AĞUSTOS  AYINDA GÜNEŞ :

GÜNEŞ’imiz Ağustos ayının  ilk yarısında  YENGEÇ  takımyıldızı sınırları içinde bulunacaktır. 11  Ağustos’ta  komşu ASLAN  takımyıldızı sınırları içine geçecek ve ay sonuna kadar   bu takımyıldız sınırları içinde görülecektir.

GÜNEŞ’in doğma ve batması bu ay içersinde biraz daha değişecektir. Bu ayın ilk günlerinde  Coğrafya Yönleri olarak bildiğimiz Tam Doğu  ve  Tam Batı  noktalarından kuzeye doğru 24 derece iken ayın son günlerinde 14 derece uzaktaki  bir konumdan    doğup batacaktır. Bu açı  her geçen gün azalacaktır. (23 Eylül  günü Tam DOĞU ve Tam BATI noktalarından doğup batacaktır.)

Doğma ve batma saatleri her gözlem yerinde farklı olur. Bu zamanlara etki edenler, tarih (yani Güneş’in dikaçıklığı)  ve gözlem yerinin enlemidir.  Ülkenin tamamında aynı saat dilimi ve ortak bir zaman-saat kullanılır.  Güneş, daha doğudaki bir gözlem yerinde batıdaki bir gözlem yerine göre  daha erken doğar ve batar. Bu fark, iki gözlem yeri arasındaki coğrafya boylamları farkına denk zaman farkı kadardır.

( Örneğin   Ankara’nın Coğrafya Boylamı yaklaşık  32.8 derece doğu,  İzmir’in ise  27.1 derece doğu boylamı, buna göre aralarındaki boylam farkı  yaklaşık 5.6 derece olur.  Her bir derece Güneş’in hareketine uygun olarak 4 zaman dakikasına denk gelir. Buna göre 5.6 x 4 = 22.4 dakika eder.  Öyleyse Güneş, 1 Ağustos günü Ankara Öğlen çemberinden saat 12:54  te geçecek ise, İzmir öğlen çemberinden yaklaşık 22.4 dakika sonra  yanı  yaklaşık 13:17  de geçecek demektir. Daha doğudaki iller için hesap yapılırken boylam farkına denk zaman değeri çıkartılır. Bu ayrıntıyı da unutmayalım…Peki neden tam saat   13:00 da  geçmez…  “Eşleksel Güneş Saati Yapıyoruz”  başlıklı yazıda bu konu ele alındı, bilginiz olsun.

Güneş’imiz bu ay içinde de yıllık görünür hareketi sırasında  Güneye doğru  yer değiştirmesini sürdürecektir. Ağustos ayı süresince Ankara’da 12:54  ile  12:48 saatleri arasında öğlen çemberinden geçecektir.  Diğer kentlerin Ankara’ya göre boylam farklarına uygun olarak,  doğusundaki kentlerde daha erken, batısındaki kentlerde ise daha geç geçecektir.

Tam bu geçişler sırasında yani tam öğlen zamanında  Güneş’in ufuktan yüksekliği Ağustos ayı süresince  yaklaşık 68-58 dereceler  arasında olacaktır. ( Yaklaşık 40 derece Coğrafya enlemli Ankara’ya göre verilen bu değerler, güneye doğru kaç derece giderseniz ufuktan yüksekliği o kadar artar.. Kuzeye giderseniz azalır.)

Ağustos ayı içinde gündüz süresinin uzunlukları  da   azalmasını  sürdürecektir.  Ayın ilk günü yaklaşık olarak 14sa 16dk olan gündüz süresi  ayın son gününde  13 sa 07 dk  olacaktir.  Yani Gündüz Süresi   her geçen gün kısalmayı sürdürüyor. 

 ( Burada unutulmaması gereken özellik ; Türkiye’mizin doğusu ile batısı arasındaki doğma-batma saatleri arasındaki fark yaklaşık 1 saat civarındadır, ancak  enlemler arasındaki  küçük zaman farkları dikkate alınmadığında gündüz süresi ülkemizin her yerinde yaklaşık aynı uzunlukta olur.)

Türkiye’mizin doğusundan VAN, ortasından ANKARA ve batısından da İZMİR  kentleri için AĞUSTOS  ayının ilk, orta ve son günlerinde Güneş ile ilgili zamanlar ;  öğlen-meridyenden geçiş zamanı, yüksekliği ve uzaklığı aşağıdaki çizelgede verilmiştir. Değerleri karşılaştırarak yukarıda metin olarak verilen bilgileri irdelemenizi öneririm.

———————————————————————————————————————–

AY 

 AY,  Ağustos  ayı süresince elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken  yörüngesinin enberi ve enöte noktalarından geçiş tarihleri ile bu tarihlerdeki AY- YER uzaklıkları aşağıdaki gibidir.  AY, Ağustos ayı içinde yörüngesinin YER’e en yakın olduğu enberi konumundan iki kez geçecektir

02  AĞUSTOS  :  AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :   359 398 km

17  AĞUSTOS  :   AY,  Enöte ( YER’e en uzak )   konumunda  :   406 244 km

30  AĞUSTOS  :  AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :   357 176 km

AY’ın   EVRELERİ :

Ay’ın  Yer etrafındaki  yörüngesinde dolanmasının sonucu olarak, Güneş – Yer – AY  açısı  sürekli değişir ve  farklı tarihlerde YER den AY’a bakıldığında  AY’ın  Güneş tarafından aydınlatılmış olan olan yarısının YER’den farklı biçimlerde görünmesi  AY’ın EVRELERİ’ni oluşturur.

AY kendi ekseni etrafında 27,32 günde bir kezdöner. Bu dönme sırasında Güneş ışınları tıpkı Dünya üzerinde Gece-Gündüz  olayı olduğu gibi AY’ın yarısını aydınlatır, diğer yarısı karanlıkta kalır. Dönme nedeniyle de aydınlık kısımları gündüzü yaşar, karanlık kısımları da geceyi.  Dönme süresi 27,32 gün olduğundan AY yüzeyinde yaşıyorsanız yaklaşık  14 gün gündüz, 14 gün gece olacak demektir.  Buradan anlaşılacağı gibi AY bir yarısı hep karanlık olmaz.  AY’ın sürekli olarak  bir “Karanlık Yüzü”  yoktur.  Her tarafı dönme  sonucu Güneş ışığı alır.

Yeniay        : 01  Ağustos             İlkdördün     :  07  Ağustos             

Dolunay    :  15  Ağustos            Sondördün   :  23  Ağustos           Yeniay  : 31  Ağustos

AY, Yer etrafındaki yörüngesinde dolanırken, gökyüzünde hergün GÜNEŞ’ten açısal olarak yaklaşık 13 derece   doğuya doğru uzaklaşır ve bunun sonucu olarak aynı  gözlem yerinde hergün bir önceki güne göre yaklaşık 45-50 dakika daha geç doğar.

AY’ın evrelerine bakarak  doğma batma zamanlarını tahmin edebilirsiniz.

YENİAY  evresinde ise   Güneş ile hemen hemen aynı doğrultuda olacakları için aynı saatte doğar  ve  batarlar. Bu evrede iken bize dönük olan yüzü karanlık olacağı için ve ayrıca Güneş ışınları etkisi ile görülemez. Güneş Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.

İLKDÖRDÜN evresinde : GÜNEŞ öğlen çemberimizde iken, doğu ufkumuzdan  AY doğar, GÜNEŞ battığında ise AY  Güney yönümüzde Öğlen Çemberimizde görülür. Gece yarısı olduğunda  AY batar.

DOLUNAY evresinde : Yerdeki gözlemciye göre GÜNEŞ ile ters-karşı  tarafıta yeralır. GÜNEŞ  batarken doğar,  bütün gece gökyüzünü aydınlatır, GÜNEŞ  doğarken AY batar.  AY Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.

SONDÖRDÜN evresinde : Gece yarısı olduğunda doğar,  sabah GÜNEŞ doğarken AY güneyde en yüksek konumunda olur. Öğlen olduğunda ise günortasında AY batar.

Bunları biliyor muydunuz ? 

AY yüzeyinde, Dünya’ya  bakan tarafta oturuyor olsaydınız ;

DÜNYA’mız  gökyüzünde hep aynı yerde duruyor olacaktı..

Dünya’mıza  baktığınızda  AY’ın  dünyada oturanlara gösterdiği gibi  evreler gösterdiğini görecektiniz.

GEZEGENLERİN 

GÖZLENEBİLİRLİĞİ

Bilgi Notu :

Tutulum düzlemine yakın olan, ZODYAK Kuşağı içinde dolanan  Gezegenler ve AY ,   Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra Batı gökyüzünde görünürler. Güneş’in Batı tarafında olanlar ise,  Güneş sabah doğmadan önce doğarlar. Bu gökcisimleri  Güneş’e  açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli  fazla süre gözlenebilirler.  

Yukarıdaki  görüntüde  Güneş ve Gezegenlerin boyutları (çapları) orantılıdır. Birbirleri  ile karşılaştırılabilir.  Ancak Uzaklıkları  ölçekli değildir. Sadece  Güneş’e uzaklık  sırasındadırlar.

Gezegenlerin  Güneş Sistemi  içindeki konumları, uzaklıkları, görünümleri  gibi bir çok özelliği, tarih değiştirerek görebileceğiniz bazı web sayfalarının adresleri  aşağıda.  İstediğiniz tarihteki konumlarını, Dünyamıza  ya da Güneş’e uzaklıklarını görebileceğiniz birkaç örnek.  Buna benzer örnekleri  sizler  de internette bulabilirsiniz.

http://www.astronoo.com/en/articles/positions-of-the-planets.html

https://in-the-sky.org/solarsystem.php

https://www.timeanddate.com/astronomy/planets/distance

Başka bilgiler de istiyorsanız ;

http://www.astrookul.com

http://www.astronomidiyari.com

https://www.nasa.gov/audience/foreducators/index.html

https://www.facebook.com/populerastronomi/

Çıplak göz ile görebileceğimiz gezegenlerin  Ağustos  ayı içinde konumları ve gözlenebilirliklerini  inceleyelim şimdi de ;

MERKÜR ;  Ağustos  ayının ilk günlerinde Güneş’in batısında 13 derece açısal uzaklıkta olacak olan haberci gezegenin   ay sonuna doğru bu açısal uzaklıkğı  4 derece civarında olacaktır..

 Bu ayın ilk günlerinde İKİZLER   takımyıldızında  gözlenecektir,  Batı yönündeki  “Geri Hareketini”   bu ilk günlerde bitirerek Doğu yönündeki olağan hareketine başlayacaktır.  10 Ağustos  günü  YENGEÇ ve 23 Ağustos  günü  ASLAN  takımyıldızı sınırları içine geçecektir.

“Tüm gezegenler yörüngelerinde  doğu yönünde olağan  dolanma hareketlerini yaparlar. Geri yönde hareketleri olmaz.   (Geri Hareket)  denilen Batı yönündeki hareket ögrünür harekettir. Güneş etrafında  dolanan gezegenlerin dolanma hızları ve dönemleri farklıdır. Güneş’e  doğru daha içerde olan gezegen  açısal olarak daha hızlı dolanır. Bunun sonucu olarak bazı yörünge konumlarında   gökyüzünde sanki geri gidiyormuş gibi görünür. Sadece açısal  hız farkından ortaya çıkan  gerçek olmayan sadece görünür olan bir harekettir.  Gerçek olan , hepsi   aynı yönde dolanırlar.”

Ağustos ayı içinde  ilerleyen günlerde Güneş’e açısal olarak yaklaşacak ve gözlenemeyecektir. 

VENÜS :   Ayın ilk günlerinde  YENGEÇ   takımyıldızında yeralacak olan  gezegen  12 Ağustos günü   ASLAN  takımyıldızına geçecektir.   Ağustos ayı içinde Güneş’e açısal  olarak  yakın  olacak ve gözlenemeyecektir.

 MARS :   Ayın ik günlerinde Güneş’in Doğu tarafında  11 derece açısal uzaklıkta bulunacak olan  “Kızıl Gezegen”    Ağustos ayı süresince  ASLAN  takımyıldızı sınırları içinde   hareketini sürdürecektir.  Güneş’in gökyüzündeki doğuya doğru görünür hareketinin daha hızlı olması nedeniyle, ilerleyen günlerde  açısal olarak Güneş’e daha yakın olacak ve gözlenemeyecektir.

24 Ağustos  günü MARS  ve VENÜS  çok yakın görünümde olacaklar ancak açısal olarak Güneş’e yakın olmaları nedeniyle bu yakınlaşmayı gözleyemeyeceğiz.

JÜPİTER :  Bu ayın ilk günlerinde   Güneş’in doğusunda   açısal olarak Güneş’e  yaklaşık 123 derece uzaklıkta iken,  YILANCI takımyıldızı içinde konumu fazla değişmemesine karşın, Güneş’in doğuya doğru hareketi nedeniyle ay sonuna doğru Güneş’ten   Doğu tarafında açısal olarak yaklaşık  95 derece uzaklıkta    olacaktır.

Ayın ilk günlerinde  Güneş batmadan yaklaşık iki  saat önce doğmuş olacaktır.  Her geçen gün  Güneş battığında daha yüksek konumda olacak ve  Güneş  doğuncaya kadar  -2,5  kadir den daha parlak görünümü  ve parlak GALİLEO Uyduları ile  ile  güzel bir gözlem hedefi olmayı bu ay da sürdürecektir.  Güneş  batmadan önce, doğu ufkunda  parlak Jüpiter’i  gün ışığında görmeyi hiç denediniz mi  ??

SATÜRN :  Ağustos   ayı   içinde   YAY  takımyıldızındaki konumu fazla değişmeyecek olan  ve  “Halkaların Efendisi” de denilen bu güzel görünümlü dev gaz gezegen,  ayın ilk günlerinde Güneş’in Doğu tarafında ve 155 derece açısal uzaklıkta olacaktır. Bu tarihlerde  Günbatımı sonrasında doğacak ve gece boyunca gözlenebilecektir.   0.5  kadir  parlaklığı ve  görkemli  kuşağı ile iyi bir  gözlem  hedefi olan gezegen   ayın son günlerinde ise  Güneş’e  doğu tarafında  yaklaşık 125 derece açısal uzaklıkta olacaktır.

Ağustos  ayı süresince  de   gece yarısından sonra  Güney gökyüzümüzde yine görsel şölen var, kaçırmayın. Gökyüzünün izlenmeye değer parlak gezegenleri ( Jüpiter, Satürn  )  AKREP ve YAY takımyıldızlarının ev sahipliğinde gökyüzünü süsleyecekler.   Jüpiterin meşhur Galileo Uyduları, Satürn’ün muhteşem halkası.   İçinde bulunduğumuz SAMANYOLU Gökadasının merkezinin doğrultusu da bu bölgede,  YAY  takımyıldızı sınırları içinde. Parlak görünümü ile Samanyolu ışıkları ve merkez doğrultusunda yeralan çok sayıda parlak derin uzay cisimleri  bu görsel şölene ortaklık edecekler. 

Yapacağınız tek şey, uykunuzdan biraz vazgeçip gece yarısında  Güney yönünüzde göyüzüne bakmak. Elbette  ışık, hava, çevre kirlilikleri olmayan bir yerde olmalısınız bu güzellikleri görebilmek için. Kaçırmayın….

Gökyüzünüz açık olsun, ışık-hava ve çevre kirliliği sizin oralara uğramasın..(Hayal etmesi bile güzel..)

KAHRAMAN   (PERSEIDS)

GÖKTAŞI YAĞMURU  

12/13Ağustos

1862  yılında Lewis Swift and Horace Tuttle tarafından keşfedilen 109P/Swift-Tuttle  kuyrukluyıldızının çekirdek çapı  yaklaşık 25-30 km  kadar. Yörünge dönemi yaklaşık 133 yıl.  Güneş’in etrafından önceki geçişi  1992 yılında oldu.  Bir sonraki geçişi 2126 yılında olacak.  Biz görebilir miyiz acaba ?

Güneş etrafındaki yörüngesine bıraktığı toz, taş parçacıklarının  çok fazla sayıda   YER atmosferine girmeleri  bu yağmuru oluşturuyor.  Dünyamız bu tozlu-taşlı   artıkların olduğu yörünge  kalıntıları içinden bu tarihlerde geçer ve her yıl aynı tarihlerde bu göktaşı yağmuru tekrarlar.   Giovanni Schiaparelli  1865  yılında Perseid göktaşı yağmurunun kaynağının bu kuyrukluyıldız olduğunu ilk kez ortaya koymuştur.

17 Temmuz – 24 Ağustos tarihleri arasında etkin olacak bir yağmur. En etkin olacağı gece  11/12/13 Ağustos  geceleri  ve  civarındaki geceler.

Saniyede yaklaşık 60 km lik hızlarla Yer atmosferine girecek  olan   toz-taş parçacıkları, sattte  60-100  arası  göktaşı izi   olması bekleniyor.  Elbette, bütün izleri göremeyiz, ancak  AY,  bu günlerde  15 Ağustos taki   DOLUNAY  evresin  öncesinde olacak.  Bu nedenle de gökyüzü  parlaklığı  biraz fazla olacak ve sönük göktaşı izleri  gözlenemez olacaktır.  Ay Batı ufkuna yaklaştıkça sabaha yakın saatlerde bu etki çok azalacaktır.

Ay’ın etkisi 09/10 Ağustos günlerinde daha az olur ve bu tarihlerde de Perseidler az sayıda da olsa daha rahat görülebilir.

Göktaşı izleri  genel olarak Kahraman (Perse )  takımyıldızı  doğrultusundan  başlayacak.   Kahraman takımyıldızı ise bu tarihlerde akşamın ilerleyen saatlerinde  Kuzey-Doğu  ufkumuzdan yükselmeye başlayacak. Sabaha kadar gözlem yapılabilecek demektir.

Ne yapmalıyız?  Öncelikle  güvenli,  ışık kirliliğinin olmadığı karanlık bir ortam bulmalıyız.   Mat, minder vb.  gibi uygun şeyler üzerine uzanıp  Kuzey-Doğu ufkumuzda yükselmekte olan Kahraman (Perse)  takımyıldızı bölgesine doğru  bakarak gökyüzünü izlemeliyiz.   Gözlerimizin karanlığa alışması, gözleme hazır hale gelmesi , uyum sağlaması için en az 20 dakika  karanlık ortamda  olması gerekir.  Daha keyifli gözlem için bu etkinliğe severek katılmış bir arkadaş gurubu, demlenecek çay olmalı,  arada yapılacak gökbilim sohbetleri bu etkinliği güzelleştirmeli..

 GÜNLERE GÖRE  GÖKOLAYLARI

ÇYG  :  Açısal olarak Çok Yakın Görünümde ,      

YG   :  Açısal olarak Yakın Görünümde

01   Ağustos    :      Ay YENİAY  evresinde

01   Ağustos   :      AY,   Mars  ile YG

09  Ağustos   :    AY,  Jüpiter ile   ÇYG

02 Ağustos   :      AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :    359 398 km  

02  Ağustos   :    AY,   REGULUS ( Aslan takımyıldızının en parlak yıldızı  Alfa Leo )  ile  YG

07 Ağustos    :     Ay,   İLKDÖRDÜN evresinde

12 Ağustos    :    AY,   Satürn ile YG

12/13  Ağustos   :   PERSEID ( KAHRAMAN )  Göktaşı yağmuru

15 Ağustos   :      Ay,   DOLUNAY   evresinde

17  Ağustos  :   AY,    Enöte  ( YER’e en uzak )   konumunda  :    406 244 km

23 Ağustos  :      Ay  SONDÖRDÜN   evresinde 

24  Ağustos   :    AY,  ALDEBARAN  (BOGA  takımyıldızının en parlak yıldızı  Alfa Tau )  ile  YG

24 Ağustos  :     VENÜS  ve   MARS      ÇYG

30 AĞUSTOS   :  ZAFER  BAYRAMI

30 Ağustos   :      AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :    357 176 km

30  Ağustos   :      Merkür – AY – Regulus   ÇYG

31  Ağustos  :      Ay  YENİAY   evresinde

————————

Gökyüzünüz açık olsun, iyi gözlemler…

 TEMMUZ  AYINDA GÜNEŞ :

GÜNEŞ’imiz Temmuz ayının  ilk yarısında  İKİZLER  takımyıldızı sınırları içersinde bulunacaktır. 20/21Temmuz    gecesi  komşu YENGEÇ  takımyıldızı sınırları içersine geçecek ve ay sonuna kadar   bu takımyıldız sınırları içersinde görülecektir.

GÜNEŞ’in ufkumuzdaki  doğma ve batma  noktaları  bu ay içersinde biraz daha değişecektir. Bu ayın ilk günlerinde Coğrafya Yönleri olarak bildiğimiz Tam Doğu  ve  Tam Batı noktalarından kuzeye doğru 30 derece iken ayın son günlerinde 22 derece uzakta bir konumda   doğup batacaktır. Bu açı  her geçen gün azalacaktır

Temmuz ayı içinde gündüz süresinin uzunlukları da azalmasını  sürdürecektir.  Ayın ilk günü yaklaşık olarak 14sa 57dk olan gündüz süresi  ayın son gününde  14 sa 17dk  olacaktir.   ( Burada unutulmaması gereken özellik ; Türkiye’mizin doğusu ile batısı arasındaki doğma-batma saatleri arasındaki fark yaklaşık 1 saat civarındadır, ancak  (enlemler arasındaki küçük zaman farkları dikkate alınmadığında)   gündüz süresi ülkemizin her yerinde yaklaşık aynı uzunlukta olur.)

Güneş’imiz yıllık görünür hareketi sırasında Güneye doğru  yer değiştirmesini sürdürecektir. Temmuz ayı süresince Ankara’da 12:52  ile  12:55 saatleri arasında öğlen çemberinden geçecektir.  Aynı enlemdeki  diğer kentlerin Ankara’ya göre boylam farklarına uygun olarak,  doğusundaki kentlerde daha erken, batıdaki kentlerde ise daha geç geçecektir. Tam bu geçişler sırasında yani tam öğlen zamanında  ufuktan yüksekliği Temmuz ayı süresince yaklaşık 73 dereceden  68 dereceye kadar azalacaktır. . (Ankara’ya göre verilen bu değerler, güneye doğru kaç derece giderseniz ufuktan yüksekliği o kadar artar.. Kuzeye giderseniz azalır.)

 ( Örneğin    Ankara’nın Coğrafya Boylamı yaklaşık  32.8 derece doğu,  İzmir’in ise  27.1 derece doğu boylamı, buna göre aralarındaki boylam farkı  yaklaşık 5.6 derece olur.  Her bir derece Güneş’in hareketine uygun olarak 4 zaman dakikasına denk gelir. Buna göre 5.6 x 4 = 22.4 dakika eder.  Öyleyse Güneş, 1 Temmuz   günü Ankara Öğlen çemberinden saat 12:52 de geçecek ise, İzmir öğlen çemberinden yaklaşık 22.4 dakika sonra  yanı  yaklaşık 13:15 de geçecek demektir. Ankara’dan daha doğudaki iller için hesap yapılırken boylam farkına denk zaman değeri bu kez  çıkartılır. Bu ayrıntıyı da unutmayalım…) 

Türkiye’mizin doğusundan VAN, ortasından ANKARA ve batısından da İZMİR  kentleri için TEMMUZ  ayının 1,  15,  31. günlerinde Güneş ile ilgili zamanlar, öğlen-meridyenden geçiş zamanı, yüksekliği ve uzaklığı aşağıdaki çizelgede verilmiştir.   Değerleri karşılaştırarak yukarıda metin olarak verilen bilgileri irdelemelisiiniz.

05   TEMMUZ   2019

Güneş’e en uzak konumda olduğumuz gün !  

Isı kaynağımız  en  uzakta,

                      peki, bu sıcaklar da  ne böyle ??   🙂

Yerkürenin Güneş etrafında dolandığı yörünge ( ya da Güneş’in Yerküre etrafında dolandığı görünür yörüngesi)  bir elipstir.  Güneş’imiz bu elipsin odaklarından birinde bulunur. Dünyamız yörüngesinde dolanırken, yörünge üzerinde bulunduğu noktanın Güneş’e uzaklığı sürekli değişir.

05 Temmuz gecesi bu uzaklık en büyük değerde (  152.104.285 km ) olacak.

Güneş bize en uzak konumda olmasına karşın  Dünyamız üzerinde Kuzey yarıkürede  en sıcak günler yaşanmaktadır. Mevsimler üzerinde ve  sıcaklığın fazla olmasında esas etkenin Yer-Güneş uzaklığının olmadığını da yaşayarak öğreniyoruz.  Güneş’e en uzak ve en yakın olduğumuz konumlardaki uzaklık farkı ( yaklaşık 5 milyon km…   oran olarak :  % 3,3 )  mevsimler üzerinde o kadar etkili olmuyor. Esas etki, yeryüzüne Güneş ışınlarının geliş açısı, yani ne kadar dik ya da ne kadar eğik geldiği önemli. Kuzey yarıkürede,  yıl içinde Temmuz başında Güneş’e en uzak konumda olmamıza karşın, Güneş ışınlarının eğimi 21 Haziran’da  en fazla oluyor ve ilerleyen günlerde ısınma sürüyor,  sonrasında  Güneş’e en uzak olmamıza karşın en sıcak günleri yaşıyoruz. Havanın, suyun ve karaların ısınma sürelerinin farklı olmasını  da unutmamak gerekir. Sıcaklara dikkat….

Güneş, Kuzey yarıkürede  21 Haziran’da gökyüzünde  yıl içersindeki en yüksek konumunda olur. Bu tarihte  Güney yarıkürede ise Güneş ışınlarının geliş açısı çok azdır ve kış mevsimi oluşur. .

AY 

AY,   HAZİRAN    ayı süresince,  elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken yörüngesinin enberi ve enöte noktalarından geçiş tarihleri ile bu tarihlerdeki AY- YER uzaklıkları aşağıdaki gibidir.

05 TEMMUZ   :    AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :    363 726 km   

21 TEMMUZ   :   AY,    Enöte  ( YER’e en uzak )   konumunda  :    405 481 km

Dikkat ettiyseniz, 05 Temmuz  günü  Güneş‘imizden    yıl içindeki  en uzak konumdayız.  AY  ise bize en yakın konumda olacak.  Güneş en uzak olduğu için gökyüzünde kapladığı alan yani görünen büyüklüğü en küçük olur.  Ay ise en yakın konumda olduğu için en büyük çaplı görünür.   Bu günde bir Tam güneş tutulması olsaydı süre olarak benzer diğer tutulmalara göre çok uzun bir tam tutulma süresi olurdu… 

AY’ın   EVRELERİ :

Ay’ın  Yer etrafındaki  yörüngesinde dolanmasının sonucu olarak, Güneş – Yer – AY  açısı  sürekli değişir ve  farklı tarihlerde YER den AY’a bakıldığında  AY’ın  Güneş tarafından aydınlatılmış olan olan yarısının YER’den farklı biçimlerde görünmesi  AY’ın EVRELERİ’ni oluşturur.

AY kendi ekseni etrafında 27,32 günde bir kezdöner. Bu dönme sırasında Güneş ışınları tıpkı Dünya üzerinde Gece-Gündüz  olayı olduğu gibi AY’ın yarısını aydınlatır, diğer yarısı karanlıkta kalır. Dönme nedeniyle de aydınlık kısımları gündüzü yaşar, karanlık kısımları da geceyi.  Dönme süresi 27,32 gün olduğundan AY yüzeyinde yaşıyorsanız yaklaşık  14 gün gündüz, 14 gün gece olacak demektir.  Buradan anlaşılacağı gibi AY bir yarısı hep karanlık olmaz.  AY’ın sürekli olarak  bir “Karanlık Yüzü”  yoktur.  Her tarafı dönme  sonucu Güneş ışığı alır.

Yeniay    :   02 Temmuz            İlkdördün     :  09 Temmuz                 

Dolunay  :   17 Temmuz           Sondördün  :   25 Temmuz 

(AY, Yer etrafındaki yörüngesinde dolanırken, gökyüzünde hergün GÜNEŞ’ten açısal olarak yaklaşık 13 derece   doğuya doğru uzaklaşır ve bunun sonucu olarak aynı  gözlem yerinde hergün yaklaşık 45-50 dakika daha geç doğar.)

AY’ın evrelerine bakarak  doğma batma zamanlarını tahmin edebilirsiniz.

YENİAY  evresinde ise   Güneş ile hemen hemen aynı doğrultuda olacakları için aynı saatte doğar  ve  batarlar. Bu evrede iken bize dönük olan yüzü karanlık olacağı için ve ayrıca Güneş ışınları etkisi ile görülemez. Güneş Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.

İLKDÖRDÜN evresinde : GÜNEŞ öğlen çemberimizde iken, doğu ufkumuzdan  AY doğar, GÜNEŞ battığında ise AY  Güney yönümüzde Öğlen Çemberimizde görülür. Gece yarısı olduğunda  AY batar.

DOLUNAY evresinde : Yerdeki gözlemciye göre GÜNEŞ ile ters-karşı  tarafıta yeralır. GÜNEŞ  batarken doğar,  bütün gece gökyüzünü aydınlatır, GÜNEŞ  doğarken AY batar.  AY Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.

SONDÖRDÜN evresinde : Gece yarısı olduğunda doğar,  sabah GÜNEŞ doğarken AY güneyde en yüksek konumunda olur. Öğlen olduğunda ise günortasında AY batar.

Bunları biliyor muydunuz ? 

AY yüzeyinde, Dünya’ya  bakan tarafta oturuyor olsaydınız ;

DÜNYA’mız  gökyüzünde hep aynı yerde duruyor olacaktı..

Dünya’mıza  baktığınızda  AY gibi  evreler gösterdiğini görecektiniz.

16/17  TEMMUZ    PARÇALI   AY   TUTULMASI

16/17 Temmuz gecesi gerçekleşecek  olan tutulmada  AY’ın tamamı tutulmayacaktır.  YER’in tam gölge konisi içine tamamı girmeyecektir.

Tutulma ortasında AY’ın % 50 den biraz fazlası  tam gölge içinde kalacaktır.

AY’ın Tam gölge konisi içine girmesi    23:01

Tam Gölge konisinde   TUTULMA Ortası    00:30

Tam Gölge Konisinden Çıkış     01:59

Parçalı Ay tutulmasında Ay’ın  Tam Gölge Konisi  içine giren parçasının  yüzdesi büyük ise  kırmızılaşmış Ay  görüntüsü  daha belirgin olur. Bu nedenle tutulma ortasına yakın zamanlarda gözlerseniz  daha keyifli olacaktır.

GEZEGENLERİN 

GÖZLENEBİLİRLİĞİ

Bilgi Notu :

Tutulum düzlemine yakın olan, ZODYAK Kuşağı içinde dolanan  Gezegenler ve AY ,   Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra Batı gökyüzünde görünürler. Güneş’in Batı tarafında olanlar ise,  Güneş sabah doğmadan önce doğarlar. Bu gökcisimleri  Güneş’e  açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli  fazla süre gözlenebilirler.  

Yukarıdaki  görüntüde  Güneş ve Gezegenlerin boyutları (çapları) orantılıdır. Birbirleri  ile karşılaştırılabilir.  Ancak Uzaklıkları  ölçekli değildir. Sadece  Güneş’e uzaklık  sırasındadırlar.

Gezegenlerin  Güneş Sistemi  içindeki konumları, uzaklıkları, görünümleri  gibi bir çok özelliği, tarih değiştirerek görebileceğiniz bazı web sayfalarının adresleri  aşağıda.  İstediğiniz tarihteki konumlarını, Dünyamıza  ya da Güneş’e uzaklıklarını görebileceğiniz birkaç örnek.  Buna benzer örnekleri  sizler  de internette bulabilirsiniz.

http://www.astronoo.com/en/articles/positions-of-the-planets.html

https://in-the-sky.org/solarsystem.php

https://www.timeanddate.com/astronomy/planets/distance

Başka bilgiler de istiyorsanız ;

http://www.astrookul.com

http://www.astronomidiyari.com

https://www.nasa.gov/audience/foreducators/index.html

https://www.facebook.com/populerastronomi/

Çıplak göz ile görebileceğimiz gezegenlerin  Temmuz ayı içinde konumları ve gözlenebilirliklerini  inceleyelim şimdi de ;

MERKÜR ;  Temmuz ayının ilk günlerinde Güneş’in doğusunda 23 derece açısal uzaklıkta olacak olan haberci gezegen   ay sonuna doğru bu açısal uzaklık 13 derece civarında olacaktır..

 Bu ay içersinde ayın ilk günlerinde YENGEÇ   takımyıldızında  gözlenecek, 08 Temmuz günü Batı yönündeki  “Geri Hareketine”   başlayacak  ve 22 Temmuz  günü  İKİZLER  takımyıldızı sınırları içine geçecektir.

 Temmuz  ayının ilk günlerinde  Güneş battığında ufuktan yüksekliği çok fazla olmasa da  uygun gözlem  koşullarında  Batı ufkumuzda gözlenebilecektir.  01 Temmuz  günü İkizlerin parlak yıldızları Kastor ve Polluks ve  MARS ile  çizgi halinde sıralanacaklardır.

İlerleyen günlerde Güneş’e açısal olarak yaklaşacak, 20 Temmuz günü ALTKAVUŞUM konumda olacak ve gözlenemeyecektir.

VENÜS :   Haziran ayının ilk günlerinde BOĞA  takımyıldızından  İKİZLER  takımyıldızı sınırları içine geçen gezegen  26  Temmuz’da YENGEÇ takımyıldızına geçecektir.   Haziran ayı içinde Güneş’e açısal uzaklığı, Güneş’in batısında  10  dereceden   daha küçük olacak ve gözlenemeyecektir.

 MARS :   Ayın ik günlerinde Güneş’in Doğu tarafında  20 derece açısal uzaklıkta bulunacak olan  “Kızıl Gezegen”   YENGEÇ  takımyıldızı sınırları içinde  30 Temmuz’dan sonraki günlerde ise ASLAN  takımyıldızı sınırları içinde   hareketini sürdürecektir.  Güneş’in gökyüzündeki doğuya doğru görünür hareketinin daha hızlı olması nedeniyle, ayın son günü Güneş ile arasındaki açısal uzaklık azalacak,   11 derece olacaktır.   

Ayın ilk günlerinde Güneş battığında,  Batı  ufkunda görülecek olan gezegen  kısa süre gözlenebilecek her  geçen gün   Güneş battığı anda biraz daha ufka yakın olacak ve   gözlem süresi azalacaktır.  02 Temmuz gecesi   MERKÜR gezegeni   ve İkizler takımyıldızının en parlak iki yıldızı olan  POLLUKS  ve KASTOR ile  çizgi halinde sıralanmış görüntü  ortaya çıkacaktır.

JÜPİTER :  Bu ayın ilk günlerinde Güneş’in batısında  bulunacaktır. Ayın ilk günlerinde açısal olarak Güneş’e  yaklaşık 156 derece uzaklıkta iken,  YILANCI takımyıldızı içinde konumu fazla değişmemesine karşın, Güneş’in doğuya doğru hareketi nedeniyle ay sonuna doğru Güneş’ten açısal olarak  Doğu tarafında  yaklaşık  123 derece uzaklıkta    olacaktır.

Ayın ilk günlerinde  Güneş batmadan bir saat önce doğmuş olacaktır.  Her geçen gün  Güneş battığında daha yüksek konumda olacak ve  Güneş  doğuncaya kadar  -2,5  kadir den daha parlak görünümü  ve parlak GALİLEO Uyduları ile  ile  güzel bir gözlem hedefi olmayı bu ay da sürdürecektir.

SATÜRN :  Temmuz   ayı   içinde   YAY  takımyıldızındaki konumu fazla değişmeyecek olan  ve  “Halkaların Efendisi” de denilen bu güzel görünümlü dev gaz gezegen,  ayın ilk günlerinde Güneş’in Batı tarafında ve 173  derece açısal uzaklıkta olacaktır. Bu tarihlerde  Günbatımı sonrasında doğacak ve gece boyunca gözlenebilecektir.   0.5  kadir  parlaklığı ve  görkemli  kuşağı ile iyi bir  gözlem  hedefi olan gezegen   09 Temmuz  günü hem doğudan hem de  batıdan  Güneş’e eşit uzaklıkta  yanı 180 derece açısal uzaklıkta olacaktır. Bu konuma  KARŞIKONUM adı verilir. Güneş battığında  gezegen doğar.  (SATÜRN – YER- GÜNEŞ  dizilişi ) Gezegen bu konumda iken YER’e en yakın uzaklıkta olur. Ayın son günlerinde ise bu kez Güneş’e  doğu tarafında  yaklaşık 156 derece açısal uzaklıkta olacaktır.

Temmuz   ayı süresince  de   gece yarısından sonra  Güney gökyüzümüzde yine görsel şölen var, kaçırmayın. Gökyüzünün izlenmeye değer parlak gezegenleri ( Jüpiter, Satürn  )  AKREP ve YAY takımyıldızlarının ev sahipliğinde gökyüzünü süsleyecekler.   Jüpiterin meşhur Galileo Uyduları, Satürn’ün muhteşem halkası.   İçinde bulunduğumuz SAMANYOLU Gökadasının merkezinin doğrultusu da bu bölgede  YAY  takımyıldızı sınırları içinde. Parlak görünümü ile Samanyolu ışıkları ve merkez doğrultusunda yeralan çok sayıda parlak derin uzay cisimleri  bu görsel şölene ortaklık edecekler. 

Yapacağınız tek şey, uykunuzdan biraz vazgeçip gece yarısında  Güney yönünüzde göyüzüne bakmak. Elbette  ışık, hava, çevre kirlilikleri olmayan bir yerde olmalısınız bu güzellikleri görebilmek için. Kaçırmayın….

Gökyüzünüz açık olsun, ışık-hava ve çevre kirliliği sizin oralara uğramasın..(Hayal etmesi bile güzel..)

27/28 Temmuz  2018

DELTA KOVA(Delta Aquarids)   GÖKTAŞI YAĞMURU  

 Çok fazla göktaşı izi gözleyemeyeceğiz, zayıf bir yağmur.  Saatte 15-20  göktaşı izi sayılabilir.  Şansınıza..

Marsden-Kracht  kuyrukluyıldızının yörüngesinde bıraktığı toz, taş-kaya parçaları ve gazlardan oluşan kalıntılar bu yağmuru oluşturacak diye biliniyordu önceleri. Ancak  yakın geçmişte  bu görüş değişti.  Comet 96P  Machholz bu göktaşı yağmurunun esas kaynağı olarak düşünülüyor artık.

Bu kuyrukluyıldız  12 Mayıs 1986‘da Donald Machholz  tarafından keşfedilen bir gökcismi.  Yörüngesini  5 yıldan biraz uzun( P = 5,28  yıl)  bir sürede tamamlayan kısa dönemli  bir  kuyrukluyıldız.

Comet 96P / Machholz en son 27 Ekim 2017‘de  Güneş’e en yakın konumdan geçti. Bir sonraki yakın geçişi  Ocak 2023‘te olacak.

Yörüngesi de çok büyük değil.    12 Temmuz’dan 23 Ağustos’a kadar  devam eden bu meteor yağmuru 28 Temmuz gecesi maksimuma ulaşacaktır.  Birbaşka özel durum da, Ağustos ayının 12/13  günlerinde maksimum düzeye çıkacak olan Perseid ler ile karışacak olması.  Çıkış noktalarına dikkat edilirse, Perseid ya da Aquarid  takımyıldızlarının hangisinden geliyormuş gibi görünüyorsa ancak anlaşılır.

En iyi  tarafı  Ay     SONDÖRDÜN evresini geçmiş , etkisi azalmış durumda olacaktır.

GÜNLERE GÖRE GÖKOLAYLARI

ÇYG  :  Açısal olarak Çok Yakın Görünümde ,      

YG   :  Açısal olarak Yakın Görünümde

02  Temmuz   :      Tam Güneş Tutulması  ( Ülkemizden gözlenemeyecektir.)

02 Temmuz    :      Ay YENİAY  evresinde

04   Temmuz   :     AY,   Merkür  ile  YG

04   Temmuz   :      AY,   Mars  ile  ÇYG

05 Temmuz   :      AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :    363 726 km  

05 Temmuz  :     YER,    GÜNEŞ’e en uzak  konumda  ( GÜNÖTE :  152 104 285  km)

09  Temmuz    :     Ay,   İLKDÖRDÜN evresinde

09  Temmuz   :      Satürn   KARŞIKONUM’da  (Satürn – Yer- Güneş  dizilişi )

13  Temmuz   :    AY,  Jüpiter ile   ÇYG

16 Temmuz    :    AY,   Satürn ile ÇYG

16/17 Temmuz  :    Parçalı AY TUTULMASI (Parçalı tutulma ortası    00:30 )

17 Temmuz   :      Ay,   DOLUNAY   evresinde

21 Temmuz  :   AY,    Enöte  ( YER’e en uzak )   konumunda  :    405 481 km

25 Temmuz  :      Ay  SONDÖRDÜN   evresinde 

27/28 Temmuz    :   Delta AQUARİD ( Delta KOVA )  Göktaşı yağmuru

————————

 HAZİRAN  AYINDA GÜNEŞ :

GÜNEŞ’imiz Haziran  ayının  ilk günlerinde BOĞA  takımyıldızı sınırları içersinde bulunacaktır. 22 Mayıs  günü ise komşu İKİZLER   takımyıldızı sınırları içine geçecek ve  ay sonuna  kadar bu takımyıldız sınırları içersinde görülecektir.

GÜNEŞ’in doğma ve batma  konumları  bu ay içersinde çok fazla değişim göstermeyecektir.  Doğduğu ve battığı noktalar Coğrafya Yönleri olarak bildiğimiz Tam Doğu  ve  Tam Batı  noktalarından   Kuzey’e doğru  29-31  derece  uzakta  olacaktır.  Bu açıklık  21 Haziran günü en büyük değerinde olur.

Haziran  ayının ilk günlerinde yaklaşık 14 sa 49 dk olan gündüz süresi  de çok fazla değişmeyecek.  21 Haziran günü  en uzun gündüz-en kısa gece gerçekleşecek ve gündüz  süresi  yaklaşık  15 sa  olacaktır. Sonraki günlerde gündüz süresi  kısalmaya başlayacak ve ay sonunda yaklaşık 14 sa 58 dk olacaktır.

( Burada unutulmaması gereken özellik ; Türkiye’mizin doğusu ile batısı arasındaki doğma-batma saatleri arasındaki fark yaklaşık 1 saat civarındadır, ancak  (enlemler arasındaki küçük zaman farkları dikkate alınmadığında)   gündüz süresi ülkemizin heryerinde yaklaşık aynı uzunlukta olur.)

Güneş’imiz yıllık görünür hareketi sırasında  gökküresi  üzerinde kuzeye doğru yer değiştirmesi  Haziran ayı içinde yavaşlayacak, 21 Haziran günü ise geri dönerek güneye doğru  yer değiştirmeye başlayacaktır.   Haziran  ayı süresince Ankara’da  yaklaşık 12:46 –  12:52  saatleri arasında  öğlen çemberinden geçecektir.  Aynı enlemdeki  diğer kentlerin Ankara’ya göre boylam farklarına uygun olarak, doğma ve batma zamanlarında olduğu gibi, öğlen çemberinden geçiş zamanları  doğusundaki kentlerde daha erken, batısındaki kentlerde ise daha geç olacaktır.

 ( Örneğin    Ankara’nın Coğrafya Boylamı yaklaşık  32.8 derece doğu,  İzmir’in ise  27.1 derece doğu boylamı, buna göre aralarındaki boylam farkı  yaklaşık 5.6 derece olur.  Her bir derece Güneş’in hareketine uygun olarak 4 zaman dakikasına denk gelir. Buna göre 5.6 x 4 = 22.4 dakika eder.  Öyleyse Güneş, 1 Haziran   günü Ankara Öğlen çemberinden saat 12:46 da geçecek ise, İzmir öğlen çemberinden yaklaşık 22.4 dakika sonra  yanı  yaklaşık 13:09 da geçecek demektir. Ankara’dan daha doğudaki iller için hesap yapılırken boylam farkına denk zaman değeri bu kez  çıkartılır. Bu ayrıntıyı da unutmayalım…) 

GÜNEŞ,  Ankara ile aynı enlemli (yaklaşık 40 derece )gözlem yerlerinde  Haziran  ayı süresince  günortasında, Güney yönünde,   ufuktan en fazla 72-73,5  derece yüksekten geçecektir. 21 Haziran günü bu geçiş yüksekliği en büyük değerinde  73.5 derece olacak ve  ayın son günlerine doğru  ufuktan yüksekliği   tekrar azalacaktır.  (Ankara’ya göre verilen bu değerler, güneye doğru kaç derece giderseniz o kadar artar.. Kuzeye giderseniz azalır.)  Her geçen gün GÜNEŞ ışınlarının  geliş eğim açısı  ve ısınma  artmasını sürdürecektir.

Güneş’in gökyüzünde en yüksek konumunda olduğu 21 Haziran günü Dünyamızın hava sıcaklığı  en yüksek olmaz.  Bunun nedeni Yer atmosferinin, Yer kabuğunun ısınmasına etki eden bir çok etken vardır. Bunun sonucu olarak  hava ve su sıcaklıkları ilerleyen tarihlerde en yüksekolur.

Türkiye’mizin doğusundan VAN, ortasından ANKARA ve batısından da İZMİR  kentleri için HAZİRAN  ayının 1,  15,  30. günlerinde Güneş ile ilgili zamanlar, öğlen-meridyenden geçiş zamanı, yüksekliği ve uzaklığı aşağıdaki çizelgede verilmiştir.   Yaz Gündönümü olan 21 Haziran günü için  de çizelgede yer verilmiştir. Değerleri karşılaştırarak yukarıda metin olarak verilen bilgileri irdelemenizi öneririm.

AY 

AY,   HAZİRAN    ayı süresince,  elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken yörüngesinin enberi ve enöte noktalarından geçiş tarihleri ile bu tarihlerdeki AY- YER uzaklıkları aşağıdaki gibidir.

08 HAZİRAN   :    AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :    368 504 km   

23 HAZİRAN   :   AY,    Enöte  ( YER’e en uzak )   konumunda  :    404 548 km

AY’ın   EVRELERİ :

Ay’ın  Yer etrafındaki  yörüngesinde dolanmasının sonucu olarak, Güneş – Yer – AY  açısı  sürekli değişir ve  farklı tarihlerde YER den AY’a bakıldığında  AY’ın  Güneş tarafından aydınlatılmış olan olan yarısının YER’den farklı biçimlerde görünmesi  AY’ın EVRELERİ’ni oluşturur.

AY kendi ekseni etrafında 27,32 günde bir kezdöner. Bu dönme sırasında Güneş ışınları tıpkı Dünya üzerinde Gece-Gündüz  olayı olduğu gibi AY’ın yarısını aydınlatır, diğer yarısı karanlıkta kalır. Dönme nedeniyle de aydınlık kısımları gündüzü yaşar, karanlık kısımları da geceyi.  Dönme süresi 27,32 gün olduğundan AY yüzeyinde yaşıyorsanız yaklaşık  14 gün gündüz, 14 gün gece olacak demektir.  Buradan anlaşılacağı gibi AY bir yarısı hep karanlık olmaz.  AY’ın sürekli olarak  bir “Karanlık Yüzü”  yoktur.  Her tarafı dönme  sonucu Güneş ışığı alır.

Yeniay    :   03 Haziran             İlkdördün     :  10 Haziran               

Dolunay  :   17 Haziran           Sondördün  :   25 Haziran

(AY, Yer etrafındaki yörüngesinde dolanırken, gökyüzünde hergün GÜNEŞ’ten açısal olarak yaklaşık 13 derece   doğuya doğru uzaklaşır ve bunun sonucu olarak aynı  gözlem yerinde hergün yaklaşık 45-50 dakika daha geç doğar.)

AY’ın evrelerine bakarak  doğma batma zamanlarını tahmin edebilirsiniz.

YENİAY  evresinde ise   Güneş ile hemen hemen aynı doğrultuda olacakları için aynı saatte doğar  ve  batarlar. Bu evrede iken bize dönük olan yüzü karanlık olacağı için ve ayrıca Güneş ışınları etkisi ile görülemez. Güneş Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.

İLKDÖRDÜN evresinde : GÜNEŞ öğlen çemberimizde iken, doğu ufkumuzdan  AY doğar, GÜNEŞ battığında ise AY  Güney yönümüzde Öğlen Çemberimizde görülür. Gece yarısı olduğunda  AY batar.

DOLUNAY evresinde : Yerdeki gözlemciye göre GÜNEŞ ile ters-karşı  tarafıta yeralır. GÜNEŞ  batarken doğar,  bütün gece gökyüzünü aydınlatır, GÜNEŞ  doğarken AY batar.  AY Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.

SONDÖRDÜN evresinde : Gece yarısı olduğunda doğar,  sabah GÜNEŞ doğarken AY güneyde en yüksek konumunda olur. Öğlen olduğunda ise günortasında AY batar.

Bunları biliyor muydunuz ? 

AY yüzeyinde, Dünya’ya  bakan tarafta oturuyor olsaydınız ;

DÜNYA’mız  gökyüzünde hep aynı yerde duruyor olacaktı..

Dünya’mıza  baktığınızda  AY gibi  evreler gösterdiğini görecektiniz.

GEZEGENLERİN 

GÖZLENEBİLİRLİĞİ

Bilgi Notu :

Tutulum düzlemine yakın olan, ZODYAK Kuşağı içinde dolanan  Gezegenler ve AY ,   Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra Batı gökyüzünde görünürler. Güneş’in Batı tarafında olanlar ise,  Güneş sabah doğmadan önce doğarlar. Bu gökcisimleri  Güneş’e  açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli  fazla süre gözlenebilirler.  

Yukarıdaki  görüntüde  Güneş ve Gezegenlerin boyutları (çapları) orantılıdır. Birbirleri  ile karşılaştırılabilir.  Ancak Uzaklıkları  ölçekli değildir. Sadece  Güneş’e uzaklık  sırasındadırlar.

Gezegenlerin  Güneş Sistemi  içindeki konumları, uzaklıkları, görünümleri  gibi bir çok özelliği, tarih değiştirerek görebileceğiniz bazı web sayfalarının adresleri  aşağıda.  İstediğiniz tarihteki konumlarını, Dünyamıza  ya da Güneş’e uzaklıklarını görebileceğiniz birkaç örnek.  Buna benzer örnekleri  sizler  de internette bulabilirsiniz.

http://www.astronoo.com/en/articles/positions-of-the-planets.html

https://in-the-sky.org/solarsystem.php

https://www.timeanddate.com/astronomy/planets/distance

Başka bilgiler de istiyorsanız ;

http://www.astrookul.com

http://www.astronomidiyari.com

https://www.nasa.gov/audience/foreducators/index.html

https://www.facebook.com/populerastronomi/

Çıplak göz ile görebileceğimiz gezegenlerin  Haziran ayı içinde konumları ve gözlenebilirliklerini  inceleyelim şimdi de ;

MERKÜR ;  Haziran  ayının ilk günlerinde Güneş’in doğusunda 11 derece açısal uzaklıkta olacak olan haberci gezegen  24 Haziran  günü   açısal olarak  Güneş’ten en uzak konumda   (En Büyük Doğu Uzanım  EBDU : 25 derece )  ve  ay sonuna doğru bu açısal uzaklık 23 derece civarında olacaktır..

 Bu ay içersinde ayın ilk günlerinde BOĞA   takımyıldızında  gözlenecek,  05 Haziran  günü  İKİZLER  ve ayın 25 inde ise YENGEÇ  takımyıldızı sınırları içine geçecektir.

 Haziran ayının ilk günlerinde Güneş’e açısal olarak yakın olması nedeniyle gözlenemeyecek, ilerleyen günlerde Güneş battığında ufuktan yüksekliği biraz  artacak  ve  uygun gözlem  koşullarında  Batı ufkumuzda gözlenebilecektir. 18 Haziran günü İkizlerin parlak yıldızları Kastor ve Polluks ile komşu olacak  ve  MARS ile çok yakın görünümde olacaklardır.

VENÜS :   Haziran ayının ilk günlerinde KOÇ  takımyıldızı sınırları içinde iken  04 Haziran’ta BOĞA takımyıldızına geçecektir.   Haziran ayı içinde Güneş’e açısal uzaklığı, Güneş’in batısında  19 derece  den  ay sonuna doğru 11 dereceye kadar azalacaktır.   Mayıs ayı süresince  oldukça parlak ( -3.9 kadir ) bir şekilde Güneş doğmadan önce  ufuktan yüksekliği fazla olmasa da Doğu ufkunda   kolaylıkla görülecektir.  Her  geçen gün   daha geç doğacak ve gözlem süresi azalacak, gözlenmesi zorlaşacaktır.

 MARS :   Ayın ik günlerinde Güneş’in Doğu tarafında  29 derece açısal uzaklıkta bulucak olan  “Kızıl Gezegen”   İKİZLER  takımyıldızı sınırları içinde  29 Haziran ’tan sonraki günlerde ise YENGEÇ  takımyıldızı sınırları içinde  doğuya doğru hareketini sürdürecektir.  Güneş’in gökyüzündeki doğuya doğru görünür hareketinin daha hızlı olması nedeniyle, ayın son günü Güneş ile arasındaki açısal uzaklık azalacak,   19 derece olacaktır.   

Güneş battığında,  Batı  ufkunda görülecek olan gezegen  yaklaşık 2  saat gözlenebilecek her  geçen gün   Güneş battığı anda biraz daha ufka yakın olacak ve 1.7  kadir parlaklığı ile  gözlem süresi azalacaktır.  18 Haziran günü MERKÜR gezegeni  ile çok yakın görünümde gözleneceklerdir.

JÜPİTER :  Bu ayın ilk günlerinde Güneş’in batısında  bulunacaktır. Ayın ilk günlerinde açısal olarak Güneş’e  yaklaşık 169 derece uzaklıkta iken,  YILANCI takımyıldızı içinde konumu fazla değişmemesine karşın, Güneş’in doğuya doğru hareketi nedeniyle ay sonuna doğru Güneş’ten açısal olarak  Doğu tarafında  yaklaşık  157 derece uzaklıkta  (Batı taraftan 203 derece  )  olacaktır.  10 Haziran günü ise hem doğudan hem de  batıdan  Güneş’e eşit uzaklıkta  yanı 180 derece açısal uzaklıkta olacaktır. Bu konuma  KARŞIKONUM adı verilir.  (Jüpiter- Yer- Güneş dizilişi ) Gezegen bu konumda iken YER’e en yakın uzaklıkta olur.

Ayın ilk günleri  gün batımından bir saat sonra doğacak olan gezegen,her geçen gün daha erken doğacaktır. Ayın son günlerinde ise Güneş batmadan bir saat önce doğmuş olacaktır.   Güneş  doğuncaya kadar  -2,5  kadir den daha parlak görünümü  ve parlak GALİLEO Uyduları ile  ile  güzel bir gözlem hedefi olmayı bu ay da sürdürecektir.  16 Haziran günü AY ile çok yakın görünümde olacaktır.

SATÜRN :  Haziran  ayı   içinde   YAY  takımyıldızındaki konumu fazla değişmeyecek olan  ve  “Halkaların Efendisi” de denilen bu güzel görünümlü dev gaz gezegen,  ayın ilk günlerinde Güneş’in Batı tarafında ve 139  derece açısal uzaklıkta olacaktır. Bu tarihlerde, gece yarısında doğacak ve gündoğumuna kadar gözlenebilecektir.   Ay sonuna doğru  Güneş’e olan  açısal uzaklığı  169 dereceye kadar çıkacaktır. Bunun sonucu ayın ilerleyen günlerinde, daha erken, gece yarısı olmadan doğacak  ve daha uygun gözlem koşulları olacak demektir.  0.5  kadir  parlaklığı ve  görkemli  kuşağı ile iyi birgözlem  hedefi olan gezegen  18/19 Haziran gecesi AY ile yakın görünümde olacaklardır.

Haziran  ayı süresince    gece yarısından sonra  Güney gökyüzümüzde yine görsel şölen var, kaçırmayın. Gökyüzünün izlenmeye değer parlak gezegenleri ( Jüpiter, Satürn  )  AKREP ve YAY takımyıldızlarının ev sahipliğinde gökyüzünü süsleyecekler.   Jüpiterin meşhur Galileo Uyduları, Satürn’ün muhteşem halkası.   İçinde bulunduğumuz SAMANYOLU Gökadasının merkezinin doğrultusu da bu bölgede  YAY  takımyıldızı sınırları içinde. Parlak görünümü ile Samanyolu ışıkları ve merkez doğrultusunda yeralan çok sayıda parlak derin uzay cisimleri  bu görsel şölene ortaklık edecekler.  AY  16-18 Mayıs günleri bu bölgede onlara eşlik edecek sadece.   

Yapacağınız tek şey, uykunuzdan biraz vazgeçip gece yarısında  Güney yönünüzde göyüzüne bakmak. Elbette  ışık, hava, çevre kirlilikleri olmayan bir yerde olmalısınız bu güzellikleri görebilmek için. Kaçırmayın….

Gökyüzünüz açık olsun, ışık-hava ve çevre kirliliği sizin oralara uğramasın..(Hayal etmesi bile güzel..)

GÜNLERE GÖRE GÖKOLAYLARI

ÇYG  :  Açısal olarak Çok Yakın Görünümde ,      

YG   :  Açısal olarak Yakın Görünümde

01   Haziran         AY,   Venüs ile  YG

03  Haziran          Ay YENİAY  evresinde

04   Haziran         AY,   Merkür  ile  YG

05   Haziran         AY,   Mars  ile  YG

08 Haziran   :    AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :    368 504 km  

08 Haziran        AY  Regulus (ASLAN takımyıldızının  nın en parlak yıldızı )  ile   YG

10  Haziran         Ay,   İLKDÖRDÜN evresinde

16  Haziran        AY,  Jüpiter ile   ÇYG

17  Haziran         Ay,   DOLUNAY   evresinde

19 Haziran        AY,   Satürn ile ÇYG

21 Haziran  :     YAZGÜNDÖNÜMÜ,  (  En kısa  gece, en uzun gündüz )

23 Haziran  :   AY,    Enöte  ( YER’e en uzak )   konumunda  :    404 548 km

25 Haziran        Ay  SONDÖRDÜN   evresinde 

30 Haziran        AY,   Aldebaran  (BOĞA takımyıldızının en parlak yıldızı)   ile  ÇYG

21  HAZİRAN 2019 

YAZ GÜNDÖNÜMÜ   ( Summer Solstice )

Yil içinde,  gündüz  süresindeki artışın sona erdiği ve gündüz süresinin azalmaya başladığı  gün..     Kuzey Yarıküre için  :  –   En uzun gündüz,  en kısa gece süresi

Kuzey yarıkürede  Yaz Gündönümü olduğu gün  Güney Yarıküre için  : KIŞ GÜNDÖNÜMÜ  –   En kısa gündüz,  en uzun gece süresi  olmaktadır.

GÜNEŞ’in  Tutulum üzerindeki “Yıllık Görünür Hareketi”  sırasında,   gökyüzünde,  kuzeye  en çok yaklaştığı zaman.  21 Haziran’da Dikaçıklığı =  + 23 derece  27 dakika : yaklaşık 23.5 derece olur.

Bunun sonucu olarak : Güneş bu tarihte, kuzey yarıkürede, enlemi 23.5 derece olan gözlem yerlerinde  (YENGEÇ DÖNENCESİ olarak bildiğimiz enlem dairesi üzerindeki yerler..)   öğlen tam tepeden geçecek demektir. Bizim enlemlerimizde ise  tepeye yakın, biraz güneyden geçecek,  en yüksek konumunda olacak  demektir. Bu tarihten sonra, tekrar güneye doğru, dikaçıklığı azalacak demektir.

Bu tarihte GÜNEŞ’in  gün ortasında tepe noktamıza  en yakın geçiyor, ışınlarını neredeyse dik olarak bize gönderiyor olması, yılın en sıcak günü olması anlamında değildir. Atmosferimizde ölçülen sıcaklıklara etki eden önemli diğer etkenler de vardır. Atmosferin, karaların, okyanusların ısınması daha geç olur. Bu da Yaz Gündönümü’nden haftalar sonra en sıcak günler oluşur demektir. 

Kuzey Kutup noktasındaki gözlemciler için    Güneş  günboyu ufka paralel olarak gökyüzünde dolanır. 20/21 Mart günü tam ufukta dolanan Güneş, her gün biraz daha yükselir,    Yaz Gündönümü gününde   Güneş gün boyu gökyüzünde ve yüksekliği de ufuktan 23.5 derece yukarıda, yani en yüksek konumunda demektir.    21 Haziran’da en yüksek konumda dolanır, ve ilerleyen günlerde tekrar yükseklik azalır.  23 Eylül  günü ise GÜNEŞ tekrar  ufka inmiştir, gün boyu ufukta dolanır. Bu süre içinde, kuzey kutup noktasında altı ay gündüz demektir.

Bu anlatılanlar ve tanımlar, Güney yarıküre için tamamen ters olacak şekilde gerçekleşir.

————————

Bilgi Notu :

GÜNEŞ’imizin  bir yıl boyunca gökyüzünde izlediği çembere “TUTULUM” denilmektedir. Güneş, bu çember üzerinde  her  gün  doğuya doğru yaklaşık 1 derece    yolalır.  

Güneş ve Ay Tutulmaları,  YER, AY ve GÜNEŞ tam bu çember üzerinde ve aynı hizada olduklarında gerçekleşir. Tutulum denmesinin nedeni de budur. Diğer gezegenler ve AY da bu çembere çok yakın dolanırlar. 

Hepsinin dolandığı, Tutulum çevresindeki band şeklindeki bu bölgeye  ZODYAK KUŞAĞI  adı verilir.

Yerküremiz  GÜNEŞ  etrafındaki yörüngesini bir yılda tamamlar. Dönme ve dolanma hareketi yapan Yerküre üzerinde gözlem yapıyorsanız, çevrenizdeki gökcisimlerinin  hareketlerini farklı algılarsınız. Gözlediğiniz bu tür hareketlere  “görünür hareket” adını veririz. (Yerküre üzerindeki  gözlemci olarak GÜNEŞ’i gözlediğinizde onun görünür hareketi sırasında hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yerdeğiştirdiğini, bir yılda YER etrafında bir kez dolanıyormuş gibi  gözleriz.  Güneş’imizin gökyüzünde gözlenen bu  yer değiştirmesi,  yerkürenin hareketi sonucunda gözlenen bir göreli-görünen harekettir. Güneş’in gerçek hareketi değildir.) Bu   hareketi sırasında da bir yıl  süresince  Burç adı verilen 13 takımyıldızın sınırları içersinde yolalır.

Bilgi Notu :

Güneş Tutulum üzerinde hareket ederken  Gök Eşleğine uzaklığı yani DİKAÇIKLIĞI sürekli değişmektedir. 21 Haziran’da Gök Eşleğinden kuzeye doğru  en fazla 23.5 derece uzaklaşır.  Bu konumda  Kuzey yarıkürede yaşayanlar için YAZ GÜNDÖNÜMÜ oluşur.  22 Eylül’de gökeşleğini keserek sonra güneye iner, 21 Aralık günü maksimum ( – değer alarak) 23.5 derece olur, sonra tekrar Eşleğe yaklaşır. 20-21 Mart günlerinde GÜNEŞ, gökeşleği üzerinde,  İlkbahar noktasında bulunur, bu konum İLKBAHAR  ILIMI olarak adlandırılır. Sonraki günlerde ise gökeşleğinden kuzeye doğru  uzaklaşır ve bu döngü sürer gider. Gökeşleğine olan açısal uzaklıktaki bu değişim, doğma-batma, gün süresi gibi kavramları belirler. 

 Gökyüzünüz açık olsun, ışık-hava ve çevre kirliliği sizin oralara uğramasın..

(Hayal etmesi bile güzel..)  Yine de uğruyorlarsa(!),   siz  de  onların olmadığı yerlere gidin  🙂

—————————————————————————–