(  EK  BİLGİ :     Gece gökyüzünün görünümü ve gökolayları, doğma-batma zamanları  ile ilgili konularda,  okuyucu kendi bulunduğu yerde bu zamanlarda farklılıklar görebilir.  Bunun nedeni  şudur :   Herhangi bir gözlem yerinde gökyüzünün görünümü ;

1. Gözlem yerinin coğrafya  enlemine

2. Gözlem yerinin coğrafya boylamına  bağlıdır.

Aynı boylamdaki gözlem yerlerinin enlemleri arasında çok fark yoksa görünen gökyüzü çok farklı olmaz.  Boylamlar farklı ise, gökolaylarının oluş zamanları ve onların gözlenme zamanları   boylam farkına denk düşecek şekilde farklı olur.    Buna geniş bir alanda aynı saat dilimini kabul edip aynı zamanı kullanıyor olmamız neden olur. Özellikle, doğma-batma-görülme gibi olaylarda ortaya çıkar.  Örneğin,  Türkiyenin doğusunda saat 6 da doğan GÜNEŞ, batıdaki  illerde henüz doğmamıştır. Batıda  saat 7 civarında doğacak demektir. Bu durumda,  yapılabilecek tek şey,  zamanlar için ortalama veya yaklaşık zamanlar  vermektir.  Bilinmelidir ki, verilen zamanlar yaklaşık zamanlardır.   Çok uzakta gerçekleşen gökolaylarının zamanları ise heryerde aynı anda görüleceği için değişmez. )

MERKÜR  GEÇİŞİ 

Mayıs ayının ilk günlerinde GÜNEŞ’in  doğusunda yeralan MERKÜR ilerleyen günlerde görünüm olarak GÜNEŞ’e yaklaşacak ve 9 Mayıs günü GÜNEŞ’in önünden geçecek, sonraki günlerde ise GÜNEŞ’in  Batı tarafında yeralacak. 9 Mayıs günü gerçekleşecek olan “MERKÜR  GEÇİŞİ”  olarak  tanımladığımız, yaklaşık 7.5 saat sürecek bu ilginç gökolayı  saat  14:13  de başlayacak,  gündüz bitene dek izlenebilecek.  Hemen bir uyarı da yapmak gerekir.

Bu gökolayını güvenli bir şekilde izleyebilmek için GÜNEŞ gözlemine uygun donanımlı gözlem aletleri kullanılmalıdır. Güvenli Güneş Filtreleri kullanmalı ya da  bir ekrana GÜNEŞ’in görüntüsü düşürülerek oradan izlenmelidir.  Herhangibir optik gözlem aleti ile ve hatta çıplak göz ile doğrudan  GÜNEŞ’e asla bakılmamalıdır.

( Bu gökolayı  GÜNEŞ Tutulması ile benzeşir.  GÜNEŞ’in önünden AY yerine MERKÜR  gezegeni geçecek bu olayda. MERKÜR’ün gökyüzünde kapladığı alan  AY kadar olsaydı  bu gökolayında bir tam güneş tutulması izliyor olabilirdik. MERKÜR ise bakıldığında,  yandaki fotografta görüldüğü gibi GÜNEŞ’in görünen diski önünde  küçük bir nokta gibi görünür.  Fotoğraftaki herbir nokta   kısa zaman aralıkları ile ardıardına çekilmiş Merkür görüntüleridir.)

Mayıs ayının ilk günü Güneş battıktan hemen sonra  AVCI (Orion) takımyıldızı ve ardından gökyüzünün en parlak görünen yıldızı olan AKYILDIZ (Sirius) Batı ufkumuza  çok yakın konumda görülecekler. Kısa bir süre sonra onlar da ufkun altına inecekler.    Bu sırada  JÜPİTER  Güney yönümüzde Öğlen Çemberine yaklaşıyor olacak ve  Güney ufkumuzdan  Başucumuza doğru yaklaşık 55-60 derece yüksekte yeralacak.

İlerleyen satlerde Önce MARS ve hemen ardından SATÜRN  Güney-Doğu yönümüzde ufkumuzun üstüne çıkacaklar.  Gece yarısı olduğunda Güney-Batı gökyüzümüzde  JÜPİTER,   Güney-Doğu gökyüzümüzde ise MARS  ve SATÜRN parlak görünümleri ile çok uygun ve çok güzel gözlem olanağı sunacaklar. Bu Mayıs ayı süresince devam edecek.

VENÜS gezegeni,  Mayıs ayı süresince GÜNEŞ’e yakın konumda yeralacaktır. Bunun sonucunda da  -4 kadir parlaklıkta olmasına karşın gözlenemeyecektir.

KIZIL Gezegen  MARS ,   Mayıs ayı süresince   tıpkı SATÜRN gibi AKREP  takımyıldızı sınırları içinde bulunacak.  22 Mayıs tarihinde   GÜNEŞ’e göre  KARŞI KONUM’da  olacak   ve   GÜNEŞ batarken  DOĞU ufkumuzda görülmeye başlayacak,   sabaha kadar gözlenebilecek.   Bu tarihte  MARS’ın  YER’e uzaklığı  0.51 AB  (76.3 milyon km ) olacak.

Halkaları çok güzel görünen  SATÜRN, Mayıs ayı süresince AKREP takımyıldızı  sınırları içersinde bulunacak.  MARS’tan bir süre sonra doğacak ve  ay  boyunca hemen hemen bütün gece gözlenebilecektir.

Gezegenlerin en büyüğü olan dev JÜPİTER,  Mayıs ayı süresince ASLAN takımyıldızında bulunacaktır. Ayın ilk günlerinde GÜNEŞ’in batışı ile  Güney yönünde öğlen çemberine geliyor olacak.  Sabaha karşı batacak olan gezegen, her geçen gün batıya daha yakın konuma gelecek ve ay sonunda gece yarısından az sonra batacaktır.  Ayın 15. Günü  JÜPİTER ve AY  yakın görünümde olacaklar.

AY,  elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken ;

06 Mayıs  :  Enberi  noktasında  bulunacak  –  Uzaklığı   yaklaşık   357800 km

18 Mayıs  :   Enöte  noktasında  bulunacak  –  Uzaklığı   yaklaşık   405900 km

Bu ay içersinde AY’ın evreleri   ;

06 Mayıs    Yeniay      –     13 Mayıs       İlkdördün

21 Mayıs     Dolunay   –     30 Mayıs    Sondördün

AY,  22 Mayıs akşamı MARS  gezegeni ile, 23 Mayıs akşamı ise SATÜRN gezegeni  ile  çok yakın görünümde olacak. Dolunay evresinin hemen sonrası olması nedeniyle AY’ın parlaklığının etkisi ile bu iki gezegenin o günlerdeki gözlemi zor olabilir.

(EK BİLGİ :  MAVİ AY  için iki farklı tanım yapılıyor. Birincisi : Bir ay içersinde iki  DOLUNAY  gözleniyorsa,  ay sonuna denk gelen ikinci dolunaya “MAVİ AY”  deniliyor.    İkinci tanım ise daha çok mevsimsel ele alınıyor.  Bir mevsim içinde  dört dolunay gerçekleşirse, bunlardan  üçüncü dolunaya da aynı isim veriliyor.   Buna göre 21 Mayıs gecesindeki dolunay Mavi Ay olarak belirtiliyor. Bunların yanısıra  AY, yörüngesi üzerinde dolanırken, YER’e en yakın konumda iken aynı zamanda Dolunay veya Yeniay evresinde ise, bu durumda   “SÜPER  AY”  deniliyor. Bir başka tanım da dinsel dayanaklı bir tanım.  Ardışık  on dolunay düşünün. ilk ikisinde tam tutulma olacak, sıradaki 6 dolunayda tutulma olmayacak, son iki dolunayda da tam tutulma olacak. Bu dörtlu(tetrad) tam tutulmalarda kızıl görünen AY da kanlı olarak nitelendiliyor. Sonuç olarak ;   AY’ın ne mavi renkte olması ne de kanlı olması sözkonusudur.  )

GÖKTAŞI YAĞMURU :    ETA AQUARIDS

(EK BİLGİ :  Kuyrukluyıldızlar  yörüngelerinde  dolanırken, özellikle Güneş ykınlarında, geçtikleri  yola-yörüngeye  toz, taş  parçaları bırakırlar.  Yıl içersinde belirli tarhlerde  Dünya’mızın yolu bu tozlu  yollardan geçer ve gece boyunca çok sayıda  yıldız kayması diye bilinen  olay gerçekleşir.  Ufacık taş parçacıklarının hızla atmosferimize girerek sürtünme sonucu  yanmaları ve ışıklı bir iz bırakmalarıdır aslında bu olay. Çok sayıda olunca yağmur gibi olduğu düşünülür ve Göktaşı Yağmuru olarak isimlendirilir. Belirli bir takımyıldız bölgesinde görünür ve onun adı ile anılır. Gözlenmesi çok güzel , keyifli  ve çok rahat ve kolay olan bir gökolayıdır.)

Meşhur  1P HALLEY   kuyruklu yıldızı GÜNEŞ  etrafında dolanırken  1985-86 yıllarında gözlendi.   Yörünge dönemi yaklaşık 76 yıl olan kurukluyıldız 2061 yılında birkez daha ziyaretimize gelecek. Dünyamız   her yıl  Halley’in  Yaklaşık 30 sene önceki geçişinde  bıraktığı toz, taş parçacıkları ile dolu bu bölgeden  Nisan sonu ve Mayıs ayı içersinde geçmektedir. Bu taş parçacıklarının  oluşturduğu göktaşı  olayları  bu yıl 5 Mayıs günü en yüksek değerine ulaşacak.   Kuyruklu yıldızın geçişi çok önceleri olduğu için bu göktaşı yağmuru zayıf olacak.   Bir saat süresinde  10-20 civarında göktaşı  görülmesi bekleniyor.  Toz-taş  parçalarının YER atmosferine giriş hızları   66 km/s  olarak hesaplanmış.  KOVA takımyıldızı bölgesinden sabaha karşı gözlenebilecek.  O tarihlerde AY’ın  ışık etkisinin  çok az olması  gözlem şansını arttırır.

05 Mayıs         Eta Aquarid Göktaşı  Yağmuru (saatte 20)

09 Mayıs         MERKÜR Geçişi

15 Mayıs         AY ve JÜPİTER yakın görünümde

22-23 Mayıs   AY, SATÜRN  ve MARS yakın görünümde

30 Mayıs         MARS,   Dünya’ya en yakın konumda  – KARŞIKONUM (75 milyon km)