daha yüksek konumda görülecektir.. Sabaha doğru da her geçen gün biraz daha erken batmış olacaktır. Ancak gökyüzünde Venüs kadar olmasa da -2 kadire yakın parlaklığı ve  kendi etrafında dolanan görece parlak ve meşhur Galileo Uyduları ile  keyifle gözlenebilecek bir gözlem hedefi olacaktır. Haziran ayı süresince de BAŞAK takımyıldızı sınırları içersinde yeralmayı sürdürecektir.

SATÜRN   :  Gökyüzünün  güzel görünümlü, halkalı dev gaz gezegeni olan SATÜRN, Haziran ayı süresince takımyıldızı sınırları içinde bulunacaktır Akrep’in Kalbi  Antares’in doğusunda, yaklaşık 18-15 derece olan açısal uzaklığını koruyacaktır.  Ayın ilk günlerinde Güneş battıktan sonra doğacak olan gezegen, 15 Haziran günü GÜNEŞ ile KARŞIKONUM’da olacak ve GÜNEŞ batarken doğacak ve sabaha kadar gözlenebilecektir. Ayın ikinci yarısında ise  GÜNEŞ battığında  doğu ufkumuzda yükselmiş bir konumda olacak ve sabaha karşı batacaktır.  JÜPİTER kadar parlak olmasa da sıfır  kadire yaklaşacak olan parlaklığı ile rahatça gözlenebilecektir.

SATÜRN gezegeninin ilginç olmasını sağlayan halkasının görünümü sürekli değişmektedir. Bazen  dünyamız, halkanın bulunduğu düzlemde bulunur ve halka sanki bir çizgi gibi görülür. Geçen uzun yıllar süresince  halka düzleminin bize göre eğimi değişir. Bazen bu eğim en büyük olduğunda halkanın gözlemi en güzel olur. Halkanın ayrıntıları, arasındaki boşluklar, gezegen ile halka arasındaki boşluk vb halkanın yapısı çok belirgin olur.  Astrofotoğrafçılar için güzel bir hedef olur.  2017 yılı işte böyle bir fırsatı size sunuyor. SATÜRN  görünüm olarak en uygun konumda,  kaçırmayın.

Gökyüzünüz açık olsun..

Bilgi Notu :  

Yerküremiz  GÜNEŞ  etrafındaki yörüngesini bir yılda tamamlar. Yerküre üzerinde gözlem yapıyorsanız, çevrenizdeki gökcisimlerinin  hareketlerini farklı algılarsınız. Gözlediğiniz bu tür hareketlere  “görünür hareket” adını veririz. Yerküredeki gözlemci olarak GÜNEŞ’i gözlediğimizde onun görünür hareketi sırasında hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yerdeğiştirdiğini, bir yılda YER etrafında bir kez dolandığını gözleriz.  Bu  yer değiştirme,  yerkürenin hareketi sonucunda gözlenen bir harekettir. Güneş’in gerçek hareketi değildir. Bu   hareketi sırasında da bir yıl  süresince aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi  Burç adı verilen 13 takımyıldızın sınırları içersinde yolalır.

Bilgi Notu :

GÜNEŞ’imizin  bir yıl boyunca gökyüzünde izlediği çembere “TUTULUM” denilmektedir. Güneş, bu çember üzerinde  hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yolalır.  Güneş ve Ay Tutulmaları,  YER, AY ve GÜNEŞ tam bu çember üzerinde ve aynı hizada olduklarında gerçekleşir. Tutulum denmesinin nedeni de budur. Diğer gezegenler ve AY da bu çembere çok yakın dolanırlar. Hepsinin dolandığı, Tutulum çevresindeki band şeklindeki bu bölgeye  ZODYAK KUŞAĞI  adı verilir.

Uyarı..Öneri  :

Gökyüzü gözlemi yapmayı düşünüyorsanız AY’ın ilkdördün evresine yakın günleri tercih etmelisiniz. Akşamın ilk saatlerinde AY gözlemi yapılır, sonrasında            ışığının etkisi azalır ve batar. Bu saatten sonra da diğer gökcisimleri, derin uzay cisimleri rahatlıkla gözlenebilir. Elbette,  gözlemlere olumsuz etki yapan  çevre, ışık ve hava kirliliği olmaması gerekmektedir. Gözlem için, olanağınız varsa, kentlerin-yerleşim yerlerinin  dışında, karanlık,  ancak güvenli bir yer seçmeniz uygun olacaktır.

Bilgi Notu :

Gezegenler ve AY   gibi Tutuluma yakın gökcisimlerinin Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra gökyüzünde görünürler. Batı tarafında olanlar ise,  Güneş sabah doğmadan önce doğarlar. Bu gökcisimleri  Güneş’e  açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli  fazla süre gözlenebilirler.  

Yer’den bakıldığında,  Güneş ve Gezegen doğrultuları arasındaki açıya  o gezegenin uzanım açısı denir.  

Yer ile Güneş arasında kalan “İç gezegenler”  MERKÜR  ve  VENÜS’ün yörünge hareketleri sırasında  UZANIM açılarındaki değişim ve özel konum adlandırmaları aşağıdaki şekilde görülmektedir.

“Dış gezegen” ; MARS,  JÜPİTER,  SATÜRN ve  NEPTÜN  için uzanım açısındaki değişimler de aşağıdaki şekilde verilmiştir.

GÜNEŞ :

GÜNEŞ’imiz Mayıs ayının  ilk yarısında  KOÇ  takımyıldızı sınırları içersinde bulunacaktır. 14 Mayıs    günü ise komşu BOĞA takımyıldızı sınırları içersine geçecek ve ay sonuna kadar  kadar bu takımyıldız sınırları içersinde görülecektir.

GÜNEŞ’in doğma ve batması bu ay içersinde biraz daha değişecektir. İlerleyen günlerde Coğrafya Yönleri olarak bildiğimiz Tam Doğu  ve  Tam Batı noktalarından kuzeye doğru  ayın  ilk günü  20  derece son günü ise yaklaşık 30 derece uzaktan  doğup batacaktır.

Gökcisimlerinin doğma ve batma saatleri her gözlem yerinde farklı olur. Doğuda daha erken doğar ve batar.

Güneş’imiz yıllık görünür hareketi nedeniyle gökyüzünde daha kuzeye doğru yerdeğiştirecektir. Bunun sonucunda, öğlen meridyenimizden (Mayıs ayı süresince 12:44  –  12:46 saatleri arasında öğlen çemberinden geçecektir. ) geçisi sırasında ayın ilk günleri ufuktan yüksekliği yaklaşık 65 derece olacak, her geçen gün bu açısal yüksekliği artacak ve ayın son günü ise  yaklaşık 72 derece olacaktır. Bu şekilde, daha yükseklerden geçmesi  ışınlarının bize daha dik gelmesi yanı ısınmanın daha da artması demektir.

Gündüz uzunlukları da artıyor.  Ayın ilk günlerinde 13 saat 50 dakika olan gündüz süresi ayın son gününde ise yaklaşık 14 saat 45 dakika olacaktır.   Gündüz süresindeki bu artış 21 Haziran  gününe kadar sürecektir. Daha sonra gündüz süresi kısalmaya başlayacaktır.

Dünyamız,  Güneş etrafındaki  yörüngesinde dolanırken Mayıs ayı içersinde Güneş’ten yaklaşık 1000 km daha uzaklaşmış olacaktır.  Güneş’ten bu kadar uzaklaşmasına karşın  Güneş ışınlarının bizim bulunduğumuz kuzey enlemlerindeki ülkelere daha dik gelecek olması ısınmayı, sıcaklığı arttıracaktır.

Bilgi Notu :  

Yerküremiz  GÜNEŞ  etrafındaki yörüngesini bir yılda tamamlar. Yerküre üzerinde gözlem yapıyorsanız, çevrenizdeki gökcisimlerinin 
hareketlerini  farklı algılarsınız. Gözlediğiniz bu tür hareketlere  “görünür hareket” adını veririz. Yerküredeki gözlemci olarak GÜNEŞ’i gözlediğimizde onun görünür hareketi sırasında hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yerdeğiştirdiğini, bir yılda YER etrafında bir kez dolandığını gözleriz.  Bu  yer değiştirme,  yerkürenin hareketi sonucunda gözlenen bir harekettir. Güneş’in gerçek hareketi değildir. Bu   hareketi sırasında da bir yıl  süresince aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi  Burç adı verilen 13 takımyıldızın sınırları içersinde yolalır.

 Bilgi Notu :

GÜNEŞ’imizin  bir yıl boyunca gökyüzünde izlediği çembere “TUTULUM ” denilmektedir. Güneş, bu çember üzerinde  hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yolalır.  Güneş ve Ay Tutulmaları,  YER, AY ve GÜNEŞ tam bu çember üzerinde ve aynı hizada olduklarında gerçekleşir. Tutulum denmesinin nedeni de budur. Diğer gezegenler ve AY da bu çembere çok yakın dolanırlar. Hepsinin dolandığı, Tutulum çevresindeki band şeklindeki bu bölgeye  ZODYAK KUŞAĞI  adı verilir.

Bilgi Notu :

Güneş Tutulum üzerinde hareket ederken  Gök Eşleğine uzaklığı yani DİKAÇIKLIĞI sürekli değişmektedir. 21 Haziran’da Gök Eşleğinden kuzeye doğru  en fazla 23.5 derece uzaklaşır. 22 Eylül’de gökeşleğini keserek sonra güneye iner, 21 Aralık günü maksimum ( – değer alarak)  – 23.5 derece olur, sonra tekrar Eşleğe yaklaşır. 20-21 Mart günlerinde GÜNEŞ, gökeşleği üzerinde,  İlkbahar noktasında bulunur, bu konum İlkbahar ILIMI olarak adlandırılır. Sonraki günlerde ise gökeşleğinden kuzeye doğru  uzaklaşır ve bu döngü sürer gider. Gökeşleğine olan açısal uzaklıktaki bu değişim, doğma-batma, gün süresi gibi kavramları belirler.  

 ———————————————————————————————————————–

AY  

AY,  elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken  ;

12 Mayıs  günü  enöte   konumunda – YER’e  en  uzak konumda olup   uzaklığı  406 210  km

26 Mayıs   günü  enberi  konumunda – YER’e  en yakın konumda olup   uzaklığı  357 208 km

İlkdördün      :   03 Mayıs            Dolunay       :   11 Mayıs

Sondördün    :   19 Mayıs            Yeniay             :   25 Mayıs             

AY  ; 

04 Mayıs,   Güneş battığında  Regulus(alfa Aslan) ile Güney yönünde 60 derece yükseklikte çok yakın görünümde

07 Mayıs,  Güneş battıktan sonra,  JUPİTER  ile Güney-Doğu yönünde 40 derece yükseklikte  çok yakın görünümde,

13/14 Mayıs gecesi, gece yarısında,  Güney-Doğu yönünde SATÜRN ile  yakın görünümde birlikte doğacaklar,

22/23 Mayıs gecesi, sabaha karşı, Güneş doğmadan kısa süre önce, VENÜS ile yakın görünümde,

24 Mayıs ta MERKÜR,  27 Mayıs’ta ise MARS ile yakın görünümde olacaktır.

Uyarı..Öneri  :

Gökyüzü gözlemi yapmayı düşünüyorsanız AY’ın ilkdördün evresine yakın günleri tercih etmelisiniz. Akşamın ilk saatlerinde AY gözlemi yapılır, sonrasında AY ışığının etkisi azalır ve batar. Bu saatten sonra da diğer gökcisimleri, derin uzay cisimleri rahatlıkla gözlenebilir. Elbette,  gözlemlere olumsuz etki yapan  çevre, ışık ve hava kirliliği olmaması gerekmektedir. Gözlem için, olanağınız varsa, kentlerin-yerleşim yerlerinin  dışında, karanlık,  ancak güvenli bir yer seçmeniz uygun olacaktır.

GEZEGENLERİN GÖZLENEBİLİRLİĞİ

 Bilgi Notu : Gezegenler ve AY   gibi Tutuluma yakın gökcisimlerinin Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra gökyüzünde görünürler. Batı tarafında olanlar ise,  Güneş sabah doğmadan önce doğarlar. Bu gökcisimleri  Güneş’e  açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli  fazla süre gözlenebilirler.  

Yer’den bakıldığında,  Güneş ve Gezegen doğrultuları arasındaki açıya  o gezegenin uzanım açısı denir.  

Yer ile Güneş arasında kalan “İç gezegenler”  MERKÜR  ve  VENÜS’ün yörünge hareketleri sırasında  UZANIM açılarındaki değişim ve özel konum adlandırmaları aşağıdaki şekilde görülmektedir.

“Dış gezegen” ; MARS,  JÜPİTER,  SATÜRN ve  NEPTÜN  için uzanım açısındaki değişimler de aşağıdaki şekilde verilmiştir.

MERKÜR :  Güneş etrafındaki yörüngesinde hızla dolanırken gökyüzünde Güneş’in Batı tarafında ve Balıklar takımyıldızı sınırları içersinde olacaktır.  17/18 Mayıs gecesi   Güneş’e açısal olarak en uzakta (EBBU = 26 derece ) olması nedeniyle, sabaha karşı Güneş doğmadan az önce Doğu ufkunda uygun koşullarda, kısa süre  gözlenebilecektir. İlerleyen günlerde de Güneş’e açısal olarak yaklaşacaktır.  19 Mayıs’ta Balina(CETUS) takımyıldızına geçecek, 3 gün sonra da  Koç takımyıldızı sınırlarınn  girecektir.

VENÜS :   Mayıs ayı süresince BALIKLAR takımyıldızı sınırları içersinde ve Güneş’in batısında kalacak olan  VENÜS  ayın ilk günü  Güneş’e olan açısal uzaklığı 39 derece iken son gününde 45  dereceye kadar uzaklaşmış olacaktır. Sabah gökyüzünde Doğu ufkumuzda  “Sabah Yıldızı” olarak yeralmaktadır. Güneş doğmadan az önce DOĞU noktasına çok yakın bir yerden doğacak ve Güneş doğuncaya kadar kısa süre gözlenebilecektir. Gözlem süresi hergün az da olsa artacaktır.  Venüs’ün parlaklığı Mayıs ayı süresince artacaktır.

MARS : Mayıs ayı süresince BOĞA  takımyıldızı sınırları içersinde olacak olan “Kızıl Gezegen”  Güneş’in  Doğu tarafında yeralacak ve Güneş battıktan sonra Batı ufkumuzda ufka yakın bir konumda görülecektir. Güneş’e açısal olarak 26 derece uzakta iken ay sonunda bu açıklık 17 dereceye azalacak ve gözlem süresi kısalacaktır.  Güneş battıktan kısa bir süre batacaktır. Ayın ikinci yarısı gözlenmesi zor olacaktır.  

JÜPİTER :  Gezegenlerin “Ağabeyi”  olan bu dev gaz gezegenin  Güneş ile arasındaki açısal uzaklık (u :  uzanım  açısı)   Güneş’in Doğu tarafında hergeçen gün azalmaktadır.  Güneş battığında, Doğu ufkumuzda biraz yükselmiş olarak görülmeye başlayacak ve her geçen gün biraz daha yükselmiş olarak gözlenebilecektir. Sabaha doğru da her geçen gün biraz daha erken batmış olacaktır. Ancak gökyüzünde Venüs kadar olmasa da -2 kadirlik parlaklığı, kendi etrafında dolanan görece parlak ve meşhur Galileo Uyduları ile  keyifle gözlenebilecek bir gözlem hedefi olacaktır. Mayıs ayı süresince de BAŞAK takımyıldızı sınırları içersinde yeralmayı sürdürecektir.

SATÜRN   :   Mayıs   ayının ortasına kadar YAY   takımyıldızı sınırları içersine  bulunacak olan  halkası ile güzel görünümlü bu gezegen, daha sonra YILANCI takımyışdızı sınırları içersine geçecektir.   JÜPİTER gibi güzel bir gözlem hedefi olur.  Akrep’in Kalbi  Antares’in yaklaşık 18 derece doğusunda yeralacaktır. Ayın ilk günlerinde  gece yarısına doğru doğacak ve sabah Güneş doğuncaya kadar gökyüzümüzü süsleyecektir.  İlerleyen günlerde daha erken doğacaktır ve daha uzun süre gözlenebilecektir.  Mayıs ayı süresince  JÜPİTER’in yaklaşık 6 saat  ardından görünecek birlikte gökyüzümüzü süsleyeceklerdir. JÜPİTER kadar parlak olmasa da sıfır kadire yaklaşacak olan parlaklığı ile rahatça gözlenebilecektir.

SATÜRN gezegeninin ilginç olmasını sağlayan halkasının görünümü sürekli değişmektedir. Bazen  dünyamız, halkanın bulunduğu düzlemde bulunur ve halka sanki bir çizgi gibi görülür. Geçen uzun yıllar süresince  halka düzleminin bize göre eğimi değişir. Bazen bu eğim en büyük olduğunda halkanın gözlemi en güzel olur. Halkanın ayrıntıları, arasındaki boşluklar, gezegen ile halka arasındaki boşluk vb halkanın yapısı çok belirgin olur.  Astrofotoğrafçılar için güzel bir hedef olur.  2017 yılı işte böyle bir fırsatı size sunuyor. SATÜRN  görünüm olarak en uygun konumda,  kaçırmayın.

05 /  06  MAYIS  ETA AQUARID (Eta KOVA)   Göktaşı Yağmuru 

Halley Kuyrukluyıldızı çok bilinen bir kuyrukluyıldızdır. Kuyrukluyıldızlar, genel olarak, bilimsel adı dışında,  kim tarafından keşfedilmiş ise onun adı ile bilinir. Ancak Halley’in bir farklı durumu vardır. Bir İngiliz gökbilimci, jeofizikçi, matematikçi olan Edmond Halley, 1758 yılında,  geçmiş yıllardaki KY geçişlerini incelemiş, aralarında 75 yıl ve katları olan geçişleri incelediğinde, aynı kuyruklı yıldız olması gerektiğini belirlemiş. Ardından  ne zaman  geçeceğini hesaplamış ve    1758 de kuyrukluyıldız tekrar Güneş etrafında dolanmış. Bu nedenle de o kuyrukluyıldıza Halley adı verilmiş.

Halley kuyrukluyıldızı Güneş etrafındaki yörüngesini yaklaşık 75 yılda tamamlar. Her geçişinde  çıplak gözle gözlenebilecek kadar parlak olmuştur. Dönemi de, uzun yaşayan bir insanın ardarda iki geçişini gözleyebileceği bir süredir.

Önceki geçişi, Güneş’e en yakın olduğu tarih Şubat 1986 olmuştur. Bir sonraki görüneceği yıl 2061 olarak hesaplanmış.

Ekim ayı ortalarında görülen Orionid (Avcı)  göktaşı yağmuru da Halley kuyrukluyıldızının yörüngesinde bıraktığı tozlar tarafından oluşturulur.

1986 yılı geçişinde, gönderilen GIOTTO adlı araştırma sondası Halley’in çekirdeğine çok yaklaşmış ve  ilk kez bir  KY çekirdeği görüntülenmiştir.

Halley kuyrukluyıldızının 1985-86 yılında Güneş’e en yakın olduğu konumda iken  bu  geçişi sırasında yörüngesinde bıraktığı toz ve taş parçaları yer atmosferine girerek  bu göktaşı yağmurunu oluştururlar. Doğal olarak,  Güneş’e yakın geçişinde  yörüngede daha çok parçacık olur, eğer yakın geçişten sonra  uzun yıllar geçmiş ise parçacıklar yayılacağı  ve azalacağı için göktaşı yağmuru sağanak değil de çisentiye dönüşür. Yani, bir saat süresinde oluşan göktaşı izi sayısı azalır. Bu göktaşı yağmuru da sayıca çok fazla olmayacaktır. Bu kez, bir saat içersinde 15 civarında göktaşı izi görebilirsiniz. Belki, şansınız olursa  arada ateştopu da görebilirsiniz.

19  Nisan – 28 Mayıs tarihleri arasında gözlenebilecek olan bu göktaşı yağmurunun en fazla sayıda gözleneceği tarihler 05-06 Mayıs geceleri.   Geçen ay görülen Çalgı Göktaşı yağmurunda olduğu gibi ay İlk dördün evresini yeni geçmiş durumda olacak. Kova takımyıldızı bölgesi gece yarısından sonra Doğu ufkumuzdan yükselecek ve ay kısa süre sonra batacak. Bu durumda AY’ın ışığının etkisi de olmayacak.  En güzel gözlem zamanı ise KOVA takımyıldızı sabaha karşı Güney-Doğu ufkumuzda iken olacaktır.

Öyleyse; sabaha karşı,  ışık ve hava kirliliğinin olmadığı güvenli bir gözlem yeri belirlemek, uygun giysiler seçmek, uzanarak gökyüzüne, Güney-Doğu ufkumuza doğru bakmak, sayıca az olacağını da düşünerek bakmak,   hepsi bu… Bu sırada, Akrep takımyıldızı, Akrepin kalbi Antares’in  yanısıra çaydanlık görünümü de olan ve Samanyolu gökadamızın merkezini doğrultusundaki YAY takımyıldızı,  aralarına aldıkları  halkası ile güzel görünümlü dev gaz gezegen SATÜRN hemen yan tarafta  olacak zaten.

Hepinize  iyi gözlemler,  gökyüzünüz açık olsun..

5 MAYIS 2017 CUMA   DÜNYA UZAY GÜNÜ  : 1997 yılında   ABD’nin  savunma sanayisi  teknoloji ve iletişim konusunda dev şirketlerinden  Lockheed Martin Corporation  tarafından  başlatılan, Mayıs ayının ilk Cuma günü etkinliklerle kutlanan bir  özel gün.  Uzay çalışmaları, evrenin gizemlerinin araştırılmasını ön plana çıkartarak  matematik, bilim, teknoloji ve mühendislik eğitimini teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Yeterince yaygınlaşmamış durumdadır.

GÜNEŞ :

GÜNEŞ’imiz Nisan ayının  ilk yarısında  BALIKLAR  takımyıldızı sınırları içersinde bulunacaktır. 18 Nisan    günü ise komşu KOÇ
takımyıldızı sınırları içersine geçecek ve ay sonuna kadar  kadar bu takımyıldız sınırları içersinde görülecektir.

GÜNEŞ’in doğma ve batması bu ay içersinde biraz daha değişecektir. İlerleyen günlerde Coğrafya Yönleri olarak bildiğimiz Tam Doğu  ve  Tam Batı noktalarının Kuzey  tarafından,  ayın  ilk günü  6 derece son günü ise yaklaşık 20 derece uzaktan doğup batacaktır.

Doğma ve batma saatleri her gözlem yerinde farklı olur. Doğuda daha erken doğar ve batar.

Güneş’imiz yıllık görünür hareketi nedeniyle gökyüzünde daha kuzeye doğru yerdeğiştirecektir. Bunun sonucunda, öğlen, meridyenimizden geçisi sırasında ayın ilk günleri ufuktan yüksekliği 56 derece olacak, her geçen gün bu açısal yüksekliği artacak ve ayın son günü ise 64 derece olacaktır. Bu şekilde daha yükseklerden geçmesi ışınlarının bize daha dik gelmesi yanı ısınmanın artması demektir. Bahar geldi, artık  yaza doğru geçiyor zaman.

Gündüz uzunlukları da artıyor.  Ayın ilk günlerinde 12 saat 40 dakika olan gündüz süresi ayın son gününde ise yaklaşık 13 saat 50 dakika olacaktır.

Bilgi Notu :  

Yerküremiz  GÜNEŞ  etrafındaki yörüngesini bir yılda tamamlar. Yerküre üzerinde gözlem yapıyorsanız, çevrenizdeki gökcisimlerinin
hareketlerini farklı algılarsınız. Gözlediğiniz bu tür hareketlere  “görünür hareket” adını veririz. Yerküredeki gözlemci olarak GÜNEŞ’i gözlediğimizde onun görünür hareketi sırasında hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yerdeğiştirdiğini, bir yılda YER etrafında bir kez dolandığını gözleriz.  Bu  yer değiştirme,  yerkürenin hareketi sonucunda gözlenen bir harekettir. Güneş’in gerçek hareketi değildir. Bu   hareketi sırasında da bir yıl  süresince aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi  Burç adı verilen 13 takımyıldızın sınırları içersinde yolalır.

 Bilgi Notu :

GÜNEŞ’imizin  bir yıl  boyunca gökyüzünde izlediği çembere “TUTULUM” denilmektedir.  Güneş, bu çember üzerinde  hergün  yaklaşık 1 derece doğuya doğru yolalır.  Güneş ve Ay Tutulmaları,  YER, AY ve GÜNEŞ tam bu çember üzerinde ve aynı hizada olduklarında gerçekleşir. Tutulum denmesinin nedeni de budur. Diğer gezegenler ve AY da bu çembere çok yakın dolanırlar. Hepsinin dolandığı, Tutulum çevresindeki band şeklindeki bu bölgeye  ZODYAK KUŞAĞI  adı verilir.

Bilgi Notu :

Güneş Tutulum üzerinde hareket ederken  Gök Eşleğine uzaklığı yanı DİKAÇIKLIĞI sürekli değişmektedir. 21 Haziran’da Gök Eşleğinden kuzeye doğru  en fazla 23.5 derece uzaklaşır. 22 Eylül’de gökeşleğini keserek sonra güneye iner, 21 Aralık günü maksimum ( – değer alarak) 23.5 derece olur, sonra tekrar Eşleğe yaklaşır. 20-21 Mart günlerinde GÜNEŞ, gökeşleği üzerinde,  İlkbahar noktasında bulunur, bu konum İlkbahar ILIMI olarak adlandırılır. Sonraki günlerde ise gökeşleğinden kuzeye doğru  uzaklaşır ve bu döngü sürer gider.

Gökeşleğine olan açısal uzaklıktaki bu değişim, doğma-batma, gündüz-gündüz süresi gibi kavramları belirler.  

 ———————————————————————————————————————–

AY  

 AY,  elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken  ;

15 Nisan  günü  enöte   konumunda  –  YER’e  en  uzak konumda olup   uzaklığı  405 475  km

27 Nisan   günü  enberi  konumunda –  YER’e  en yakın konumda olup   uzaklığı  359 327 km

İlkdördün      :   03 Nisan            Dolunay       :   11 Nisan

Sondördün    :   19 Nisan               Yeniay         :   26 Nisan   

AY  ;   01 Nisan günü   MARS,  10/11 Nisan gecesi  JÜPİTER,  16/17 Nisan gecesi   SATÜRN, ile yakın görünümde olacaktır.  24 Nisan sabahı Güneş doğmadan  önce VENÜS ile yakın görünümde olacak ancak, Güneş’e açısal yakınlığı nedeniyle gözlenmeleri zor olacaktır.

28 Nisan  akşamı günbatımı sonrasında Batı ufkumuzda görsel şölen gerçekleşecektir. Meşhur açık yıldız kümesi  olan ÜLKER ( Pleiades, Yedi Kızkardeş vd….)  ile Boğa takımyıldızının enparlak yıldızı oln Aldebaran   arasında  kızıl gezegen MARS yeralacaktır. Çok ince Hilal şeklindeki AY ise Aldebaran ile çok yakın görünümde olacaktır. Biraz daha güneye doğru bakınca, AVCI ( ORION )  takımyıldızı ve hemen peşi sıra gökyüzünün en parlak görünen yıldızı olan AKYILDIZ (SIRIUS)  sıralanmış bir görününümde olacaktır.

Uyarı..Öneri  :

Gökyüzü gözlemi yapmayı düşünüyorsanız AY’ın ilkdördün evresine yakın günleri tercih etmelisiniz. Akşamın ilk saatlerinde AY gözlemi yapılır, sonrasında AY ışığının etkisi azalır ve batar. Bu saatten sonra da diğer gökcisimleri, derin uzay cisimleri rahatlıkla gözlenebilir. Elbette,  gözlemlere olumsuz etki yapan  çevre, ışık ve hava kirliliği olmaması gerekmektedir. Gözlem için, olanağınız varsa, kentlerin-yerleşim yerlerinin  dışında, karanlık,  ancak güvenli bir yer seçmeniz uygun olacaktır.

GEZEGENLERİN GÖZLENEBİLİRLİĞİ

Bilgi Notu :

Gezegenler ve AY   gibi Tutuluma yakın gökcisimlerinin Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra gökyüzünde görünürler. Batı tarafında olanlar ise,  Güneş sabah doğmadan önce doğarlar. Bu gökcisimleri  Güneş’e  açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli  fazla süre gözlenebilirler.  

Yer’den bakıldığında,  Güneş ve Gezegen doğrultuları arasındaki açıya  o gezegenin uzanım açısı denir.

Yer ile Güneş arasında kalan “İç gezegenler”  MERKÜR  ve  VENÜS’ün yörünge hareketleri sırasında  açılarındaki değişim ve özel konum adlandırmaları aşağıdaki şekilde görülmektedir.

“Dış gezegenler” ; MARS,  JÜPİTER,  SATÜRN ve  NEPTÜN  için uzanım 
açısındaki değişimler de  aşağıdaki şekilde verilmiştir.

MERKÜR :  Güneş etrafındaki yörüngesinde hızla dolanırken Mart  ayının son günü  BALIKLAR takımyıldızından KOÇ takımyıldızı   sınırları içersine geçece k olan MERKÜR’ün aynı gün  Güneş’e  açısal uzaklığı 19 derece (EBDU)  olacaktır. İlerleyen günlerde açısal olarak Güneş’e yaklaşacak olan gezegen 20 Nisan’da  Güneş ile kavuşacak,  ALTKAVUŞUM konumunda ve uzanım açısı = 0 derece olacaktır.  21 Nisan  günü ise KOÇ takımyıldızını terkederek BALIKLAR takımyıldızı sınırları içersine geçecektir.  Nisan ayının son gününde Güneş’in Batı tarafında 16 derecelik açısal uzaklığa erişmiş olacaktır.  Güneş’e göre konumu gözlenebilmesi için uygun olmasa da çevre, ışık ve hava kirliliği yoksa Güneş battığında Batı ufkumuzda zor da olsa  kısa süre gözlenebilir.

VENÜS :   Nisan ayı süresince BALIKLAR takımyıldızı sınırları içersinde ve Güneş’in batısında kalacak olan  VENÜS  ayın ilk günü  Güneş’e olan açısal uzaklığı 13 derece iken son gününde 39 dereceye kadar uzaklaşmış olacaktır. Sabah gökyüzünde Doğu ufkumuzda  “Sabah Yıldızı” olarak yerini alacaktır. Güneş doğmadan az önce DOĞU noktasına çok yakın bir yerden doğacak ve Güneş doğuncaya kadar kısa süre gözlenebilecektir. Gözlem süresi hergün az da olsa artacaktır.  Venüs’ün parlaklığı Nisan ayı süresince artacaktır.

MARS : Nisan ayının ilk günlerinde KOÇ bölgesindeyken 12 Nisan’da BOĞA takımyıldızı bölgesine geçecek olan “Kızıl Gezegen”   Nisan ayı süresince Güneş’in  Doğu tarafında yeralacak ve Güneş battıktan sonra Batı ufkumuzda görülecektir. Güneş’e açısal olarak 34 derece uzakta iken ay sonunda bu açıklık 26 dereceye azalacak ve gözlem süresi kısalacaktır.  23-24 Nisan’da Ülker Kümesi’ne açısal olarak yaklaşacaktır. Bu tarihte Ülker, MARS, AY ve Aldebaran dizilişi ile güzel bir gözlem hedefi oluşacaktır.

JÜPİTER :  Gezegenlerin “Ağabeyi”  olan bu dev gaz gezegenin  Güneş ile arasındaki açısal uzaklık (u :  uzanım açısı)   7 Nisan günü 180 derece olacaktır.  “KARŞIKONUM” adı verilen bu konumda JÜPİTER Güneş batarken doğacak ve Güneş doğuncaya dek bütün gece gökyüzünde yerini alacaktır. Ay sonuna doğru daha erken doğup Güneş doğmadan önce batacaktır. Venüs kadar olmasa da -2 kadirlik parlaklığı, çevresinde dolanan görece parlak ve meşhur Galileo Uyduları ile  keyifle gözlenebilecek bir gözlem hedefi olacaktır. Nisan ayı süresince de BAŞAK takımyıldızı sınırları içersinde yeralmayı sürdürecektir.

SATÜRN   :   Nisan   ayı süresince  YAY takımyıldızı sınırları içersine  bulunacak olan  halkası ile güzel
görünümlü bu gezegen, JÜPİTER gibi güzel bir gözlem hedefi olur.  Akrep’in Kalbi  Antares ile komşuluğunu sürdürecek,  ayın ilk günlerinde  gece yarısından sonra doğacak ve sabah Güneş doğuncaya kadar Doğu ufkumuzda gözlenecektir. İlerleyen günlerde daha erken, gece yarısından önce  doğacaktır ve daha uzun süre gözlenebilecektir.  Gece süresince JÜPİTER’in ardından görünerek birlikte gökyüzümüzü süsleyeceklerdir. JÜPİTER kadar parlak olmasa da 0.6 kadir olan parlaklığı ay sonuna doğru biraz parlayacaktır.

SATÜRN gezegeninin ilginç olmasını sağlayan halkasının görünümü sürekli değişmektedir. Bazen  dünyamız, halkanın bulunduğu düzlemde bulunur ve halka sanki bir çizgi gibi görülür. Geçen uzun yıllar süresince  halka düzleminin bize göre eğimi değişir. Bazen bu eğim en büyük olduğunda halkanın gözlemi en güzel olur. Halkanın ayrıntıları, arasındaki boşluklar, gezegen ile halka arasındaki boşluk vb halkanın yapısı çok belirgin olur.  Astrofotoğrafçılar için güzel bir hedef olur.

2017 yılı işte böyle bir fırsatı size sunuyor. SATÜRN  görünüm olarak en uygun konumda,  kaçırmayın.

22 / 23  NİSAN   ÇALGI  Göktaşı Yağmuru  (LYRIDS)

Bilinen en eski Göktaşı yağmurudur. Çin kaynaklarında, MÖ 687 de gözlendiği kayıtları vardır.

5 Nisan 1861 tarihinde keşfedilen ve Güneş’in etrafındaki yörüngesini yaklaşık 415 yılda tamamlayan bir kuyrukluyıldız : THATCHER kuyrukluyıldızı (C/1861 G1 Thatcher).

1861 yılında Güneş’e en yakın olduğu konumda iken  A.E.Thatcher tarafından keşfedilmiştir. Bu geçişi sırasında yörüngesinde bıraktığı toz ve taş parçaları yer atmosferine girerek göktaşı yağmurunu oluştururlar. Doğal olarak,  Güneş’e yakın geçişinden sonra yörüngede daha çok parçacık olur, eğer bu göktaşı yağmurunda olduğu gibi yakın geçişten sonra  uzun yıllar geçmiş ise parçacıklar yayılacağı  ve azalacağı için göktaşı yağmuru sağanak değil de çisentiye dönüşür. Yani, bir saat süresinde oluşan göktaşı izi sayısı azalır. Bu göktaşı yağmuru da sayıca çok fazla olmayacaktır. Bu kez, bir saat içersinde 15 civarında göktaşı izi görebilirsiniz. Belki arada ateştopu da görebilirsiniz.

19 – 26 Nisan tarihleri arasında gözlenebilecek olan bu göktaşı yağmurunun en fazla sayıda gözleneceği tarihler 22 / 23 Nisan geceleri.   Bu tarihlerin en şanslı tarihler olması da sözkonusu. AY, bu tarihlerde, gökparlaklığına neden olamayacaktır.  Bu günlerde ince hilal şeklinde ve  gündoğmasına yakın doğacak olması nedeniyle gözlemlere etkisi çok çok az olacaktır.

Gece yarısına doğru, Kuzey-Doğu ufkumuzdan doğacak olan  ÇALGI  (LYRAE) takımyıldızı bölgesinde görebileceğiz göktaşı izlerini. Çalgı takımyıldızının en parlak yıldızı olan VEGA yakınlarına bakmanız yeterlidir.

Öyleyse yapmamız gerekenler ; sayıca az olacağını düşünerek, ışık ve hava kirliliğinin olmadığı güvenli bir gözlem yeri belirlemek, uygun giysiler seçmek, uzanarak gökyüzüne , VEGA’ya doğru bakmak,  hepsi bu…

Gökyüzünüz açık olsun..