2019 MAYIS AYINDA GÖKYÜZÜ

19  MAYIS   ATATÜRK’Ü  ANMA,  GENÇLİK  VE  SPOR  BAYRAMIMIZ 

KUTLU  OLSUN

 MAYIS AYINDA GÜNEŞ :

GÜNEŞ’imiz Mayıs  ayının  ilk günlerinde KOÇ  takımyıldızı sınırları içersinde bulunacaktır. 15 Mayıs  günü ise komşu BOĞA  takımyıldızı sınırları içine geçecek ve  ay sonuna  kadar bu takımyıldız sınırları içersinde görülecektir.

GÜNEŞ’in  ufuk üzerindeki doğma ve batma NOKTALARI  noktaları   bildiğimiz Tam Doğu  ve  Tam Batı noktalarının   Kuzey  tarafında  olacaktır.  Ayın ilk günü bu açıklık 14 derece iken son günü 24 dereceye ulaşacaktır.

Güneş’in doğma zamanları her geçen gün daha erken olurken, her geçen gün daha geç batacaktır.   Güneş ışınlarını biraz daha erken göreceğiz,  akşam olurken  ise  batışını daha geç izleyeceğiz,  bunun sonucu olarak  gündüz süresi Mayıs ayı içinde artmayı sürdürecektir.

Mayıs  ayının ilk günlerinde yaklaşık 13 sa 50 dk olan gündüz süresi ay sonuna doğru yaklaşık 54 dakika artacak ve 14 sa 44 dk olacaktır. ( Burada unutulmaması gereken özellik ; Türkiye’mizin doğusu ile batısı arasındaki doğma-batma saatleri arasındaki fark yaklaşık 1 saat civarındadır, ancak  (enlemler arasındaki küçük zaman farkları dikkate alınmadığında)   gündüz süresi ülkemizin heryerinde yaklaşık aynı uzunlukta olur.)

Güneş,  Mayıs ayı süresince Ankara’da  yaklaşık 12:44  –  12:46  saatleri arasında  öğlen çemberinden geçecektir.  Diğer kentlerin  doğma ve batma zamanlarında olduğu gibi, öğlen çemberinden geçiş zamanları da   Ankara’ya göre boylam farklarına uygun olarak, doğusundaki kentlerde daha erken, batısındaki kentlerde ise daha geç olacaktır. Örneğin    Ankara’nın Coğrafya Boylamı yaklaşık  32.8 derece doğu,  İzmir’in ise  27.1 derece doğu boylamı, buna göre aralarındaki boylam farkı  yaklaşık 5.6 derece olur.  Her bir derece Güneş’in hareketine uygun olarak 4 zaman dakikasına denk gelir. Buna göre 5.6 x 4 = 22.4 dakika eder.  Öyleyse Güneş, 1 Mayıs  günü Ankara Öğlen çemberinden saat 12:45 te geçecek ise, İzmir öğlen çemberinden yaklaşık 22.4 dakika sonra  yanı  yaklaşık 13:08 de geçecek demektir. Ankara’dan daha doğudaki iller için hesap yapılırken boylam farkına denk zaman değeri bu kez  çıkartılır. Bu ayrıntıyı da unutmayalım…

GÜNEŞ,  Ankara ile aynı enlemli gözlem yerlerinde  Mayıs ayının   ilk günlerinde,  gün  ortasında, Güney yönünde,   ufuktan en fazla 65 derece yüksekten geçecektir.  Ayın son günlerine doğru  ufuktan yüksekliği yaklaşık  72 dereceye ulaşacaktır. (Ankara’ya göre verilen bu değerler, güneye doğru kaç derece giderseniz o kadar artar.. Kuzeye giderseniz azalır.)  Her geçen gün GÜNEŞ ışınlarının  geliş eğim açısı  artacaktır ve ısınma da  artmasını sürdürecektir.

Türkiye’mizin doğusundan VAN, ortasından ANKARA ve batısından da İZMİR  kentleri için MAYIS ayının 1,  15,  31. günlerinde Güneş ile ilgili zamanlar, öğlen-meridyenden geçiş zamanı, yüksekliği ve uzaklığı aşağıdaki çizelgede verilmiştir. Değerleri karşılaştırarak yukarıda metin olarak verilen bilgileri irdelemenizi öneririm.

 

AY 

 

AY,  MAYIS   ayı süresince elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken yörüngesinin enberi ve enöte noktalarından geçiş tarihleri ile bu tarihlerdeki AY- YER uzaklıkları aşağıdaki gibidir.

 

13  MAYIS   :    AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :    369 015 km   

26 MAYIS   :   AY,   Enöte  ( YER’e en uzak )  konumunda  :    403 935 km

      

 

AY’ın   EVRELERİ :

Ay’ın  Yer etrafındaki  yörüngesinde dolanmasının sonucu olarak, Güneş – Yer – AY  açısı  sürekli değişir ve  farklı tarihlerde YER den AY’a bakıldığında AY’ın aydınlık olan yarısının YER’den farklı biçimlerde görünmesi  AY’ın EVRELERİ’ni oluşturur.

Sondördün  :   05 Mayıs                Yeniay    :   12 Mayıs

İlkdördün     :  19 Mayıs                Dolunay  :  26  Mayıs     

(AY, Yer etrafındaki yörüngesinde dolanırken, gökyüzünde hergün GÜNEŞ’ten açısal olarak yaklaşık 13 derece   doğuya doğru uzaklaşır ve bunun sonucu olarak aynı  gözlem yerinde hergün yaklaşık 45-50 dakika daha geç doğar.)

AY’ın evrelerine bakarak  doğma batma zamanlarını tahmin edebilirsiniz.

YENİAY  evresinde ise   Güneş ile hemen hemen aynı doğrultuda olacakları için aynı saatte doğar  ve  batarlar. Bu evrede iken bize dönük olan yüzü karanlık olacağı için ve ayrıca Güneş ışınları etkisi ile görülemez. Güneş Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.

İLKDÖRDÜN evresinde : GÜNEŞ öğlen çemberimizde iken, doğu ufkumuzdan  AY doğar, GÜNEŞ battığında ise AY  Güney yönümüzde Öğlen Çemberimizde görülür. Gece yarısı olduğunda  AY batar.

DOLUNAY evresinde : Yerdeki gözlemciye göre GÜNEŞ ile ters-karşı  tarafıta yeralır. GÜNEŞ  batarken doğar,  bütün gece gökyüzünü aydınlatır, GÜNEŞ  doğarken AY batar.  AY Tutulmaları bu evre sırasında oluşur.

SONDÖRDÜN evresinde : Gece yarısı olduğunda doğar,  sabah GÜNEŞ doğarken AY güneyde en yüksek konumunda olur. Öğlen olduğunda ise günortasında AY batar.

GEZEGENLERİN GÖZLENEBİLİRLİĞİ

 

Bilgi Notu :

Tutulum düzlemine yakın olan, ZODYAK Kuşağı içinde dolanan  Gezegenler ve AY ,   Güneş’in Doğu tarafında olması durumunda, Güneş battıktan hemen sonra Batı gökyüzünde görünürler. Güneş’in Batı tarafında olanlar ise,  Güneş sabah doğmadan önce doğarlar. Bu gökcisimleri  Güneş’e  açısal olarak ne kadar uzak olurlarsa o denli  fazla süre gözlenebilirler.  

 

MERKÜR ;  Mayıs ayının ilk günlerinde Güneş’in batısında 18 derece açısal uzaklıkta olacak olan haberci gezegen  21 Mayıs günü   Güneş ile aynı doğrultuda  ÜSTKAVUŞUM  konumunda  (Yer- Güneş- Merkür  şeklinde dizilim) olacaktır.   Ay sonuna doğru Güneş’in doğu tarafında  yeralacak  ve ayın son günü  Güneş’ten açısal olarak 10 derece uzaklıkta olacaktır.

 Bu ay içersinde ayın ilk günlerinde BALIK  takımyıldızında  gözlenecek,  08 Mayıs günü  KOÇ ve ayın 18 inde ise BOĞA takımyıldızı sınırları içinde yolalacak. 

 Mayıs ayının ilk günlerinde Güneş doğmadan az önce doğacak ve Doğu ufkumuzda yüksekliği fazla olmadığı için gözlemi zor olacaktır. İlerleyen günlerde açısal olarak Güneş’e daha yakın olacağı için gözlenmesi zorlaşacak ve gözlenemeyecektir.

VENÜS :   Mayıs  ayının ilk günlerinde BALIKLAR  takımyıldızı sınırları içinde iken  17 Mayısta KOÇ takımyıldızına geçecektir.   Mayıs ayı içinde Güneş’e açısal uzaklığı, Güneş’in batısında   26 derece  den  ay sonuna doğru 18 dereceye kadar azalacaktır.   Mayıs ayı süresince  oldukça parlak ( -3.9 kadir ) bir şekilde Güneş doğmadan önce  ufuktan yüksekliği fazla olmasa da Doğu ufkunda   kolaylıkla görülecektir.  Her  geçen gün   daha geç doğacak ve gözlem süresi azalacaktır.

 MARS  Ayın ik günlerinde Güneş’in Doğu tarafında  38 derece açısal uzaklıkta bulunan “Kızıl Gezegen”   BOĞA takımyıldızı sınırları içinde  16 Mayıs’tan sonraki günlerde ise İKİZLER takımyıldızı sınırları içinde  doğuya doğru hareketini sürdürecektir. Güneş’in gökyüzündeki doğuya doğru görünür hareketinin daha hızlı olması nedeniyle, ayın son günü Güneş ile arasındaki açısal uzaklık azalacak,   29 derece olacaktır.   

Güneş battığında,  Batı  ufkunda görülecek olan gezegen  yaklaşık 2  saat gözlenebilecek her  geçen gün   Güneş battığı anda biraz daha ufka yakın olacak ve 1.7  kadir parlaklığı ile  gözlem süresi azalacaktır. 

JÜPİTER :  Bu ay içersinde de Güneş’in batısında  bulunacaktır. Ayın ilk günlerinde açısal olarak Güneş’e  yaklaşık 135 derece uzaklıkta iken,  YILANCI takımyıldızı içinde konumu fazla değişmemesine karşın, Güneş’in doğuya doğru hareketi nedeniyle ay sonuna doğru Güneş’ten açısal olarak  Batı tarafında  yaklaşık  166 derece uzaklaşmış olacaktır.  Güneş battıktan birkaç saat sonra Doğu ufkunda görünmeye başlayacaktır.  Her geçen gün daha erken doğacaktır.   Güneş  doğuncaya kadar  -2,5  kadir den daha parlak görünümü  ve parlak GALİLEO Uyduları ile  ile  güzel bir gözlem hedefi olmayı bu ay da sürdürecektir.  20 Mayıs günü AY ile yakın görünümde olacaktır.

SATÜRN :  Mayıs  ayı   içinde   YAY  takımyıldızındaki konumu fazla değişmeyecek olan  ve  “Halkaların Efendisi” de denilen bu güzel görünümlü dev gaz gezegen,  ayın ilk günlerinde Güneş’in Batı tarafında ve 107  derece açısal uzaklıkta olacaktır. Bu tarihlerde, gece ortasında  doğacak ve gündoğumuna kadar Güneydoğu ufkumuzda gözlenebilecektir.   Ay sonuna doğru  Güneş’e olan  açısal uzaklığı  138 dereceye kadar çıkacaktır. Bunun sonucu ayın ilerleyen günlerinde, daha erken, gece yarısı olmadan doğacak  ve daha uygun gözlem koşulları olacak demektir.  0.5  kadir parlaklığı ve  görkemli  kuşağı ile iyi birgözlem  hedefi olan gezegen  22 Mayıs gecesi AY ile çok yakın görünümde olacaklardır.

 

Mayıs ayı süresince    gece yarısından sonra  Güney gökyüzümüzde yine görsel şölen var, kaçırmayın. Yukarıdaki resimde görüleceği gibi  gökyüzünün izlenmeye değer parlak gezegenleri ( Jüpiter, Satürn  AKREP ve YAY takımyıldızlarının ev sahipliğinde gökyüzünü süsleyecekler.   Jüpiterin meşhur Galileo Uyduları, Satürn’ün muhteşem halkası.   İçinde bulunduğumuz SAMANYOLU Gökadasının merkezinin doğrultusu da bu bölgede  YAY  takımyıldızı sınırları içinde. Parlak görünümü ile Samanyolu ışıkları ve merkez doğrultusunda yeralan çok sayıda parlak derin uzay cisimleri  bu görsel şölene ortaklık edecekler.  AY  20-24 Mayıs günleri bu bölgede onlara eşlik edecek sadece.   

Mayıs ayı ilk günlerinde  bu bölge batı ufkuna yaklaştığında, bu kez  doğu taraftan Venüs ve Merkür doğu ufkunda görülecekler ve şölene katılacaklar..

Yapacağınız tek şey, uykunuzdan biraz vazgeçip gece yarısından hemen sonra Güney yönünüzde göyüzüne bakmak. Elbette  ışık, hava, çevre kirlilikleri olmayan bir yerde olmalısınız bu güzellikleri görebilmek için. Kaçırmayın….

Gökyüzünüz açık olsun, ışık-hava ve çevre kirliliği sizin oralara uğramasın..(Hayal etmesi bile güzel..)

 

05 /  06  MAYIS     ETA AQUARID (Eta KOVA)   Göktaşı Yağmuru 

Halley Kuyrukluyıldızı çok bilinen bir kuyrukluyıldızdır. Kuyrukluyıldızlar, genel olarak, bilimsel adı dışında,  kim tarafından keşfedilmiş ise onun adı ile bilinir. Ancak Halley’in bir farklı durumu vardır. Bir İngiliz gökbilimci, jeofizikçi, matematikçi olan Edmond Halley, 1758 yılında,  geçmiş yıllardaki KY geçişlerini incelemiş, aralarında 75 yıl olan geçişleri incelediğinde, aynı kuyruklı yıldız olması gerektiğini belirlemiş. Hemen ne zaman  geçeceğini hesaplamış ve 1758 de kuyrukluyıldız tekrar Güneş etrafında dolanmış. Bu nedenle de o kuyrukluyıldıza Halley adı verilmiş.

Halley kuyrukluyıldızı Güneş etrafındaki yörüngesini yaklaşık 75 yılda tamamlar. Çıplak gözle gözlenebilecek kadar parlak olmuş her geçişinde. Dönemi de, uzun yaşayan sağlıklı  bir insanın ardarda iki geçişini gözleyebileceği bir süredir. 

Önceki geçişi, Güneş’e en yakın olduğu tarih Şubat 1986 olmuştur. Bir sonraki görüneceği yıl 2061 olarak hesaplanmış.  Ekim ayı ortalarında görülen Orionid (Avcı)  göktaşı yağmuru da Halley kuyrukluyıldızının yörüngesinde bıraktığı tozlar tarafından oluşturulur.

1986 yılı geçişinde, gönderilen Giotto adlı araştırma sondası Halley’in çekirdeğine çok yaklaşmış ve  ilk kez bir  KY çekirdeği görüntülenmiştir.

Halley kuyrukluyıldızının 1985-86 yılında Güneş’e en yakın olduğu konumda iken  bu  geçişi sırasında yörüngesinde bıraktığı toz ve taş parçaları yer atmosferine girerek  ETA Aquarid  göktaşı yağmurunu oluştururlar. Doğal olarak,  Güneş’e yakın geçişinde  yörüngede daha çok parçacık olur, eğer yakın geçişten sonra  uzun yıllar geçmiş ise parçacıklar yayılacağı  ve azalacağı için göktaşı yağmuru sağanak değil de çisentiye dönüşür. Yani, bir saat süresinde oluşan göktaşı izi sayısı azalır.

Bu göktaşı yağmuru sırasında AY  Yeniay evresinde  olacak ve gökyüzümüzü  aydınlatamayacaktır, Bunun sonucu olarak  göktaşı  izleri  daha rahat  görülebilecektir.   

19 Nisan – 28 Mayıs arasında  etkili olacak bir yağmur. En etkili olacağı tarihler 5/6 Mayıs geceleri.  Bir saat içersinde 20-40 civarında göktaşı izi görebilirsiniz.  Gece yarısından sonra sabaha karşı Güney-Doğu ufkunuza bakmanız yeterli.  KOVA takımyıldızı  sınırları içinden her yöne doğru  yayılan  göktaşı izleri görmeniz olası. Belki arada ateştopu da görebilirsiniz. Şansınıza..   🙂

DÜNYA UZAY GÜNÜ

Özellikle çocuklara yönelik olarak  astronomi ve uzay çalışmalarını 

kullanarak  Fen Bilimlerine, Mühendislik ,  Uzay ve Teknoloji  konusunda farkındalık oluşturma amacıyla 1997 yılından Bu yana  kutlanmakta olan bir gün. Her yıl Mayıs ayının ilk Cuma günü kutlanır. 

Ülkemizde de  uygulanan  STEM programına benzer amaçlar taşımaktadır. Bu gün özellikle  okullarda yapılan etkinliklerde sunumlar, söyleşiler yapılır, atölyeler, uygulamalar ve  gökyüzü gözlemleri yaptırılarak farkındalık oluşturulur.

Bu yıl 3 Mayıs CUMA günü kutlanacaktır.

16 MAYIS 

DÜNYA  IŞIK  GÜNÜ

UNESCO Genel Kurulu tarafından alınan kararla, 16 Mayıs  Uluslararası Işık Günü olarak kutlanmaya  başlandı.  2018 yılında başlatılan  bu kutlamalarda   “ışık ve ışık temelli   teknolojilerin, bilimteknolojikültür, eğitim  ve sürdürülebilir kalkınma ”   alanındaki etkileri, sonuçları ve oynadığı role  dikkat çekilmesi amaçlanıyor.

Aydınlatmaya  hayır demiyoruz elbette, bu alanlarda yapılacak çalışma ve uygulamaların gökyüzü sevdalılarını  hayal kırıklığına uğratmayacak yönde,  ışık kirliliği, gökyüzü parlaklığını arttırıcı uygulamalar  olmaması  beklentimiz  olacak.

————————————————————————-——————-

GÜNLERE GÖRE GÖKOLAYLARI

ÇYG  :  Açısal olarak Çok Yakın Görünümde ,      

YG   :  Açısal olarak Yakın Görünümde

03 Mayıs            Dünya Uzay Günü

5/6  Mayıs       Eta Aquarid Meteor Yağmuru (saatte yaklaşık 20 adet)

05 Mayıs          Ay yeniay evresinde

06 Mayıs         AY   Aldebaran ( BOĞA tky nın en parlak yıldızı)    ile  YG

07  Mayıs         AY,   Mars ile  YG

12 Mayıs         AY  Regulus (ASLAN takımyıldızının  nın en parlak yıldızı )  ile   YG

12 Mayıs          Ay ilkdördün evresinde

13  Mayıs        AY,   Enberi ( YER’e en yakın ) konumunda  :    369 015 km   

19 Mayıs         ATATÜRK’ü ANMA,  GENÇLİK VE SPOR BAYRAMI 

19 Mayıs         Ay dolunay evresinde

21  Mayıs        AY,  Jüpiter ile   ÇYG

26 Mayıs        AY,   Enöte  ( YER’e en uzak )  konumunda  :    403 935 km

20 Mayıs        AY,   Antares (AKREP takımyıldızının en parlak yıldızı)   ile  YG

23 Mayıs        AY,   Satürn ile ÇYG

26 Mayıs        Ay  sondördün evresinde 

———————————————————————————————————

Bilgi Notu :

GÜNEŞ’imizin  bir yıl boyunca gökyüzünde izlediği çembere “TUTULUM” denilmektedir. Güneş, bu çember üzerinde  hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru   yolalır.  

Güneş ve Ay Tutulmaları,  YER, AY ve GÜNEŞ tam bu çember üzerinde ve aynı hizada olduklarında gerçekleşir. Tutulum denmesinin nedeni de budur. Diğer gezegenler ve AY da bu çembere çok yakın dolanırlar. 

Hepsinin dolandığı, Tutulum çevresindeki band şeklindeki bu bölgeye  ZODYAK KUŞAĞI  adı verilir.

Yerküremiz  GÜNEŞ  etrafındaki yörüngesini bir yılda tamamlar. Dönme ve dolanma hareketi yapan Yerküre üzerinde gözlem yapıyorsanız, çevrenizdeki gökcisimlerinin  hareketlerini farklı algılarsınız. Gözlediğiniz bu tür hareketlere  görünür hareket adını veririz. (Yerküre üzerindeki  gözlemci olarak GÜNEŞ’i gözlediğinizde onun görünür hareketi sırasında hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yerdeğiştirdiğini, bir yılda YER etrafında bir kez dolanıyormuş gibi  gözleriz.  Güneş’imizin gökyüzünde gözlenen bu  yer değiştirmesi,  yerkürenin hareketi sonucunda gözlenen bir göreli-görünen harekettir. Güneş’in gerçek hareketi değildir.) Bu   hareketi sırasında da bir yıl  süresince  Burç adı verilen 13 takımyıldızın sınırları içersinde yolalır.

 

Bilgi Notu :

Güneş Tutulum üzerinde hareket ederken  Gök Eşleğine uzaklığı yani DİKAÇIKLIĞI sürekli değişmektedir. 21 Haziran’da Gök Eşleğinden kuzeye doğru  en fazla 23.5 derece uzaklaşır. 22 Eylül’de gökeşleğini keserek sonra güneye iner, 21 Aralık günü maksimum ( – değer alarak) 23.5 derece olur, sonra tekrar Eşleğe yaklaşır. 20-21 Mart günlerinde GÜNEŞ, gökeşleği üzerinde,  İlkbahar noktasında bulunur, bu konum İlkbahar ILIMI olarak adlandırılır. Sonraki günlerde ise gökeşleğinden kuzeye doğru  uzaklaşır ve bu döngü sürer gider. Gökeşleğine olan açısal uzaklıktaki bu değişim, doğma-batma, gün süresi gibi kavramları belirler. 

 

Bir cevap yazın

E-Posta adresiniz yayınlanmayacaktır.